Η λατρεία ενός θεού από την Κάσο των ΔΩΔΕΚΑΝΗΣΩΝ…
Ο απόρρητος έρως του Απόλλωνος.
Ο Ρωμαίος αυτοκράτωρ Νέρων τραγούδησε στον Βωμό του Κασσίου Διός.
Ο Κάσσιος Ζευς όρισε πού να κτιστεί η Σελεύκεια!
Η λατρεία του αερόλιθου – αρχαία ελληνική συνήθεια η λατρεία λίθων εξ ουρανού, την οποία οι Έλληνες διέδωσαν στους
νομάδες πληθυσμούς της ΑραβίαςΤου Γιώργου Λεκάκη
Στην
βόρεια-βορειοανατολική Κέρκυρα υπήρχε μια αρχαιοτάτη πόλις, με το όνομα
Κασσιόπη.
Ως πολιτεία, λιμάνι
αλλά και ακρωτήριο με το αυτό όνομα στην Κέρκυρα αναφέρει ο Πτολεμαίος
(Γ.ιδ,11). Πρόκειται για το μεγαλύτερο χωριό του Β-ΒΑ τμήματος της νήσου.
Απείχε 120 στάδια
από την πόλι της Κερκύρας και 1.700 από το Μπρίντιζι («αφ΄ ου επί Βρεντήσιον
1.700 στάδιοι, οι δε ίσοι και από άλλου ακρωτηρίου νοτιωτέρου της Κασσιόπης, ο
καλούσι Φαλακρόν»)[1].
Η πόλις ήκμασε
ιδιαιτέρως κατά την ρωμαϊκή περίοδο. Εδώ διέμεινε ο Κικέρων[2] και, κατά την παράδοση, την είχε επισκεφτεί και ο
αυτοκράτωρ Νέρων, ο οποίος ετραγούδησε, μάλιστα, ενώπιον του πολιούχου της Κασσίου Διός
στον βωμό του, ο ναός του οποίου ευρίσκετο πλησίον του ομωνύμου ακρωτηρίου!
Επί του ναού
εκτίσθη η χριστιανική εκκλησία «Παναγιά του Κασσόπι», η οποία εθεωρείται σωτήρ
των ναυτιλλομένων και έχουσα θαυματουργή για τους χριστιανούς κανδήλα.
Στον πόλεμο του 1940, από εδώ επιχείρησαν
Κερκυραίοι να αποπλεύσουν και να βρεθούν στα μετώπισθεν των Ιταλών, οι οποίοι
είχαν στραμμένα τα κανόνια τους στην Ήπειρο. Αλλά όλο αυτό το τολμηρό εγχείρημα
έγινε χωρίς την απαραίτητη οργάνωση. Και όταν απεβιβάσθησαν έπεσαν επάνω τους
αλβανικά στρατεύματα και τους χάλασαν τα σχέδια. Συν τοις άλλοις, τα καΐκια που
τους έφεραν είχαν ήδη κινήσει για να επιστρέψουν, οπότε ανυπεράσπιστοι οι
Κερκυραίοι φώναζαν από την ακτή για να τους ακούσουν οι καϊξήδες: «Πού μας
αφήνετε 500 νομάτους μόνους μας;», φράση που έμεινε έκτοτε παροιμιώδης στα
χείλη του ελληνικού λαού…
Στην εμφύλια διαμάχη του Γράμμου, οι αριστεροί
της Κερκύρας έφευγαν από το ακρωτήρι της Κασσιώπης, ίνα στρατολογηθούν από το
κόμμα, το οποίο πλήρωνε μια χρυσή λίρα το κεφάλι. Διάφορα καΐκια αναλάμβαναν να
τους περάσουν στην απέναντι ηπειρωτική στεριά, όπου τους ανέμενε κάποιος δια
μέσου μονοπατιών να τους οδηγήσει στο βουνό. Μεταξύ αυτών των καϊκιών ήταν και
οθωνιώτικα καΐκια…
Στο ακρωτήρι αυτό εκδίωξε ο Άρης Βελουχιώτης
τον στρατό του Ζέρβα, ενώ εδώ εκτελέσθηκε και ο αρχηγός των τσάμηδων.
Το ακρωτήριο, τέλος, φημίζεται για το κιτρινωπό μάρμαρό του, περιζήτητο για βάσεις επιτυμβίων μνημείων.
Ο Κάσσιος Ζευς
Αλλά ποιος ήταν αυτός ο Κάσσιος Ζευς, για τον
οποίο έτρεφε τέτοια αγάπη ο ελληνολάτρης – και καθόλου τρελός – Ρωμαίος
αυτοκράτωρ Νέρων;
Το Κάσσιον – άρα και ο Κάσσιος Ζευς – επήραν την ονομασία τους από την νήσο Κάσο[3] (των Δωδεκανήσων), της οποίας ήταν αποικίες[4]. Ο δε Κάσσος, ο οποίος ονομάτισε την Κάσο, ήταν ο πατήρ του Κλεόχου (ή Κλεομάχου)[5], παππούς της Αρέας(*), η οποία έσμιξε με τον Απόλλωνα και έτεκε τον Μίλητο.
Οι ναοί του Κασσίου Διος
Υπήρχαν δυο φημισμένοι ναοί του Κασσίου Διός –
κι οι δυο ιδρυμένοι από Κασίους Δωδεκανήσιους:
- Ένας στα σύνορα Αιγύπτου - Πετραίας Αραβίας[6]
και
- Ένας στην βόρεια Συρία.
Στην ελληνική Κάτω Αίγυπτο (Μαρμαρική), όλη η
χώρα επιρροής του ονομαζόταν Κασσιώτις. Το βουνό στο οποίο υπήρχε ναός και
μαντείο του Κασσίου Διός επήρε την ονομασία Κάσσιον ορος (μετέπειτα Κάσιον)[7],
καθώς και το παρακείμενο ακρωτήριο, στην χώρα των Ιδουμαίων. Ήταν πλησίον της
Σερβωνίδος λίμνης και φυσικό όριο των δύο χωρών. Το όρος εθεωρείτο ιερόν. Επί
αυτού υπήρχε μόνο ο ναός και το μαντείο[8].
Γύρω απόν τον ναό εκτίσθη πόλισμα, το οποίο εξελίχθηκε σε πολιτεία (με έδρα
επισκόπου), η οποία επήρε το όνομα Κάσσιον[9].
Πρόκειται για ξηρό αμμόβουνο («θινώδης λόφος,
ακρωτηριάζον, άνυδρος»)[10]
Στο Πηλούσιο υπήρχε και ακρωτήριο Κασσιώτις.
Ο Ζευς ετιμάτο εδώ ως νεανίας, ως Απόλλων,
κρατώντας καρπό ροιάς, για κάποιον «μυστικό λόγο».[14]
Ο «μυστικός λόγος» δεν είναι άλλος από την κρυφή ερωτική σχέσι της εγγονής του
ιδρυτού της Κάσου με τον θεό Απόλλωνα.
Από το Κάσσιον επέρασε ο στρατός του
Πτολεμαίου Σωτήρος (312 π.Χ.), όταν επήγαινε εναντίον του Αντιόχου και του Δημητρίου[15].
Επίσης, στο όρος Κάσσιον εφονεύθη και ετάφη
και ο Πομπήιος (59 π.Χ.). Στο βουνό αυτό είχε συγκεντρωθεί πολύς στρατός, (υπό
τον ευνούχο Πόθειο, τον στρατάρχη Αχιλλά και τον διδάσκαλο Θεόδοτο), έπειτα από
την έκπτωσι της βασιλίσσης Κλεοπάτρας από τον θρόνο της Αιγύπτου, η οποία
συνεβασίλευε με τον 13χρονο αδελφό της Πτολεμαίο ΙΒ’. Σκοπός να αποκρούσουν
κάθε εισβολή στην χώρα από την Κλεοπάτρα, η οποία συνεκέντρωνε στρατό στην
Συρία. Τότε καταφθάνει εκεί και ο, ηττημένος των Φαρσάλων, Πομπήιος. Είδε τον
στρατό, κατάλαβε την παρουσία του βασιλέως και ζήτησε φιλία. Ο Πτολεμαίος, με
την συμβουλή του διδασκάλου του, Θεοδότου, έστειλε ελαφρύ πλοίο να βοηθήσει τον
ξένο και επί αυτού τον εφόνευσε ο παλαιός συστρατιώτης του, Σεμπρώνιος, «για να
ευχαριστηθεί ο Καίσαρας». Την κεφαλή του την έστειλε στον Καίσαρα, το δε σώμα
του το ενταφίασε στην άμμο του Κασσίου, υπό ευτελή πλάκα.
Οι ανασκαφές εδώ έφεραν στο φως αναθηματικές
επιγραφές.
Στην δε ελληνική Συρία, παρά την Σελεύκεια
Πιερία, ο ναός του Κασσίου Διός έδωσε το όνομά του στην οροσειρά[16]
στην οποία εφιλοξενείτο, την δυτική διακλάδωσι του Αντιλιβάνου, νοτίως του
ποταμού Ορόντου, ο οποίος κυλά στους πρόποδές της. Στον ίδιο ναό ελατρεύετο και
ο Τριπτόλεμος και η Δήμητρα, γιατί, κατά μια παράδοσι, ο Σέλευκος Α’ ο Νικάνωρ
είχε εγκαταστήσει τους απογόνους του Τριπτολέμου στην Συρία. Το όρος εθεωρείτο
ιερόν. Εδώ εθυσίαζαν οι κάτοικοι της Σελευκείας. Ο Σέλευκος έφθασε σε αυτό και
ερώτησε τον Δία πού να κτίσει την πόλι του. Τότε διήλθε ένας αετός και έδειξε
την τοποθεσία όπου εκτίσθη η Σελεύκεια Πειερία. Σε αυτόν τον ναό, ο Δίας
ελατρεύετο με την μορφή αργού λίθου, ο οποίος, έλεγαν, είχε πέσει από τον
ουρανό (αερόλιθος)! Το μαρτυρούν νομίσματα της Σελεύκειας, στα οποία
εικονίζεται εντός ναού ακατέργαστος λίθος, σχήματος Λ, και την επιγραφή «ΖΕΥΣ
ΚΑΣΙΟΣ». Πολλοί ερμηνεύουν το σύμβολο Λ ως να συμβολίζει το ιερόν όρος Κάσσιον.
Η λατρεία των αερολίθων είναι αρχαία ελληνική,
την οποία οι πρόγονοί μας διέδωσαν στους νομάδες λαούς της Αραβίας. Εκτοτε
λατρεύουν αυτές τις πέτρες. Απόδειξις, ο ιερός βράχος Κααβά, τον οποίο
λατρεύουν στην Μέκκα, ως θεόσταλτο, οι μουσουλμάνοι.[17]
Διάφοροι αυτοκράτορες είχαν επισκεφθεί κατά
καιρούς τους δυο ναούς, όπως ο Σέλευκος, ο Αδριανός, ο Τραϊανός (ο οποίος
αφιέρωσε δώρα εκ λαφύρων), ο Ιουλιανός, κ.ά.
Η λατρεία του Κασσίου
Διός διεδόθη και στην Αθήνα, την Επίδαυρο, την Κασσιόπη (Κερκύρας), κ.α.
Ο Κάσσιος Δίας εικονίζεται και σε αρχαία κερκυραϊκά νομίσματα[18], αλλά και των αυτοκρατορικών χρόνων, με την επιγραφή «ΤΩ ΚΑΣΙΩ ΔΙΙ»[19], καθώς επίσης και σε νομίσματα της Κνίδου και της Λακεδαίμονος, με την επιγραφή «ΖΕΥΣ ΚΑΣΣΙΟΣ» ή «ΖΕΥΣ ΚΑΣΙΟΣ».
Άλλες… Κασσιόπες
Αντικρύ της, στην Χαονία χώρα, της γειτόνισσας
Ηπείρου, συναντάμε ομώνυμη πολίχνη και λιμάνι (πολύ παλαιότερα από την,
περίπου ομόηχη, Κασσώπη της Κασσωπίας χώρας, στα νότια της Ηπείρου). Η
ηπειρώτισσα Κασιόπη ευρίσκετο βορείως του Βουθρωτού, στα ΝΑ του όρμου του
Ογχεσμού (νυν Αγ. Σαράντα Β. Ηπείρου)[20].
Ο Πτολεμαίος (και ο Leake) τοποθετούν
αυτήν την Κασσιόπη στον όρμο των Τετρανήσων, έναντι της ομωνύμου αρχαίας πόλεως
της Κερκύρας.
Σχετικός με τα δυο
προηγούμενα είναι και ο εκ των αρίστων λιμένων για μικρά πλοία της Αδριατικής
Κάσσιος (Porto Cassion) επί της νήσου Βέλια[21].
Άλλη Κασσιόπη
ευρίσκουμε παράλιο χωρίο στον Πόντο (πλησίον και ανατολικώς της
Κερασούντος), φημισμένο και για τα λεπτοκάρυά του και την όρυζα. (Εως το 1922
είχε 600 Έλληνας).
Τέλος, μια άλλη Κασσιόπη (ή Κασσιοπεία ή Κασσιέπεια) είναι…αστερισμός στο βόρειο ημισφαίριο και μάλιστα εκ των σπουδαιότερων! Αυτός επήρε το όνομά του από την αλαζόνα θυγατέρα του Αράβου, σύζυγο του βασιλέως της Αιθιοπίας Κηφέα, την μητέρα της Ανδρομέδας. Εσμιξε και με τον Δία και έτεκε τον Ατύμνιο. Εκτοτε εκαυχείτο πως είναι ωραιοτέρα της Ηρας και των Νηρηίδων. Τότε εξοργίσθηκε η Ηρα και εζήτησε από τον Ποσειδώνα να την τιμωρήσει. Αυτός έστειλε ένα κήτος, το οποίο έφερνε καταστροφή στην χώρα της. Για να εξευμενισθεί έπρεπε να δοθεί ως βορά στο κήτος η θυγατέρα της αλαζόνος, Ανδρομέδα. Πάνω στην ώρα έφθασε ο Περσεύς και την εγλύτωσε. Η Κασσιόπη μετά θάνατον έγινε αστερισμός. Και οι αρχαίοι μας πρόγονοι την έβλεπαν στον θρόνο της καθισμένη, να σχηματοποιείται από το 5 λαμπρότερα αστέρια του αστερισμού, συν το 6ο άστρο, το Κ (4ου μεγ.). Παραστάσεις της υπάρχουν σε αγγεία, καθώς και σε τοιχογραφίες στην Πομπηία. Στην αστρονομία συμβολίζεται με το Cas. Γνωστός από την 1η χιλιετία π.Χ., σχετικώς με τον Πολικό Αστέρα, κατέχει συμμετρική θέσι προς την Μεγ. Άρκτο. Τα 5 ορατά αστέρια του σχηματίζουν το γράμμα W (ή Μ ή Σ)[22], κατά εποχές. Σχήμα γνωστό και αναγνωρίσιμο για χιλιάδες χρόνια, εξυπηρέτησε τους θαλασσοπόρους μας στις διαδρομές τους στη θάλασσα. Δεν έχει αλλάξει χιλιετίες τώρα. Γι’ αυτό και θεωρείται αξιόπιστο. Ο αστερισμός αποτελείται από άλλα 84 μικρότερα αστέρια και τον περίφημο «νόβα του 1572»[23], δίπλα στο Κ Κασσιόπης. Ο Α Κασσιόπης (μεγ. 2,2) μεσουρανεί στον αθηναϊκό ουρανό στις 23.00 της 22ας Αυγούστου (18ο Β του ζενίθ των Αθηνών κατά την άνω μεσουράνησι, ενώ κατά την κάτω 2ο μόνο πάνω από τον β. ορίζοντα).
Ø Στις 1.5.2011
ο Πολιτιστικός Αθλητικός Σύλλογος Κασσιώπης διοργάνωσε τον 1ο «Δρόμο
του Κάσσιου Δία», έναν αγώνα δρόμου, μήκους 7,5 χλμ. στην Κασσιόπη. Παράλληλα,
διεξήχθη αγώνας μήκους 600 μ. για παιδιά (8-12 ετών) και 1 χλμ. για μεγαλύτερα
(12-15 ετών).
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:
[1] Στράβων Didot, 269,49.
[2] Ad fam. 16,9,1 – Att.
7,2,3.
[3] Η Κάσος είναι
απλουστευμένη γραφή της λέξεως Κάσσος.
[4] Όπως επίσης
αποικία των Δωδεκανησίων Κασίων ήταν και η πόλις Κάσος της Περσίδος!
[5] Στέφ. Βυζάντιος «Εθνικά».
Από αυτόν μαθαίνουμε πως η νήσος εκαλείτο και Άμφη και Αστράβη.
[6] Πτολεμ. Δ,ε,12
εκδ. Nobbe.
[7] Διατηρεί την ονομασία του και σήμερα. Λέγεται Κας μπουρούν στο Μεχεμδιά. Αγγλικός χάρτης 2573 “Damietta to el Arish”(*).
[8] Στράβων 760,
Ιώσηπος «Ιουδ. Πολεμ.» Δ,ια,5.
[9] le Quien “Orient Christian”, II, 545.
[10] Στράβων, κεφ. 760,
εκδ. Teubner.
[11] Σκύλαξ.
[12] Το Πορτ Σάιντ (Said) εάν διαβαστεί εκ δεξιών προς αριστερά, όπως διαβάζουν
οι Άραβες δηλαδή, διαβάζεται Δίας.
[13] Ηρόδοτος, Β,6.
[14] Αυτό παριστάνεται
και σε νομίσματα του Πηλουσίου.
[15] Διόδ. Κ,λη, Πολύβ.
Ε,80.
[16] Τανύν Τζεμπέλ ελ
Ακρά (
[17] Οτιδήποτε πέσει εξ
ουρανού ο αρχαίος άνθρωπος το θεωρούσε σημάδι και το φύλαγε ως ιερό. Αλλά το
ίδιο κάνει και ο σύγχρονος άνθρωπος. Χαρακτηριστικό πρόσφατο παράδειγμα, η
14χρονη Σίομπαν Κάουτον, από την Αγγλία, η οποία τον Αύγουστο του 2002 είδε
έναν μικρό μετεωρίτη να πέφτει πάνω στον εμπρόσθιο υαλοπίνακα του αυτοκινήτου
του πατρός της! Το κομμάτι, το οποίο η μικρή το θεωρεί ως «κάτι που της έστειλε
ο ουρανός» θα πάει στο Πανεπιστήμιο του Ντούραμ για αναλύσεις και μετά θα το
κρατήσει ως φυλαχτό…
Σημειώστε πως οι
πιθανότητες να πέσει κάτι εξ ουρανού πάνω σε άνθρωπο είναι 1:1.000.000.000!!!
[18] Ποστολάκα «Κατάλ.
Νομισμ. 370-392».
[19] Ιωσ. Πάρτς-Περ.
Βάγια «Η νήσος Κέρκυρα».
[20] Πτολεμαίος Γ,ιδ,2
εκδ. Nobbe.
[21] Αγγλικός χάρτης 2711 “Gulf of Quarnero”, πλ. 45ο 02΄ μήκ. 14ο 37΄.
[22] Εάν συνδέσουμε το
Ε της Μεγ. Άρκτου με τον Πολικό Αστέρα και προεκτείνουμε κατά ίση απόστασι, θα
συναντήσουμε 5 άστρα (2ου και 3ου μεγ.), τα οποία
σχηματίζουν το Μ ή το W ή το Σ, κατά
εποχές.
[23] Ο «νόβα του 1572»
ή «νόβα του Τύχωνα» (απ’ τον Δανό αστρονόμο Τύχωνα Μπράχε, ο οποίος τον
ανακάλυψε στις 5 Νοεμβρίου 1572. Η λαμπρότης του έφθασε αυτήν της Αφροδίτης! Εν
συνεχεία εμειωνέτο έως ότου εξαφανίθηκε τελείως, τον Μάρτιο του 1574…
ΣΧΟΛΙΑ
ΣΧΟΛΙΑ ΜΕΣΩ Facebook