Το ιαματικό νερό της Φρεαττύδας
Τα "λουτρά της Φρεαττύδος"
Του Στέφανου Μίλεση, PIREORAMA,
Από την αρχαιότητα στον όρμο της Φρεαττύδας,
ανάβλυζε ακατάπαυστα από ένα φρέαρ, πολύτιμο νερό. Αυτό το φρέαρ βρίσκονταν
ανάμεσα στους βράχους, κάτω ακριβώς από το σημείο που αρχίζει η οδός Μπόταση, που ανεβαίνει προς τον
Άγιο Βασίλειο. Εκεί σε αυτά τα βράχια, τα τελευταία χρόνια, πριν από την
καταστροφή του γραφικού όρμου και την μετατροπή του σε Μαρίνα, υπήρχε και μια
σκάλα κατασκευασμένη από μπετόν, για την εξυπηρέτηση των ψαράδων, που άφηναν τις
βάρκες τους στον όρμο. Η
αποτελεσματικότητα του νερού αυτού ήταν τόσο μεγάλη, που η συνοικία της
Φρεαττύδας ταυτίστηκε με τον όρο "Τσιρλονέρι", καθώς μια από τις συνέπειες του νερού
αυτού, ήταν η "αντιμετώπιση εντερικών διαταραχών"!
Βεβαίως το φρέαρ αυτό που εμείς γνωρίζουμε ως
Τσιρλονέρι, στα αρχαία χρόνια ονομάζονταν
"Πικροκρήνη" ή "Καθάρσιον" από την έντονη γεύση του νερού,
λόγω υδροχλωρικού και θειικού νατρίου και μαγνησίας. Οι θεραπευτικές
του ικανότητες δεν αποτέλεσαν «κρυφό» μυστικό ανάμεσα στους Πειραιώτες, αλλά
μελετήθηκαν και έγιναν γνωστές και από ξένες αποστολές, ενώ διεσώθηκαν και
γραπτές μαρτυρίες!
Ένα περιοδικό με τίτλο "Ερανιστής" το 1842 αναφέρει πως στην Φρεαττύδα την
εποχή του, σώζονταν μια βραχώδης λωρίδα γης προς την θάλασσα (πρόχωμα), και στην
άκρη του υπήρχε σκαμμένη εις την πέτρα κολυμβήθρα (λουτήρ), από την οποία
επίσης εξερχόταν νερό αλμυρό και υπόπικρο, που για την καθαρτική του δύναμη
ονομάζουν "Τζιρλονέρι". Γέμιζαν μάλιστα κανάτες με αυτό και το
αποθήκευαν γιατί φοβόντουσαν μήπως και χαθεί η καθαρτική του δύναμη.
 |
| H Φρεαττύδα σε γαλλική καρτ ποστάλ, το 1902. |
Το 1855 σε επίσκεψη που πραγματοποιεί το
Αμερικάνικο Franklin College με σκοπό να συγγράψει άρθρο για την Ελλάδα,
συναντά κάθε πρωί από την ανατολή ακόμα του ηλίου (μήνες Μάιο και Ιούνιο),
πλήθη ανδρών και γυναικών όχι μόνον από την πόλη του Πειραιά, αλλά και από την
μακρινή τότε Αθήνα, που πίνουν μετά μανίας το ιαματικό αυτό νερό, αλλά και
καθώς αυτό χυνόταν εν συνεχεία στην θάλασσα, κάθονταν μέσα σ’ αυτό, έχοντας
διαμορφώσει βράχους, σε τεχνητές σκάφες κολύμβησης.
Το 1871,
ο Βαυαρός στρατιωτικός φαρμακοποιός του βασιλιά Όθωνα, Ξαβέριος ΛΑΝΔΕΡΕΡ, σε μια
διατριβή του για το νερό στο Τσιρλονέρι, αναφέρει πως η πικρία αυτού του νερού προέρχεται
από ένα ειδικό άλατος, που όμοιό του βρίσκεται μόνον στο νερό κάποιων λιμνών
της Αγγλίας, όπως στο Epsom ή
στο Seidlitz. Οι Άγγλοι τις
περιοχές εκείνες τις αποκαλούν "πικρή γη". Από τα
συστατικά εκείνα παρασκευαζόταν παλαιά το φάρμακο "Μαγνησία", που δινόταν
στα παιδιά, όταν κοιλοπονούσαν. Νερό που εμπεριέχει τόσα πολλά ωφέλιμα συστατικά, «ενεργεί ως καθαρτικό
μέσον και είναι θεραπευτικό για νοσήματα σπλάχνων, κατά του ικτέρου (χρυσής), κατά
εμφράξεων του σπληνός και του ήπατος και άπειρα νοσήματα δύναται να θεραπευθούν
δια αυτού!».
Το νερό της Φρεαττύδας περιγραφόταν ακόμα και σε
πρόσφατους τουριστικούς οδηγούς, όπως αυτόν του Χ. Μακρίδου με τίτλο "Γενικός
Ετήσιος Οδηγός της Ελλάδος", που αναφέρει πως: "Εν Φρεατύι του Πειραιώς υπάρχει ωσαύτως πικροπηγή τις (Τζιρλονέρι)
καθαρτική, ης τα κυριώδη συστατικά είσι θειικόν νάτριον και
μαγνήσιον" .
 |
| Η Φρεαττύδα, περί το 1950. |
Βεβαίως σήμερα η πολύτιμη αυτή αρχαία πηγή δεν
υπάρχει, όχι γιατί στέρεψε, αλλά γιατί… μπαζώθηκε, όταν κάποιοι «αναμορφωτές»
του Πειραιά, αποφάσισαν ότι είχε φθάσει ο καιρός να τον… εκσυγχρονίσουν δια της…
τσιμεντοποιήσεως, θάβοντας όλον τον όρμο της Φρεαττύδας κάτω από τόνους μπετόν!
Αυτό είναι όμως μια άλλη πικρή ιστορία, πιο πικρή και από το πικρό νερό του
Τσιρλονερίου…
Βλ. επίσης και
Βλ. επίσης και
Γ. Λεκάκη «Οι 755 ιαματικές
πηγές της Ελλάδας», εκδ. εφημ. «Καρφί», 2016.
ΣΧΟΛΙΑ
ΣΧΟΛΙΑ ΜΕΣΩ Facebook