Γράφει ο καθηγητής
φιλόλογος Πέτρος Ιωαννίδης
«ὅ τε ἄπειρος
ἔστιν ἅ καί πλεονάζεσθαι, διά φθόνον, εἴ τι ὑπέρ τήν αὐτοῦ φύσιν ἀκούοι... τῷ
δέ ὑπερβάλλοντι αὐτῶν φθονοῦντες ἤδη καί ἀπιστοῦσιν».
(Θουκυδίδης,
460-399/395, “ΕΠΙΤΑΦΙΟΣ ΤΟΥ ΠΕΡΙΚΛΕΟΥΣ”, βιβλίο Β΄, κεφ. 35).
(= όμως αυτός που δεν γνώρισε τα γεγονότα, θα
σχημάτιζε τη γνώμη πως πρόκειται για υπερβολές, επειδή νιώθει φθόνο, αν τυχόν ακούσει κάτι που
ξεπερνά τη δική του δύναμη... όμως για καθετί που ξεπερνά τη δύναμή του, κυριεύεται
απ’ την πρώτη στιγμή από φθόνο κι
έτσι δε δίνει πίστη / εμπιστοσύνη σ’ αυτό).
«Φθόνος γάρ
τοῖς ζῶσι πρός τό ἀντίπαλον, τό δέ μή ἐμποδών ἀνανταγωνίστῳ εὐνοίᾳ ετίμηται».
(Θουκυδίδης,
460-399/395, “ΕΠΙΤΑΦΙΟΣ ΤΟΥ ΠΕΡΙΚΛΕΟΥΣ”, βιβλίο Β΄, κεφ. 45).
(= Γιατί οι ζωντανοί νιώθουν φθόνο για τον
ανταγωνιστή τους, αντίθετα, όποιον δεν αντισκόφτει το δρόμο τους/ αντιστέκεται,
τον τιμούν με αδιαφιλονίκητη εύνοια).
«Οι άνθρωποι φθείρονται από τον Φθόνο, όπως ο
σίδηρος από τη σκουριά του» παροιμία
«Εγώ είπα έως τώρα εκείνα οπού ήξευρα να ειπώ·
ας τελειώση την διδαχήν ο μακάριος Παύλος. “Μή
γενώμεθα κενόδοξοι, λέγει, ἀλλήλους προκαλούμενοι, ἀλλήλοις φθονοῦντες”· ας
μη γενόμεσθεν κενόδοξοι· ας γνωρίζωμεν ο καθείς τον εαυτόν μας· ας μη
κατακρίνωμεν ένας τον άλλον· διατί, ακολουθεί ομιλώντας μας ο αυτός Απόστολος, αν
εσείς κατατρώγετε ένας τον άλλον, βλέπετε, μήπως και καταχαλασθήτε εις το
παντελές “εἰ ἀλλήλους δάκνετε, βλέπετε
μή ὑπ’ ἀλλήλων ἀναλωθῆτε”. Αυτή είναι προφητεία, και επληρώθη εις ημάς· τόσον μεγαλείον του Γένους μας, τόση δόξα
της βασιλείας μας, ηξεύρετε πώς ηφανίσθη; διαβάσατε τας Ιστορίας μας· όχι από
την δύναμιν των Περσών,
όχι από το
σπαθί των Αγαρηνών, αλλά από τον φθόνον μας. Ημείς εκαταχαλασθήκαμεν, διατί
ανάμεσόν μας εκαταφαγωθήκαμεν· άλλήλους προκαλούμενοι, αλλήλοις φθονούντες. Και αν ημείς αρματωνόμασθεν ένας εναντίον του άλλου διά να καταχαλασθώμεν, δεν έχομεν χρείαν από άλλον εχθρόν, ούτε καν
από τον διάβολον, λέγει ο Χρυσόστομος· “εἰ κατ’ ἀλλήλων ὁπλιζώμεθα, οὐδέ τοῦ διαβόλου χρεία λοιπόν, πρός
τήν ἡμετέραν ἀπώλειαν”».
Το παραπάνω απόσπασμα περιέχεται στο σχολικό
βιβλίο, Α’τεύχος, της Α’ τάξης ΓΕΝΙΚΟΥ
ΛΥΚΕΙΟΥ, “ΚΕΙΜΕΝΑ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ” το οποίο διδάσκεται σήμερα
στους Ελληνόπαιδες. Ανήκει στον Ηλία Μηνιάτη (1669-1714), τον
σημαντικότερο Εκκλησιαστικό Ρήτορα της Τουρκοκρατίας. Διετέλεσε επίσκοπος
Κερνίτζης και Καλαβρύτων
κατά τα τρία τελευταία χρόνια της ζωής του. Η
πίστη του στον Χριστό και στον Ελληνισμό, η Ελληνορθόδοξη Παιδεία του και η
Ρητορική του Δεινότητα τον ανέδειξαν ως έναν
από τους Μεγάλους Δασκάλους του Υπόδουλου
Γένους και Αγωνιστή υπέρ των Δικαίων της Εκκλησίας και της Πατρίδας.
Ο Μάριο
Βίττι, (1926), Ιταλός ερευνητής της Νέας Ελληνικής Φιλολογίας, τον αποκαλεί
«oratore acclamatissimo», ήτοι ρήτορα πολυέπαινο. Το απόσπασμα ανήκει
στο έργο
του «Διδαχαί»,
ανατύπωση της εν Βενετία έκδοσης του 1859 από τις εκδόσεις “Στοχαστής” (Αθήνα,
1933) και αποτελεί απόσπασμα ομιλίας του, η οποία εκφωνήθηκε την 2η
Κυριακή των Νηστειών στο Ναύπλιο και ανήκει
στην ενότητα «Περί φθόνου».
ΣΧΟΛΙΟ: Κατά την ταπεινή μου αλλά πάντα επίμονη άποψη
το κείμενο αυτό πρέπει να διδάσκεται ως πρώτο λογοτεχνικό κείμενο κατά την έναρξη
του σχολικού έτους στο μάθημα των Κ.Ν.Λ., γιατί θίγει ένα από τα πιο παθογόνα νοσήματα
του Ελληνισμού και μας διδάσκει πώς μπορούμε να αποφύγουμε τη Διχόνοια, τον
Διχασμό, τον Φθόνο.
1) Να
γνωρίσουμε τον εαυτό μας και τις αδυναμίες του
2) Να
ειρηνεύσουμε με τον συνάνθρωπό μας.
3) Να
ενδιαφερθούμε για το καλό του Γένους.
Βασική αιτία των εθνικών μας συμφορών αποτελεί
ανέκαθεν η Διχόνοια και η γενικότερη συγκρουσιακή αντίληψη που κυριαρχεί στα
ελληνικά πολιτικά πράγματα.
ΑΔΙΔΑΚΤΕΣ “ΔΙΔΑΧΕΣ” “Περί Φθόνου”
Σήμερα, δυστυχώς, αποφεύγεται να
διδάσκεται αυτό το ενωτικό κείμενο, γιατί θεωρείται από τους σύγχρονους φιλολόγους
ως αναχρονιστικό, σκοταδιστικό, θρησκευτικό, ηθικοπλαστικό και το σπουδαιότερο
επειδή ο στόχος του είναι η Προκοπή, το
Μεγαλείο και ο Φωτισμός του Γένους καθώς και η Ηθική Προαγωγή και
Διαπαιδαγώγηση του λαού. Αποτελεί Μάθημα Εθνικής Αυτογνωσίας και Ομοψυχίας.
Ο προτρεπτικός λόγος του φωτισμένου
Αγωνιστή Ιεράρχη και Μεγάλου Διαλλακτικού μάς διδάσκει πώς θα αποφεύγουμε τα
διχαστικά στοιχεία, που είναι δυνατόν να πλήξουν την ενότητα του λαού και να
χαροποιήσουν τους εχθρούς μας. Ο φθόνος, ανταγωνισμοί, αντιδικίες, αντιπαλότητες
καταστρέφουν τον ίδιο τον φθονερό άνθρωπο τυφλώνοντάς τον (αρχαία Άτη). Η αμοιβαία εκδήλωση φθόνου σε ομάδες ανθρώπων φέρνει
τον αφανισμό τους. Είναι πια καιρός οι
Έλληνες να προφυλαχτούν από αυτό το πάθημα/νόσημα και να ομονοήσουν. Όταν
πέσει το σαράκι ης διχόνοιας, η καταστροφή του λαού είναι αναπόφευκτη.
Ιστορικά επαληθεύτηκε αυτό με θύμα
πολλές φορές τον ίδιο τούτο λαό με το θαυμαστό και ένδοξο παρελθόν του. Ο Ρήτορας συμπεραίνει πως ο ίδιος αυτός
λαός θα γίνει ο χειρότερος εχθρός του εαυτού του, αν παρόμοιες εκδηλώσεις διχόνοιας
υπάρχουν και στο παρόν. “Δεν του
χρειάζεται διάβολος για το χαμό του”, αυτό αναφέρει ο Ι. Χρυσόστομος (344/354-407).
Αποτέλεσμα του φθόνου είναι η αλληλοεξόντωση
και ο ομαδικός αφανισμός. Οι διχοστασίες είναι καταστροφή για ένα λαό που έχει
μπροστά του να αντιμετωπίσει κρίσιμα ζητήματα. Αποκαλύπτουν την αδυναμία του
στους ανταγωνιστές του, και αυτοί ενθαρρύνονται να τον πλήξουν δραστικά! Αν θεριέψει
ο φθόνος τόσο πολύ στις ψυχές, διχοστασίες φυσικά εκδηλώνονται, ώστε είναι
αδύνατον πια να σκεπαστεί. Ο εχθρός απολαμβάνει τέτοιες πληγές που βγαίνουν στη
δημοσιότητα.
Ο Εκκλησιαστικός
Ηγέτης κρατάει άγρυπνη τη συνείδηση αυτού του λαού. Καταδικάζει τις διχόνοιες
και προστριβές μεταξύ συμπατριωτών σε καιρούς που κυρίαρχοι/δυνάστες και άλλοι
ξένοι ασκούν στον τόπο μια πολύπλευρη πίεση, για να σπάσουν ακριβώς τη συνοχή
του λαού και να τον διαμελίσουν.
Ο Μηνιάτης
ξανοίγει στους μακρινούς ορίζοντες των καιρών κάποιο χάραμα, τα διάχυτα φώτα
κάποιας αυγής. Η θερμή έκκλησή του να ειρηνέψουν γίνεται ακριβώς στο όνομα της
ευτυχίας του Γένους, που αξίζει αλήθεια καλύτερη τύχη.
Οι Αρχαίοι Ρήτορες επεδίωκαν να πείσουν τον ακροατή μέσω του δρόμου
της λογικής, του νου, καθοδηγώντας δηλαδή τη σκέψη του να φτάσει λογικά στη
συμβουλή, την οποία ήθελαν να δώσουν, ως συμπέρασμα των επιχειρημάτων που πρόβαλλαν.
Ο Μηνιάτης προτιμάει το δρόμο της
καρδιάς, το μήνυμά του έρχεται ως καταστάλαγμα συγκινησιακής αφομοίωσης και
ωρίμανσης του ανθρώπου.
Εμείς προτιμούμε και τους δυο παραπάνω
δρόμους.
Ο Ρήτορας
διδάσκει τους συμπατριώτες ακροατές του να αισθάνονται σαν άθλια κατάλοιπα μιας
ένδοξης κάποτε γενιάς.Είναι μια ιδέα που προήλθε από τους Ευρωπαίους Διαφωτιστές
και στέριωσε σιγά σιγά με τις περιηγήσεις ξένων στην Ελλάδα και την Εκπαίδευση
των Ελλήνων στη Δύση.
Πάσχουμε όλοι μας από το “οιδιπόδειο σύμπλεγμα”, όχι με τη
γενετήσια έννοια της ψυχανάλυσης, ήτοι την ζηλότυπη εχθρότητα του αγοριού προς
τον άλλο γονιό, αλλά αυτή της κοινωνικής παθογένειας, της έννοιας της
αυτοτύφλωσης, αυτοκαταστροφής, εθελοτυφλίας και στρουθοκαμηλισμού, να θέλουμε
να βγάζουμε τα μάτια μας, όπως ο Οιδίποδας, με τη διαφορά ότι εμείς
διαπράττουμε τα εγκλήματα εν πλήρει γνώσει και συνειδήσει κατά του έθνους μας.
Δεόμεθα επειγόντως θεραπείας της
τυφλότητάς μας, τόσο της πνευματικής όσο και της ψυχοπαθολογικής, για να μη βλέπουμε
τους ανθρώπους ως “κούτσουρα”, όπως ο τυφλός της Βησθαϊδά της Γαλιλαίας, που
τον θεράπευσε ο Χριστός, κατά Μάρκον
Ευαγγέλιον, κεφ. Η΄, στίχ. 22-26. Ο τυφλός, όπως και ο φθονερός, παραποιεί
την πραγματικότητα. Στις μέρες μας όμως, δυστυχώς και αυτοί που βλέπουν αλλά με
παραμορφωτικούς φακούς διαστρεβλώνουν την ιστορική πραγματικότητα.
«Εμείς οι
Έλληνες, αντί να δίνουμε τα χέρια τα σηκώνουμε απειλητικά ο ένας κατά του
άλλου, για να τρίβουν οι εχθροί μας τα χέρια τους από τη χαρά τους».
ΤΙ ΔΕΟΝ ΓΕΝΕΣΘΑΙ;
Να επικρατήσει επιτέλους στην πολιτική
ζωή ένα “CONSENSUS”, συναινετικό πνεύμα,
μια διάθεση συνεργασίας, αλληλεγγύης και εθνικής ομοψυχίας, “κόντρα στο ρεύμα”
του Λαϊκισμού, έτσι ώστε η χώρα να ορθοποδήσει. Πόσο καλύτερα θα είχαν,
αλήθεια, εξελιχθεί τα πράγματα, αν το Μάρτιο του 2009, οι πολιτικοί αρχηγοί
είχαν βρει τρόπους να συνεννοηθούν μεταξύ τους μπροστά στην επερχόμενη και
διαφαινόμενη οικονομική θύελλα και αν είχε συσταθεί μια ΕΘΝΙΚΗ ΟΜΑΔΑ ΔΙΑΠΡΑΓΜΑΤΕΥΣΗΣ για τα υπό κατάρτιση μνημόνια καθώς
και μία ΕΘΝΙΚΗ ΟΜΑΔΑ ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑΣ και ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ των εφαρμοστικών νόμων.
ΠΗΓΗ: εφημερίδα «ΕΒΔΟΜΗ ΤΗΣ ΑΤΤΙΚΗΣ”, 24.3.2018, από την στήλη του «ΕΤΥΜΟΛΟΓΩ ΑΡΑ ΥΠΑΡΧΩ ἄπιτε»!
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:
[1] Ὀλυµπιάς -άδος = το ολυµπιακό ιδεώδες, πνεύµα. Οι Αξίες του
Ολυµπισµού και τα Ολυµπιακά Ιδεώδη: κάλλος, ευγένεια, θρησκευτικότητα,
αγωνιστικότητα, εκεχειρία, το “εὖ ἀγωνίζεσθαι” και όχι το “εὖ ἀναβολίζεσθαι”
και γενικά το πνευµατικό ήθος και η ιερότητα για την ανθρώπινη ζωή. Αλλά και οι
Μούσες, οι θυγατέρες του αιγιόχου Διός καλούνται «Ὀλυµπιάδες», ραψωδία Β΄της
Ιλιάδας, στιχ. 491-492.
[2] Ἐµφυλιάς
-άδος = από την ομηρική Ιλιάδα, Ιλιάς-άδος,
τον πρώτο εμφύλιο σπαραγμό μεταξύ των ομοφύλων Αχαιών και Τρώων. Το πρώτο μνημείο
ελληνικού ποιητικού λόγου που μας έχει διασωθεί, το πρώτο παγκόσμιο μεγαλόπνοο έπος
από 15.500 περίπου δακτυλικούς εξάμετρους στίχους. Για υπόθεση έχει την “μήνιν”, ήτοι το θυμό, την οργή, το
φθόνο του Αχιλλέα με τον Αγαμέμνονα, τον αρχηγό της εκστρατείας, και τις
φοβερές συνέπειές της. Ο χόλος του, η οργή, η πίκρα του, ο θυμός του αναφέρεται
στην ραψωδία Α της Ιλιάδας, στίχος 10 ως “νούσος
κακή”.
Στη ραψωδία Ι΄ της Ιλιάδας, στίχοι 63-64 τα
λόγια του ιππότη (= αρματομάχου) Νέστορα στον Διομήδη, τον γιο του Τυδέα, δεν
αφήνουν την παραμικρή αμφιβολία ότι ο Τρωικός πόλεμος είναι εμφύλιος: «ἀφρήτωρ ἀθέμιστος ἀνέστιός ἐστιν ἐκεῖνος ὅς
πολέμου ἔραται ἐπιδημίου ὀκρυόεντος»
(= ούτε φάρμα, ούτε νόμο, ούτε σπίτι έχει
αυτός που επιθυμεί τον φρικαλέο, τρομερό και ψυχρό εμφύλιο πόλεμο).
ΛΕΞΕΙΣ-ΚΛΕΙΔΙΑ: ΟΛΥΜΠΙΑΔΑ, ΦΘΟΝΟΣ, ΟΛΥΜΠΙΣΜΟΣ, ΟΛΥΜΠΙΑΚΟΙ ΑΓΩΝΕΣ, ΕΜΦΥΛΙΑΔΑ, ΙΩΑΝΝΙΔΗΣ, ΕΜΦΥΛΙΟΣ ΤΡΩΙΚΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ, ΟΜΟΝΟΙΑ, ΔΙΧΟΝΟΙΑ, ΟΛΥΜΠΙΑΣ
ΣΧΟΛΙΑ
ΣΧΟΛΙΑ ΜΕΣΩ Facebook