Υπήρχαν αρχαία αμφίβια οχήματα
ή πλοία με ρόδες!
Κατασκευάστηκαν
και χρησιμοποιήθηκαν από τους Έλληνες!
Σημαντικό εύρημα μικρογραφίας μυκηναϊκού πολεμικού πλοίου σε
τάφο στην Αίγυπτο!
Ένα
ξύλινο μοντέλο πλοίου ανακαλύφθηκε στο Gurob της Αιγύπτου και αποκαλύπτει πολλά για τους
πολέμους στην Εποχή του Χαλκού, αλλά και για την θρησκεία. Αποτελεί την πιο
σημαντική απόδειξη ύπαρξης αυτού του μέχρι σήμερα χαμένου τύπου πολεμικού
πλοίου, που έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην Ιστορία της Μεσογείου!
Πολλές φορές είναι αυτά τα μικρά αρχαιολογικά ευρήματα
που μας δίνουν τις περισσότερες και πιο σημαντικές πληροφορίες. Η έκθεσις «Πέρα
από τον Νείλο: Η Αίγυπτος και ο κλασσικός κόσμος» ερευνά κάποια από αυτά τα
υποτιμημένα αντικείμενα, τα οποία μπορούν να μας πουν πολλά αναφορικά με τις
σχέσεις μεταξύ αρχαίας Αιγύπτου, Ρώμης και Ελλάδος. Για παράδειγμα, αυτό το
μικρό ξύλινο μοντέλο πλοίου που βρέθηκε σε έναν αιγυπτιακό τάφο.
Το 1920 ο αιγυπτιολόγος W. M. Flinders Petrie
έκανε ανασκαφές στο Gurob, που βρίσκεται στην είσοδο της περιοχής Φαγιούμ. Μέσα σε
έναν τάφο βρήκε ένα ξύλινο μοντέλο πλοίου, το οποίο ήταν μια μικρογραφία ενός
μυκηναϊκού πολεμικού πλοίου, που χρονολογείται στην Εποχή του Χαλκού,
πιθανότατα μιας πεντηκοντόρου. Οι «Άνθρωποι της Θάλασσας» (σ.σ.: Οι Έλληνες, κυρίως
του Αιγαίου), εκείνοι δηλαδή που μετακινούνταν από περιοχή σε περιοχή για τις
εμπορικές τους συναλλαγές γύρω στα 1200 π.Χ., «υιοθέτησαν» αυτόν τον τύπο
πλοίου, όπως μπορεί να διαπιστωθεί και από εικόνες ναυμαχίας, που βρίσκονται
στα εξωτερικά τείχη του τάφου του Ραμσή Γ΄ στο Medinet Habu.
Φτάνοντας έως την Εγγύς Ανατολή κατά την διάρκεια των
μεταναστεύσεων των «Ανθρώπων της Θάλασσας», το πλοίο αυτό λειτούργησε ως
πρωτότυπο για τα επόμενα ίδιου τύπου, που κατασκευάστηκαν και χρησιμοποιήθηκαν
από τους Έλληνες αλλά και από τους φοίνικες (σ.σ. εμπόρους φοινίκης). Όταν οι
ελληνικές τριήρεις νίκησαν τις φοινικικές στην Σαλαμίνα το 480 π.Χ., αμφότερα
εκείνα τα είδη πλοίων προέρχονταν από την αυθεντική μυκηναϊκή πεντηκόντορο, ένα
από τα πιο σημαντικά πλοία στην Ιστορία. Δυστυχώς, δεν βρέθηκαν ποτέ αυτού του
είδους τα πλοία, επομένως το μοντέλο του Gurob
είναι η μοναδική απόδειξη ύπαρξής τους.
Το μοντέλο αυτό, μαζί με κάποια κομμάτια, που είχαν
αποκοπεί, είναι ό,τι βρέθηκε σε εκείνον τον τάφο! Πριν βάλουν το πλοίο μέσα
στον τάφο, κάποιος είχε αποσυναρμολογήσει το μοντέλο και το είχε σπάσει σε δύο
κομμάτια, προφανώς από πρόθεση. Κάποια από τα κομμάτια του μοντέλου λείπουν,
όπως η κουπαστή, όμως η πλώρη του έχει διατηρηθεί. Στο τέλος του πλοίου υπάρχει
μία τυπική μυκηναϊκή κατασκευή σε σχήμα πουλιού, με ένα περίεργο ράμφος που το
γνωρίζουμε και από άλλες απεικονίσεις πλοίων.
Το αξιοπερίεργο με αυτό το πλοίο όμως είναι άλλο: Το
μοντέλο έχει μικρά στηρίγματα και επίσης σειρές από τρύπες, που διαπερνούν το επάνω
μέρος του σκάφους. Τέσσερις χρωματισμένες ρόδες, υποδεικνύουν πως το πλοίο
μπορούσε να κινείται επίσης και στην ξηρά. Με μια πρώτη ματιά, κάποιος θα
μπορούσε να πει πως το μοντέλο ήταν ένα παιδικό παιγνίδι. Όμως αυτό είναι
λάθος!
Ένα μικροσκοπικό ορθογώνιο κομμάτι ξύλου, με μια τρύπα
στο κέντρο του, ήταν φτιαγμένο για να βρίσκεται κάτω από τον σκελετό του
πλοίου. Τι σήμαινε αυτό το ξύλο; Στην αρχαία Αίγυπτο, ο Νείλος χρησίμευε ως το
κυριότερο πέρασμα για τις μετακινήσεις των ανθρώπων, επομένως τα πλοία έπαιζαν
πολύ σημαντικό ρόλο στην θρησκευτική ζωή. Οι Αιγύπτιοι όμως χρειάζονταν να
μεταφέρουν τα πλοία και μέσω ξηράς, για διάφορους λόγους, όπως τις τελετές των
νεκρών. Συνήθως αυτοί που μετέφεραν τα πλοία ήταν οι σκλάβοι, χρησιμοποιώντας
μακριούς πασσάλους. Αυτοί οι πάσσαλοι έπρεπε να έχουν μία βάση ως προσάρτημα,
καθώς επίσης και για την στήριξη του πλοίου. Ο αιγυπτιολόγος George Legrain
ονόμασε αυτήν την βάση «pavois», που είναι η γαλλική λέξη
για την ασπίδα.
Το κομμάτι από ξύλο που βρέθηκε στο μοντέλο, λοιπόν, που
αναπαριστάνει μια «pavois», έχει μεγάλη σημασία. Δείχνει πως δεν πρόκειται για ένα
παιδικό παιγνίδι, αλλά για ένα λατρευτικό σκάφος. Δείχνει επίσης πως οι
Ευρωπαίοι που χρησιμοποιούσαν πλοία για να λατρέψουν τους θεούς τους, όπως στην
λατρεία του Διονύσου, είχαν επηρεαστεί από τους Αιγύπτιους (σ.σ.: Οι οποίοι
Αιγύπτιοι, με την σειρά τους, είχαν επηρεαστεί από τους λατρευτές του Διονύσου
στην Κρήτη). Η λατρευτική φύση του μοντέλου εξηγεί επίσης γιατί είχε βρεθεί
μέσα στον τάφο. Πιθανότατα είχε θαφτεί εξ αιτίας της λατρευτικής του σημασίας.
Το κομμάτι με τις ρόδες είναι αναμφισβήτητα μη μυκηναϊκό.
Οφείλεται σε ένα φαινόμενο που αφορά λατρευτικά αντικείμενα και εμφανίζεται τον
12ο αιώνα π.Χ. στο Αιγαίο. Στην πραγματικότητα, το μοντέλο του Gurob δεν
αναπαριστάνει ένα αληθινό πλοίο. Αναπαριστάνει ένα λατρευτικό αντικείμενο, το
οποίο έχει σχεδιαστεί με βάση ένα πραγματικό πλοίο, σε αυτή την περίπτωση μια
πεντηκόντορο. Το μοντέλο αυτό είναι ουσιαστικά μια αντιγραφή της αντιγραφής.
Το μοντέλο επίσης είναι χρωματισμένο, κάτι που του δίνει
επιπρόσθετη αξία, ειδικώς εάν το συνδυάσουμε με τις αναφορές του Ομήρου στα
χρώματα των πλοίων των ηρώων του. Όταν ανέφερε «μαύρα καράβια», εννοούσε το
χρώμα του σκελετού του πλοίου, όπως το βλέπουμε και στο μοντέλο.
Σε μια έρευνα που έγινε γύρω από το πλοίο αυτό,
χρησιμοποιήθηκαν 3D μοντέλα που αναπαριστούσαν το πλοίο, όπως βρέθηκε, μαζί
επίσης με δύο πιθανές ανακατασκευές. Μία με τις ρόδες τοποθετημένες επάνω στο
μοντέλο και μία με το πώς θα ήταν εάν το κουβαλούσαν οι σκλάβοι. Το να
κατασκευάσεις το ψηφιακό μοντέλο μπορεί να αποδειχθεί πολύ σημαντικό στο στάδιο
της έρευνας. Για παράδειγμα, έγινε γνωστό, κατά λάθος, πως οι ρόδες είχαν
φτιαχτεί σαν δύο κομμάτια. Όταν τα κομμάτια αυτά δεν ήταν τοποθετημένα σωστά,
το μοντέλο δεν μπορούσε να σταθεί καλά.
Μέχρι κάποιος να ανακαλύψει μία μυκηναϊκή τριήρη ή ένα
πλοίο των «Ανθρώπων της Θάλασσας», το μοντέλο του Gurob θα είναι ό,τι πιο κοντινό έχουμε βρει ποτέ σε αυτό το
αξιοθαύμαστο είδος πλοίου, το οποίο έπαιξε σημαντικό ρόλο στην παγκόσμια
Ιστορία.
ΠΗΓΗ: ΜΟΥΣΕΙΟ ΓΚΕΤΤΥ.
ΑΠΟΔΟΣΗ: Ανδρέας Λεκάκης.
ΣΧΟΛΙΑ: Γιώργος Λεκάκης.
ΛΕΞΕΙΣ-ΚΛΕΙΔΙΑ: ΠΛΟΙΟ, ΠΛΟΙΑ, ΝΑΥΤΙΚΑ, ΝΑΥΤΙΚΟ, ΑΜΦΙΒΙΟ ΟΧΗΜΑ, ΑΙΓΥΠΤΟΣ, ΛΑΟΙ ΤΗΣ ΘΑΛΑΣΣΑΣ, ΓΚΟΥΡΟΜΠ, ΓΚΕΤΙ, ΑΙΓΑΙΟ, ΝΕΙΛΟΣ, ΠΕΤΡΙ, πεντηκοντορος, Λεγκραιν, ναυμαχια, Σαλαμινα, Σαλαμις, Ναυμαχια Σαλαμινος, Ραμσης, αμφιβια οχηματα
ΣΧΟΛΙΑ
ΣΧΟΛΙΑ ΜΕΣΩ Facebook