Η ΔΥΤΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ ΚΑΤΑ ΤΟΝ 14ο ΑΙΩΝΑ (εκ παλαιού χειρογράφου ευρεθέντος εις το νησί της λίμνης Ιωαννίνων) - του Γ. Γκανούλη


Η ΔΥΤΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ
ΚΑΤΑ ΤΟΝ ΙΔ΄ ΑΙΩΝΑ
(Εκ παλαιού χειρογράφου
ευρεθέντος εις το νησί
της λίμνης Ιωαννίνων)

Του ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΓΚΑΝΟΥΛΗ
Επιθεωρητού Μ. Εκπαιδεύσεως


Κατά το έτος 1204 η Μακεδονία περιέρχεται εις τους Φράγκους και αποτελεί μετά της Θεσσαλίας και της Στερεάς Ελλάδος το βασίλειον της Θεσσαλονίκης, όπερ δεν υπήρξε πραγματικόν Μακεδονικόν βασίλειον, διότι αι περισσσότεραι Μακεδονικαί περιοχαί δεν περιλαμβάνονται εις αυτό.
Αι κεντρικαί Μακεδονικαί περιφέρειαι περιελαμβάνοντο εις την κυριαρχίαν του Δεσποτάτου της Ηπείρου, εις το οποίον εκτός της Ηπείρου ανήκεν και η Θεσσαλία και η Αλβανία. Ο Βονιφάτιος ο Μομφερατικός έλαβε την προσωνυμίαν «Βασιλεύς της Μακεδονίας». Από δε της καθόδου των Σερβικών και Βουλγαρικών φυλών τα βόρεια κυρίως διαμερίσματα της Βαλκανικής χερσονήσου υπέστησαν πολλάς επιδρομάς και δηώσεις. Αναλόγως δε των εκάστοτε ισχυόντων Σλαυικών φυλών διάφοροι Μακεδονικαί περιφέρειαι προσαρτώνται εις τας Σλαυικάς ηγεμονίας ταύτας, προσωρινώς όμως. Τούτο συνέβαινε μέχρι του 15ου αιώνος, οπότε ολόκληρος η Βαλκανική χερσόνησος περιέρχεται εις τας χείρας των Τούρκων.
Μετά το θάνατον του αυτοκράτορος Ανδρονίκου Γ΄ του Παλαιολόγου (1341) ο διάδοχος αυτού ήτο μικρός την ηλικίαν και το κράτος του Βυζαντίου εκυβερνάτο μέχρι της ενηλικιώσεώς του υπό επιτρόπων.
Τότε εύρεν ευκαιρίαν ο Σέρβος Δουσάν ο ηγεμών (Κράλης) της Σερβίας και διέβη τα σύνορα του Βυζαντινού κράτους και ήρχισε να λεηλατή αυτό και κατέλαβεν όλην σχεδόν την Μακεδονίαν χωρίς αγώνας μέχρι των Σερρών και του Νέστου εκτός των Σερβίων, τα οποία πριν καταλάβη επολιόρκησεν επί οκτώ μήνας και ίδρυσε βραχύβιον Σλαυϊκόν (Σερβικόν) κράτος (1331 - 1355). Κατέλυσε και το Δεσποτάτον της Ηπείρου και έγινε κύριος της Ηπείρου και της Θεσσαλίας. Ο Στέφανος Δουσάν, έναν εκ των σατραπών καλούμενον Πρόλουμπον ανέδειξεν άρχοντα της Μακεδονίας τιμήσας αυτόν με το αξίωμα του Καίσαρος. Τον δε αδελφόν αυτού Συμεών, αφού ετίμησε με το αξίωμα του δεσπότου, έστειλεν εις την Αιτωλίαν και κατέστησεν αυτόν αρχηγόν και ηγεμόνα της Αιτωλίας. Ούτος εμνηστεύθη με την Θωμαΐδα, θυγατέρα του δεσπότου Ιωάννου.
Μετά τον θάνατον δε του Στεφάνου και του Προλούμπου έρχεται εκ της Κωνσταντινουπόλεως εις την Ελλάδα ο Νικηφόρος Δεσπότης και αφού κατέλαβε την Αρχήν, εξέβαλεν εκ του Δεσποτάτου της Αιτωλίας τον Συμεών εκδιώξας αυτόν από την αρχήν και τον εξώρισεν εις την Καστορίαν (σ.σ.: Καστοριά) μετά της βασιλίσσης Θωμαΐδος και κατέλαβε την αρχήν της εν Ελλάδι Βλαχίας και της Αιτωλίας.
Τότε ο Συμεών αφού ήλθεν εις την Καστορίαν και παρέλαβε ταύτην και τινα φρούρια και πόλεις και χωρία πλησίον της Καστορίας, θριαμβευτής, εγκατεστάθη εις την πόλιν της Καστορίας. Προσεχώρησαν δε εις αυτόν πολλοί Έλληνες και Σέρβοι και Αλβανοί. Ο στρατός αυτού ανήλθεν εις 4.000-5.000 ανδρών και ανηγόρευσεν αυτόν βασιλέα. Τότε εξήλθεν εκ της Καστορίας και εξεστράτευσε προς τα όρια της Σερβίας με σκοπόν να παραλάβη δήθεν την Αρχήν του αδελφού του Στεφάνου. Πριν δε φθάση ακόμη εις την Σερβίαν ανηγγέλθη εις αυτόν ο θάνατος του Δεσπότου Νικηφόρου, όστις, καθώς είπομεν, ελθών εκ της Κωνσταντινουπόλεως και σφετερισθείς την Αρχήν των δύο επαρχιών, του Δεσποτάτου της Αιτωλίας και την εν Ελλάδι Βλαχίας, και ευρών εξορίστους όλους τους Έλληνας, τους μεν εκ της Βλαχίας ένεκα της επιθέσεως των Σέρβων, τους δε εκ της Αιτωλίας ένεκα της δυστροπίας και της ληστρικής συμπεριφοράς των Αλβανών, ηθέλησε να επαναφέρη αυτούς εις τα ίδια, τους δε Αλβανούς να εκδιώξη τελείως. Δεν επρόφθασεν όμως να επιτύχη τούτο, επειδή δεν είχε ιδικήν του δύναμιν αξιόμαχον και προσεκάλεσεν ως συμμάχους τους Τούρκους. Αφού ο Νικηφόρος ήλθεν εις τον Αχελώον ποταμόν και δειξήγαγε πόλεμον κατά των Αλβανών, συνελήφθη υπ’ αυτών και εφονεύθη κατά το έτος 1358, κρατήσας την Αρχήν μόνον επί τρία έτη και δύο μήνας.
Τούτο μαθών ο βασιλεύς Συμεών εγκαταλείπει τα όρια της Σερβίας και εκστρατεύει κατά της Βλαχίας και γίνεται κύριος αυτής. Τα ανάκτορα αυτού εγκατέστησαν εις την πόλιν των Τρικκάλων (σ.σ.: Νυν Τρίκαλα) και την βασίλισσαν Θωμαΐδα μετεκάλεσεν εκ της Καστορίας, εισήγαγε ταύτην εντός της πόλεως των Τρικκάλων, ανεβίβασεν αυτήν εις τα ανάκτορα και απέκτησεν εξ αυτής δύο τέκνα, εν άρρεν και εν θήλυ. Αφήκεν αυτήν εις τα Τρίκκαλα, αυτός δε επροχώρησεν εναντίον της Αιτωλίας, την οποίαν έσπευσε να καταλάβη. Οι Αιτωλοί ευχαρίστως εδέχθησαν αυτόν και ως βασιλέα επευφήμησαν και την Άρταν και τα Ιωάννινα μετά των λοιπών φρουρίων της Αιτωλίας παρέδωσαν εις αυτόν. Αφού λοιπόν ο φιλόχριστος βασιλεύς Συμεών εδεξιώθη με δώρα τους προύχοντας των Αιτωλών, επέστρεψεν εις την Βλαχίαν, όπου εκάλει αυτόν η επιδρομή του Χλαπένου.
Ο Χλαπένος ούτος ήτο είς εκ των Σέρβων σατραπών και είχε καταλάβει μερικά φρούρια Ελληνικά και μάλιστα την μεγαλόδοξον πόλιν Βέροιαν και ήτο πολύ υπερήφανος δια τα κατορθώματά του αυτά. Έλαβον ως γυναίκα την σύζυγον του Προλούμπου, όστις προ του θανάτου του  είχεν αφήσει αυτήν εις την πόλιν των Τρικκάλων μαζί με ένα υιόν τον Θωμάν, όστις κατόπιν ετυράννησε την πολυθρύλητον πόλιν των Ιωαννίνων καταστήσας αυτήν πολυθρήνητον. Διότι ως εγένετο ανωτέρω λόγος ο δεσπότης Νικηφόρος ο ελθών εκ της Κωνσταντινουπόλεως, αφού εξέβαλεν εκ της Αρχής την σύζυγον του Προλούμπου απέστειλε ταύτην μετά του υιού της Θωμά εις την Σερβίαν, οπότε και τον δεσπότην Συμεών εκβαλών της αρχής της Αιτωλίας μετά της βασιλίσσης Θωμαΐδος είχεν αποστείλει εις Καστορίαν. Εκείνη, από εκεί ήλθεν εις την Σερβίαν, όπου εμνηστεύθη με τον Χλάπενον. Μετά έν έτος ο Χλάπενος εκστρατεύει κατά της εν Ελλάδι Βλαχίας φέρων μεθ’ εαυτού και τον κάκιστον υιόν του Προλούμπου τον Θωμάν, όστις ήτο τότε νεανίσκος και κατόπιν πολιορκίας κυριεύει το φρούριον Δαμάσι. Ελθών δε εις συμβιβασμόν μετά του βασιλέως Συμεών παραχωρεί το φρούριον τούτο εις αυτόν. Ο δε βασιλεύς την θυγατέρα του δίδει εις γάμον εις τον Θωμάν, όστις ούτω εισέρχεται εντός της πόλεως των Τρικκάλων. Ο βασιλεύς ευχαρίστως υπεδέχθη τούτον, τους δε αρραβώνας ετέλεσεν ο Μητροπολίτης Λαρίσης. Μετά την τελετήν του γάμου ο δεσπότης Θωμάς έμεινεν επί τινας ημέρας εις τα Τρίκκαλα και κατόπιν μετά της συζύγου του ήλθε πλησίον του Χλαπένου.

ΠΗΓΗ: ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΟΝ ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟΝ 1956.


ΛΕΞΕΙΣΔΥΤΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ, χειρογραφο, νησι Ιωαννινων, λιμνη Ιωαννινων, ΓΚΑΝΟΥΛΗΣ, 1204, Μακεδονια, Φραγκοι, Θεσσαλια, Στερεα Ελλαδα, βασιλειο ΘεσσαλονικηςΘεσσαλονικη, Δεσποτατο της Ηπειρου, Αλβανια, Βονιφατιος Μομφερατικος, Βασιλευς της Μακεδονιας, Σερβοι, Βουλγαροι, Βαλκανικη χερσονησος, επιδρομη, δηωση, Σλαυοι, Σλαβοι, ηγεμονια, Βαλκανια, Τουρκοι, αυτοκρατορας Ανδρονικος Γ Παλαιολογος, Βυζαντιο, Δουσαν, Κραλη, Σερβια, Σερρες, Νεστος, Σερβια, Ηπειρος, Προλουμπος, Καισαρας, Καισαρ, Συμεων, δεσποτης, Αιτωλια, Θωμαιδα, Ιωαννης, Κωνσταντινουπολη, Νικηφορος Δεσποτης, εξορια, Καστορια, βασιλισσα, Θωμαις, Βλαχια, Αλβανοι, Αχελωος, Τρικκαλα, Τρικαλα, Αρτα, Ιωαννινα, Χλαπενος, Βεροια, Θωμας, Γιαννενα, φρουριο Δαμασι, Μητροπολιτης Λαρισης. Μητροπολιτης Λαρισας, Λαρισα
Share on Google Plus

About ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ

    ΣΧΟΛΙΑ
    ΣΧΟΛΙΑ ΜΕΣΩ Facebook

ΑΚΟΛΟΥΘΗΣΤΕ ΜΑΣ ΣΤΑ ΜΕΣΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΔΙΚΤΥΩΣΗΣ