Αναστολή των
πολιτιστικών
και κοινωνικών δράσεων
του ΟΣΔΕΛ
μετά από σχετική εισήγηση
του ΟΠΙ,
εσφαλμένη νομικά κατά τον ΟΣΔΕΛ
Ο Οργανισμός Πνευματικής
Ιδιοκτησίας (ΟΠΙ), με εισήγησή του προς την Υπουργό Πολιτισμού και Αθλητισμού
κ. Λίνα Μενδώνη, αναφορικά με τις καταγγελίες κατά του ΟΣΔΕΛ από δύο μέλη του,
αποφάνθηκε ότι ο ν. 4481/2017 δεν επιτρέπει στους Οργανισμούς Συλλογικής Διαχείρισης
την πραγματοποίηση κρατήσεων, επί των εσόδων τους, για τη χρηματοδότηση
πολιτιστικών, εκπαιδευτικών και κοινωνικών υπηρεσιών, προς όφελος των μελών
τους. Σύμφωνα με την εισήγηση του ΟΠΙ, για τέτοιου είδους υπηρεσίες, μόνον τα
μη διανεμητέα ποσά, τα ποσά δηλαδή που δεν είναι δυνατό να διανεμηθούν, μπορούν
να χρησιμοποιηθούν.
Η θέση αυτή του ΟΠΙ είναι,
σύμφωνα με τη νομική υπηρεσία του ΟΣΔΕΛ, εσφαλμένη νομικά, διότι έρχεται σε
αντίθεση με την οδηγία 2014/26, αλλά και με το ίδιο το γράμμα και πνεύμα του ν.
4481/2017 (βλ. αναλυτικά στο παράρτημα του παρόντος).
Ο ΟΣΔΕΛ, στο πλαίσιο της
αποστολής του και των καταστατικών του σκοπών, προέβαινε από την ίδρυσή του,
στην υλοποίηση πολιτιστικών και κοινωνικών προγραμμάτων (π.χ. χορηγίες
πολιτιστικών δράσεων, οικονομικές ενισχύσεις σωματείων, ενισχύσεις συγγραφέων
σε οικονομική αδυναμία ή με σοβαρά προβλήματα υγείας, καμπάνιες για τα
πνευματικά δικαιώματα, κ.λπ.).
Την τρέχουσα περίοδο
βρίσκονται σε εξέλιξη τα ακόλουθα πολιτιστικά και κοινωνικά προγράμματα: α)
προγράμματα οικονομικής αρωγής συγγραφέων, μεταφραστών, δημοσιογράφων και
αρθρογράφων επιστημονικών περιοδικών, συνολικού ύψους 140.000 ευρώ, β)
πρόγραμμα καταπολέμησης της διαδικτυακής πειρατείας, γ) έρευνα για την αγορά
του βιβλίου, δ) αναβάθμιση και λειτουργία της βάσης δεδομένων βιβλιοπαραγωγής
Osdelnet, ε) πρόγραμμα οικονομικής ενίσχυσης σωματείων συγγραφέων και εκδοτών.
Τα προγράμματα αυτά χρηματοδοτούνται αφενός, από τις κρατήσεις που
πραγματοποιεί ο ΟΣΔΕΛ επί των εσόδων του, με απόφαση της Γενικής Συνέλευσής
του, και αφετέρου από παραγραφέντα δικαιώματα.
Η επιδίωξη πολιτιστικών και
κοινωνικών σκοπών, με μέρος των εσόδων τους, είναι σύμφυτη με τη λειτουργία των
Οργανισμών Συλλογικής Διαχείρισης, εξυπηρετεί το δημόσιο συμφέρον και αποτελεί
διεθνή πρακτική, παγιωμένη ήδη από τις αρχές του 20ου αιώνα. Όταν ιδιωτικές,
ανώνυμες εταιρίες έχουν τη δυνατότητα, αν όχι την υποχρέωση, να προβαίνουν σε
εκτεταμένα προγράμματα εταιρικής κοινωνικής ευθύνης, θα ήταν εντελώς παράδοξο
και δικαιοπολιτικά οξύμωρο, να συνάγεται
ότι ο ελληνικός νόμος περιορίζει τη δυνατότητα των μη κερδοσκοπικών,
συνεταιριστικών φορέων συλλογικής διαχείρισης να διαθέτουν μέρος των εσόδων
τους για πολιτιστικούς και κοινωνικούς σκοπούς.
Ο ΟΣΔΕΛ σεβόμενος τη θέση του
ΟΠΙ, είναι αναγκασμένος να αναστείλει, προς το παρόν, όλα τα πολιτιστικά,
εκπαιδευτικά και κοινωνικά προγράμματα, που υλοποιεί, προς όφελος των
συμβασιούχων του, αλλά και του κοινωνικού συνόλου εν γένει. Ο Οργανισμός έχει
πλήρη επίγνωση των συνεπειών αυτής της επιβεβλημένης κίνησης, ειδικά για τους
συγγραφείς, τους μεταφραστές, τους δημοσιογράφους και τους αρθρογράφους, οι
οποίοι έχουν ήδη υποβάλει αίτηση οικονομικής αρωγής και προσδοκούν να λάβουν
οικονομική ενίσχυση από τον ΟΣΔΕΛ για να αντιμετωπίσουν τις συνέπειες της υγειονομικής
κρίσης. Ανάμεσά τους βρίσκονται, δυστυχώς, πολλοί δημιουργοί, οι οποίοι
αντιμετωπίζουν σοβαρά προβλήματα υγείας και βρίσκονται σε κατάσταση οικονομικής
ένδειας. Επιπλέον, και η διακοπή των υπολοίπων προγραμμάτων πλήττει τον χώρο
του βιβλίου, καθώς δημιουργοί και εκδότες δεν διαθέτουν τους απαιτούμενους
πόρους για να υλοποιήσουν προγράμματα, ζωτικής σημασίας για τη βιωσιμότητα του
κλάδου, όπως το πρόγραμμα καταπολέμησης της ηλεκτρονικής πειρατείας, η έρευνα
για την αγορά του βιβλίου, η λειτουργία της βιβλιογραφικής βάσης Osdelnet, οι
ενημερωτικές καμπάνιες, κ.λπ.
Ο ΟΣΔΕΛ, υπερασπιζόμενος τα
δικαιώματα των συμβασιούχων του, θα επιδιώξει τη συνεργασία με την Υπουργό
Πολιτισμού και τον ΟΠΙ για την εξεύρεση ρεαλιστικής, προσωρινής λύσης συνέχισης
των προγραμμάτων, έτσι ώστε να μην πληγεί ανεπανόρθωτα ο χώρος του βιβλίου, έως
ότου επιλυθεί οριστικά το θέμα.
Παράρτημα
Η οδηγία 2014/26 προβλέπει ρητά
τη δυνατότητα κρατήσεων για πολιτιστικούς και κοινωνικούς σκοπούς (άρθρο 12,
παράγραφος 4, άρθρο 21, παράγραφος 1, άρθρο 22, παράγραφος 3, αιτιολογική σκέψη
28, αιτιολογική σκέψη 36).
O ν. 4481/2017, επίσης,
αναγνωρίζει ρητά τη δυνατότητα στη Γενική Συνέλευση κάθε ΟΣΔ, να αποφασίζει για
την πραγματοποίηση κρατήσεων και για άλλες χρήσεις, εκτός από τα διαχειριστικά
έξοδα (άρθρο 17, παρ. 3), ενώ σύμφωνα με το άρθρο, 9 παρ. 2 (στ) και (ζ), η
Γενική Συνέλευση του ΟΣΔ αποφασίζει το είδος και το ύψος των κρατήσεων καθώς
και τη χρήση των εσόδων ως προς τον τρόπο, τον χρόνο ή οποιαδήποτε άλλη
λεπτομέρεια. Επίσης, στα άρθρα 18, 26, 28 και 29, ο ελληνικός νόμος αναφέρει
ρητά τις κρατήσεις για άλλους σκοπούς, πέραν των διαχειριστικών εξόδων, ενώ
σύμφωνα με το άρθρο 30, παρ. 3 (α) οι οργανισμοί οφείλουν να αναγράφουν στην
έκθεση διαφάνειας τις κρατήσεις, που πραγματοποιούν για πολιτιστικούς και
κοινωνικούς σκοπούς, ξεχωριστά ανά κατηγορία εξουσίας (εσόδου).
Ο ΟΠΙ στην εισήγησή του,
επικαλέστηκε την αιτιολογική έκθεση του νόμου, σύμφωνα με την οποία ο νόμος δεν
προβλέπει κρατήσεις για πολιτιστικές και κοινωνικές υπηρεσίες, οι οποίες
μπορούν να χρηματοδοτούνται, μόνον, από αδιανέμητα ποσά. Η αιτιολογική έκθεση
όμως δεν μπορεί να υπερισχύσει του νόμου, ούτε της οδηγίας, βάσει της οποίας
εκδόθηκε ο συγκεκριμένος νόμος, και ο οποίος πρέπει πάντα να ερμηνεύεται
σύμφωνα με το ενωσιακό δίκαιο. Επιπλέον, ο ΟΠΙ επικαλέστηκε ότι η δυνατότητα
που προβλέπει ο νόμος να χρηματοδοτούνται οι πολιτιστικές υπηρεσίες από τα
αδιανέμητα ποσά, αποκλείει τη χρηματοδότησή τους από άλλες πηγές, συμπέρασμα
που δεν προκύπτει από τον νόμο και είναι παντελώς αυθαίρετο.
Ως προς τη νομιμότητα των
κρατήσεων από τα έσοδα για τη χρηματοδότηση πολιτιστικών και κοινωνικών
δράσεων, υφίσταται μάλιστα και νομολογία του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης
(ΔΕΕ). Συγκεκριμένα, η απόφαση C-521/11-Amazon, έκρινε ότι κρατήσεις, που
σύμφωνα με τον αυστριακό νόμο ανέρχονται στο 50% της εύλογης αμοιβής και
διατίθενται σε πολιτιστικές και κοινωνικές υπηρεσίες, συνιστούν έμμεσο τρόπο
διανομής προς τους δικαιούχους, συμβατό με το ενωσιακό δίκαιο.
Σχετικά με τον ΟΣΔΕΛ:
Ο Οργανισμός Συλλογικής
Διαχείρισης Έργων του Λόγου (ΟΣΔΕΛ) είναι μη κερδοσκοπικός αστικός
συνεταιρισμός. Σκοπός του είναι η συλλογική διαχείριση και προστασία των
πνευματικών και συγγενικών δικαιωμάτων των δημιουργών και εκδοτών έργων του
λόγου, και λειτουργεί από το 1997 με άδεια του Υπουργείου Πολιτισμού (σύμφωνα
με τις διατάξεις του νόμου 4481/2017). Εκπροσωπεί περισσότερους από 7.500
συγγραφείς, δημοσιογράφους, μεταφραστές, περισσότερους από 800 εκδότες
βιβλίων/περιοδικών/τύπου και σχεδόν το σύνολο των αλλοδαπών έντυπων έργων μέσω
συμβάσεων αμοιβαιότητας με 31 χώρες. Αποστολή του είναι να διευκολύνει τη
νόμιμη πρόσβαση ή/και αναπαραγωγή έντυπων έργων για την κάλυψη εκπαιδευτικών
αναγκών ή για τη χρήση από επιχειρήσεις, να εισπράττει και να αποδίδει τα
δικαιώματα στους δικαιούχους, καθώς και να προστατεύει τα έργα τους από τη
λογοκλοπή και την πειρατεία. Επιδιώκει τη βελτίωση της Ελληνικής και Ευρωπαϊκής
νομοθεσίας και τη συνειδητοποίηση της σημασίας των πνευματικών δικαιωμάτων από
την Ελληνική κοινωνία. Παράλληλα, υλοποιεί δράσεις πολιτιστικού και κοινωνικού
περιεχομένου, μία εκ των οποίων είναι η καταγραφή της εκδοτικής παραγωγής στην
Ελλάδα, στο πλαίσιο της οποίας διατηρεί και ενημερώνει συνεχώς τον πιο εκτενή
ηλεκτρονικό κατάλογο εκδόσεων (osdelnet.gr). Επίσης εκπροσωπεί την Ελλάδα σε
διεθνείς ενώσεις συλλογικής διαχείρισης (IFRRO, PDLN κ.λπ.).
ΠΗΓΗ: ΟΣΔΕΛ, 10.6.2020. ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 10.6.2020.
ΣΧΟΛΙΑ
ΣΧΟΛΙΑ ΜΕΣΩ Facebook