ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΣΤΟΝ ΑΓΓΕΛΟ ΤΕΡΖΑΚΗ - της Θ. Καβούνη


ΑΦΙΕΡΩΜΑ
ΣΤΟΝ ΑΓΓΕΛΟ ΤΕΡΖΑΚΗ

Της θεολόγου Θέκλας Καβούνη

Ἄγγελος Τερζάκης ἦταν κορυφαῖος καί βραβευμένος Ἀκαδημαϊκός Ἓλληνας λογοτέχνης, συγγραφέας θεατρικῶν ἔργων, δάσκαλος, θεατρικός κριτικός, μεταφραστής καί διανοητής.


Γεννήθηκε στό Ναύπλιο τό 1907.

Ὁ πατέρας του Δημήτρης Τερζάκης ὑπῆρξε δήμαρχος Ναυπλίου καί ἀργότερα βουλευτής Ἀργολιδοκορινθίας. Μητέρα του ἦταν ἡ Ἀγγελική, τό γένος Πανοπούλου. Στην Ἀθήνα, ἡ οἰκογένεια Τερζάκη, μετακόμισε στά 1915. Ὁ νεαρός Ἄγγελος σπούδασε στήν Νομική σχολή τοῦ Πανεπιστημίου Ἀθηνῶν καί τοῦ ἀπονεμήθηκε τό διδακτορικό του δίπλωμα τό 1927. Ἔλαβε τήν ἂδεια δικηγορίας τό 1929, ἀλλά ἀφοῦ ἂσκησε τήν δικηγορία γιά δύο χρόνια, ἀποφάσισε νά ἀφιερωθῆ στά γράμματα. Ἐκδίδει τίς δύο πρῶτες συλλογές του διηγημάτων: τό 1925 τήν συλλογή Ὁ Ξεχασμένος καί τό 1929 τήν Φθινοπωρινή Συμφωνία. Ἐμφανίζεται στην μυθιστοριογραφία τό 1932 μέ τό κοινωνικό μυθιστόρημα Δεσμώτες, εγκαινιάζοντας ἔτσι τήν πεζογραφία τῆς γενιᾶς τοῦ 1930. Συνεχίζει τό 1934, μέ τό μυθιστόρημα ἡ Παρακμή τῶν σκληρῶν , γιά τό ὀποῖο δέχεται τόν ἔπαινο τοῦ Κωστῆ Παλαμᾶ. Ἐπόμενο βῆμα του ὑπῆρξε ἡ συγγραφή θεατρικοῦ ἔργου. Ἔτσι, κατόπιν προτροπῆς τοῦ Γρηγορίου Ξενόπουλου γράφει τό ἱστορικό δράμα Αὐτοκράτωρ Μιχαήλ, το οποῖο ἀνεβαίνει στό Ἐθνικό Θέατρο τό 1936.

Τό 1936 παντρεύτηκε τήν Λουΐζα Βογάσαρη καί το 1938 ἀπέκτησαν ἕνα γιό, τόν Δημήτρη Τερζάκη.

Τό μυθιστόρημα μέ τό ὀποῖο ὁ Ναυπλιώτης συγγραφέας σημειώνει τήν πρώτη του ἐκδοτική ἐπιτυχία εἶναι ἡ Μενεξεδένια Πολιτεία. Στήν συνέχεια, γράφει γιά τήν μεγάλη Ἑλληνίδα ἠθοποιό Μαρίκα Κοτοπούλη τό θεατρικό ἔργο Γαμήλιο Ἐμβατήριο.

Ἡ ἐπιτυχημένη πορεία τοῦ Ἀγγέλου Τερζάκη θά συνεχιστῆ στο θέατρο και στην λογοτεχνία.

Τό 1939 γράφει τό δεύτερο βυζαντινῆς θεματολογίας θεατρικό του ἔργο, τήν ἔμμετρο τραγωδία Ὁ Σταυρός καί τό Σπαθί , με πρωταγωνίστρια στό ρόλο τῆς Εἰρήνης τῆς Ἀθηναίας την Κατίνα Παξινοῦ. Ἐπίσης, τό ἴδιο ἔτος παίζεται ἀπό τό Ἃρμα Θέσπιδος τοῦ Ἐθνικοῦ Θεάτρου τό κοινωνικό του δρᾶμα Εἴλωτες.

Άγγελου ΤΕΡΖΑΚΗ "ΑΥΤΟΚΡΑΤΩΡ ΜΙΧΑΗΛ",
από το Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος (2004).

Σταθμός στήν μυθιστοριογραφία τοῦ Ἀγγέλου Τερζάκη ὑπῆρξε τό ἱπποτικό του μυθιστόρημα Πριγκηπέσσα Ἰζαμπώ. Ξεκίνησε νά τό γράφη λίγα χρόνια πρίν τόν Β΄Παγκόσμιο Πόλεμο, σέ συνέχειες γιά τήν ἐφημερίδα Καθημερινή. Τό ὁλοκλήρωσε στά δύσκολα χρόνια τῆς Χιτλερικῆς Κατοχῆς, ἐκδόθηκε τό 1945 καί μεταφράστηκε σέ πολλές ξένες γλῶσσες.

Ἀν καί ἡ ὑγεία τοῦ Ναυπλιώτη συγγραφέα ἦταν πολύ εὐαίσθητη, πολέμησε ἡρωϊκά στό μέτωπο τῆς Ἀλβανίας τό 1940-41 κατά τήν διάρκεια τοῦ Β΄Παγκοσμίου Πολέμου. Τίς ἐντυπώσεις του κατέγραψε στήν συλλογή Ἀπρίλης καί ἐπίσης, τό 1964, σάν ἱστοριογραφία, ἐξέδωσε τήν Ἑλληνική Ἑποποιία, τό χρονικό τοῦ πολέμου 1940-1941.

Μεταπολεμικά ἐκδίδει τά μυθιστορήματα Ταξίδι μέ τόν Ἓσπερο (1946), Δίχως Θεό (1951), Μυστική Ζωή (1957). Μαζί μέ τούς ἐπίσης λογοτέχνες τῆς γενιᾶς τοῦ ΄30 Μ. Καραγάτση, Ἡ. Βενέζη καί Σ. Μυριβήλη γράφει τό Μυθιστόρημα τῶν Τεσσάρων (1958).

Τά θεατρικά ἔργα του τά ὁποῖα γνώρισαν ἐπιτυχία μεταπολεμικά ἦταν τά βυζαντινῆς θεματολογίας : Ὁ Θρύλος τοῦ Μυστρᾶ (1951), Θεοφανώ (1956), Νύχτα στην Μεσόγειο (1957), Ὁ Βασιλιάς τῶν Κουρελήδων (1959). Ἐπίσης, ἂλλα θεατρικά ἔργα ἐκείνης τῆς περιόδου ἦταν: Τά Λύτρα τῆς Εὐτυχίας (1959), Ὁ Θωμᾶς ὁ Δίψυχος (1962), Ὁ πρόγονος (1970), Ἡ θυσία τοῦ Ἰσάακ(1969), Θωμᾶς Τορκεμάδος (1974).

Ἀπό τό 1937 ὑπηρέτησε στό Ἐθνικό Θέατρο (τότε Βασιλικό) πρῶτα ὡς γενικός γραμματέας, ἀργότερα ὡς καλλιτεχνικός διευθυντής, διευθυντής δραματολογίου, κυβερνητικός ἐπίτροπος, ὑπηρεσιακός γενικός διευθυντής, διοικητικός σύμβουλος, διευθυντής τῆς δραματικῆς σχολῆς τῆς κρατικῆς μας σκηνῆς καί, ἰδιαίτερα ἀγαπητός καθηγητής Ἱστορίας τοῦ Θεάτρου και Δραματολογίας, μέχρι τό 1971. Το 1966 εἶχε διοριστεῖ μορφωτικός σύμβουλος στό ὑπουργεῖο Ἐξωτερικῶν.

 Ὁ Ἄγγελος Τερζάκης διακρίθηκε ἰδιαίτερα καί στήν συγγραφή δοκιμίων. Ἀρχικά, τά δοκίμια του δημοσιεύονταν στήν ἐφημερίδα Τό Βῆμα. Ἀργότερα, ἐκδόθηκαν σάν συλλογές δοκιμίων μέ τίτλους «Προσανατολισμός στόν αἰῶνα» (1963), «Οἰ ἀπόγονοι τοῦ Κάϊν»(1972), «Ποντοπόροι» (1975). Τό 1969 κυκλοφόρησε ἡ δραματολογικοῦ περιεχομένου μελέτη του «Τό μυστήριο τοῦ Ὶάγου». Ἡ αἰσθητική περί τραγωδίας μελέτη του «Ἀφιέρωμα στήν Τραγική Μοῦσα» δημοσιεύτηκε το 1970.

Στήν ἐφημερίδα Τό Βῆμα ἐργάστηκε ἐπίσης καί ὡς κριτικός θεάτρου.

Εἶχε ἐπίσης ἀσχοληθεῖ μέ τήν μετάφραση διηγημάτων, θεατρικῶν ἒργων καί ἀρχαίας ἑλληνικῆς τραγωδίας.

Διέθετε μουσική παιδεία καί ἀγαπημένη του ἐνασχόληση ἦταν τό κουκλοθέατρο καί ὁ κινηματογράφος.

Εἶχε βραβευτεῖ μέ τό πρῶτο Κρατικό Βραβεῖο Θεάτρου τό 1939 γιά τά θεατρικά του ἒργα Ὁ Σταυρός καί τό Σπαθί καί Εἲλωτες. Ἒλαβε τό πρῶτο Κρατικό Βραβεῖο Μυθιστορήματος τό 1958 γιά το βιβλίο του Μυστική Ζωή.

Ἀπό τόν τότε βασιλέα Παῦλο τοῦ ἀπονεμήθηκε τό 1960 τό μετάλλιο τοῦ «Ταξιάρχη τοῦ Γεωργίου τοῦ Α΄» Στά 1964 τιμήθηκε σαν δοκιμιογράφος καί στοχαστής μέ τό βραβεῖο των Δώδεκα, γιά τήν συλλογή δοκιμίων του Προσανατολισμός στόν αἰώνα. Συνολικά γιά τό ἒργο του, ἡ Ἀκαδημία Ἀθηνῶν τοῦ ἀπένειμε τό Ἀριστεῖο Γραμμάτων τό 1969. Τό 1971, τοῦ ἀπονεμήθηκε ἀπό τήν Ἐθνική Τράπεζα τό Μέγα Βραβεῖο Ὑψηλῆς Διακρίσεως. Στίς 24 Ἀπριλίου 1974 ἐκλέγεται μέλος τῆς Ἀκαδημίας Ἀθηνῶν, κατόπιν εἰσηγήσεως τοῦ ἀκαδημαϊκοῦ καί λογοτέχνη Πέτρου Χάρη.

Ὁ Ἄγγελος Τερζάκης ἀπεβίωσε στίς 3/8/1979, κηδεύτηκε στό Α΄ Νεκροταφεῖο Ἀθηνῶν καί ἐτάφη στό ἀγαπημένο του Ναύπλιο. Στην κηδεία του αυτοῦ τοῦ πιστοῦ ὑπηρέτη τῶν Ἑλληνικῶν Γραμμάτων, τοῦ Θεάτρου καί τῆς Φιλοσοφίας, δέν παρευρέθη κανένα πολιτικό πρόσωπο καί τά ἒξοδα ἀνέλαβε ὁ ἐκδότης Χρῆστος Λαμπράκης.

 Ὁ Ἄγγελος Τερζάκης ἀνήκει στήν γενιά τῶν λογοτεχνῶν τοῦ ’30, ἡ ὁποία χαρακτηρίζεται ἀπό μία στροφή στήν ἑλληνικότητα καί σέ ἐκεῖνα τά στοιχεῖα πού τήν χαρακτηρίζουν, ὅπως ἡ παράδοση τῆς ἀρχαίας ἑλληνικῆς τραγωδίας καί ὁ Βυζαντινός πολιτισμός. Αὐτή ἡ γενιά συγγραφέων τίμησε καί ἒκανε παγκοσμίως γνωστή τήν Ἑλλάδα μέ τό βραβεῖο Νόμπελ στά 1963, πού ἒλαβε ὁ ποιητής Γιῶργος Σεφέρης καί μέ ἕνα ἀκόμη βραβεῖο Νόμπελ, τό ὁποῖο ἀπονεμήθηκε στόν ποιητή Ὀδυσσέα Ἐλύτη στα 1979.

ΟΙ ΛΟΓΟΤΕΧΝΕΣ ΤΗΣ ΓΕΝΙΑΣ ΤΟΥ 1930.
ΚΑΤΩ ΑΡΙΣΤΕΡΑ ΚΑΘΙΣΤΟΣ ΔΙΑΚΡΙΝΕΤΑΙ Ο ΑΓΓΕΛΟΣ ΤΕΡΖΑΚΗΣ.
ΚΑΙ ΣΤΟ ΚΕΝΤΡΟ ΟΡΘΙΟΙ ΑΠΟ ΑΡΙΣΤΕΡΑ,
ΟΙ ΟΔ. ΕΛΥΤΗΣ ΚΑΙ Γ. ΣΕΦΕΡΗΣ.

ΠΗΓΕΣ-ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ:
Καβούνη Θ. "Βυζαντινός Πολιτισμός καί Χριστιανισμός στήν Θεατρική Εργογραφία του Άγγελου Τερζάκη", μεταπτυχιακή διατριβή, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, Θεολογική σχολή, Τμήμα Ποιμαντικής και Κοινωνικής Θεολογίας, 2019,
Φιλολογικό Περιοδικό Νέα Εστία, τόμος 108, τεύχος 1283, Αθήνα 1980.
Φιλολογικό Περιοδικό Νέα Εστία, τόμος 146, τεύχος 1718, Αθήνα 1999.
ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 21.7.2020.


ΛΕΞΕΙΣ: Τερζακης, Ναυπλιο
Share on Google Plus

About ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ

    ΣΧΟΛΙΑ
    ΣΧΟΛΙΑ ΜΕΣΩ Facebook

ΑΚΟΛΟΥΘΗΣΤΕ ΜΑΣ ΣΤΑ ΜΕΣΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΔΙΚΤΥΩΣΗΣ