Η ασθένεια ή ο θάνατος κάθε ανθρώπου και η διαφορά μεταξύ θηρίων και πολιτισμένων ανθρώπινων όντων - του Παν. Ήφαιστου

Η ασθένεια ή ο θάνατος
κάθε ανθρώπου
και η διαφορά μεταξύ θηρίων
και πολιτισμένων
ανθρώπινων όντων 

Του καθηγητή Παναγιώτη Ήφαιστου 

 


Γράφοντας αρχές Οκτωβρίου 2020 πολλά από αυτά που διαβάζουμε ή ακούμε υποχρεώνει να υπογραμμιστούν κάποια πράγματα που αφορούν τον πολιτισμό, τον άνθρωπο, τον πόνο και τον θάνατο. Αφορμή η επίκαιρη ασθένεια του Προέδρου Τραμπ των ΗΠΑ και λίγους μήνες πριν του πρωθυπουργού του ΗΒ. Δεν έχει την παραμικρή σχέση εάν συμπαθούμε ή αν αγαπούμε τις ΗΠΑ ή τον εκάστοτε πρόεδρό της ή τους αντίστοιχους Κινέζους, Ρώσους, Τούρκους, Γερμανούς ή Γάλλους: Εάν χαιρόμαστε για τα δεινά, τον πόνο, τις αρρώστιες ή και τον θάνατο ενός ανθρώπου ή περισσοτέρων ανθρώπων οπουδήποτε και αν βρίσκεται πάνω στον πλανήτη Γη απλά διολισθαίνουμε προς την θηριώδη κτηνώδη προ-πολιτική εποχή. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι παρά την σταθεροποίηση του πολιτικού πολιτισμού και μάλιστα σε μερικές περιοχές του Αριστοτελικού ανθρωποκεντρισμού [Για κατανόηση του ανθρωποκεντρικού πολιτικού πολιτισμού κανείς εάν θέλει να το κατανοήσει πλήρως δεν έχει παρά να μελετήσει τα κείμενα του Γιώργου Κοντογιώργη] το εκκρεμές των συμπεριφορών και πράξεων κυμαίνεται και συχνά οδηγείται στον αντίθετο κτηνώδη και θηριώδη προ-πολιτικό πόλο. Εάν όμως ανεξαρτήτως εθνικής καταβολής θεωρούμε τον εαυτό μας πολιτικά πολιτισμένο δεν ωφελεί εάν λειτουργούμε προ-πολιτικά απλά ταυτιζόμαστε με αυτό κατά του οποίου υποτίθεται κριτική.

Για να θυμηθούμε τον μεγάλο Σταγειρίτη πολιτικό στοχαστή δεν υπάρχει αμφιβολία ότι το εκκρεμές της ανθρώπινης φύσης ταλαντεύεται μεταξύ ζώου/θηρίου που αποφασίζει και ενεργεί κτηνωδώς και «πολιτικού ζώου» / πολιτισμένου όντος. Τι σημαίνει αυτό κατά την ταπεινή μας άποψη;

Σημαίνει ότι το πολιτικά πολιτισμένο ανθρώπινο ον δεν σταματά να έχει ψυχή, ψυχόρμητα, πνεύμα και ορμές κάθε είδους ενίοτε και επιθετικά σύνδρομα ή επιθυμίες άνομων ή και παράνομων ηδονών. Το ότι δεν έχει τέτοιες ιδιότητες συνειδητά και πιο συχνά ανεπίγνωστα το λένε οι μηδενιστές κορυφαίος εκπρόσωπος των οποίων είναι ο Μαρκησιος de Sade εξ ου και διολισθαίνουν σε θηριωδίες. Πολύ σωστά ο Παναγιώτης Κονδύλης [Το αναλύει σε πολλά βιβλία κυρίως στον Ευρωπαϊκό Διαφωτισμό. Εμείς το εξετάσαμε στο Κοσμοθεωρία των Εθνών κυρίως κεφ. 4 και 5.] εξηγεί πως παρά το ότι ο κεντρικό ρεύμα του μοντερνισμού έρεπε προς μηδενισμό αλλά τα μετά-Μεσαιωνικά ελίτ φυλάκισαν τον de Sade επειδή αν κυριαρχούσε συνεπής μηδενισμός –συνεπής μηδενισμός είναι βασικά αυτό που στην Ελλάδα ονομάζεται εθνομηδενισμός και που σημαίνει βασικά την συνειδητή ή ανεπίγνωστη αποκήρυξη του πολιτικού πολιτισμού και προσανατολισμό προς την ιδιωτεία, την θηριωδία και την άνομη και χυδαία εάν όχι εμετική ηδονή– του Μαρκήσιου και του La Mettrie γιατί αυτό θα είχε διαλυτικές συνέπειες για το ολιγαρχικό κράτος που διακυβερνούσαν.

Πολύ απλά, το ανθρώπινο ον είναι πολιτισμένο επειδή εντάσσει τον βίο του στο Κοινωνικό και Πολιτικό γεγονός του κατ’ αλήθειαν συλλογικού βίου της ανεξάρτητης εθνικής κοινωνικής οντότητας στην οποία ανήκει. Μέσα στο κοινωνικοπολιτικό γεγονός ορίζει τα κριτήρια πολιτικής ηθικής και την διανεμητική δικαιοσύνη που νομιμοποιούν τις πολιτικοοικονομικές ιεραρχίες και τους νόμους στις επιταγές των οποίων οι πολίτες είτε του αρέσει είτε όχι είτε συμφωνούν είτε διαφωνούν πειθαρχούν διαφορετικά τιμωρούνται.

Όπως ήδη υπαινιχθήκαμε παρά τον πολιτικό πολιτισμό διαδρομής πέντε χιλιετιών ενίοτε οι άνθρωποι διολισθαίνουν και από πολιτισμένα πολιτικά όντα οπισθοδρομούν σε λόγια, στάσεις, συμπεριφορές και πράξεις που ανήκουν στην κτηνώδη βάρβαρη προ-πολιτική εποχή. Ενίοτε και μεταμφιεσμένα γίνονται κτηνώδη θηρία. Το έχουμε αναλύσει αλλού και δεν θα επεκταθούμε. Λέμε μόνο μερικές κύριες περιπτώσεις:

1. Όταν λόγω εμφυλίου καταρρεύσει κάθε έννοια πολιτισμένου πολιτικού βίου και κατά συνέπεια επέλθει διάρρηξη των δεσμών που διασφαλίζουν συνοχή και πολιτισμένο βίο εντός μιας κοινωνικής οντότητας. Κανείς δεν έχει παρά να θυμηθεί τον εμφύλιο στην Κέρκυρα όπως τον παραστατικά τον περιγράφει ο Θουκυδίδης ή τον «δικό “μας”» εμφύλιο ή κάποιο άλλο.

2. Όταν διεθνικοί δρώντες κάθε είδους από τρομοκράτες μέχρι τοκογλύφοι και κερδοσκόποι που κατέχουν διανεμητική ισχύ δεν ελέγχονται είτε από τους κρατικούς θεσμούς ή από διακυβερνητικούς / διακρατικούς θεσμούς. Δεν αποκλείεται κατά σύμπτωση ή κατ’ εξαίρεση να είναι, για να παραφράσουμε τον Αριστοτέλη, και Θεοί, αλλά το σύνηθες ανθρώπινο ον εάν δεν είναι κοινωνικοπολιτικά ενταγμένο είναι εν δυνάμει αδίστακτο θηρίο (συναφές κείμενό μας «Μεταμοντέρνος πόλεμος»).

3. Όταν πολεμικές συρράξεις διολισθαίνουν και παρακάμπτουν το κλουζεβιτσιανό «ο πόλεμος είναι η συνέχεια της πολιτικής με άλλα μέσα» που μετριάζει το φοβερό αλλά διαχρονικά υπαρκτό φαινόμενο των διακρατικών συρράξεων. Όταν αυτό συμβεί όχι μόνο κράτη εκτροχιάζονται θεωρώντας τον πόλεμο αυτοσκοπό αλλά προχωρούν και σε μαζικά εγκλήματα που μας επιστρέφουν πιο πίσω και από την κτηνώδη εποχή. Το ίδιο όταν ιδεολογήματα θέτουν την ανθρωπολογική εξομοίωση και πολιτική εξίσωση του πλανήτη ως υπέρτατο σκοπό (τα κατασκευαστικά ιδεολογικά δόγματα).

4. Στέκομαι στο τελευταίο για να πω ότι αν και στις μέρες μας υπάρχουν Συνθήκες για τους εγκληματίες πολέμου στην κλασική εποχή που κορύφωσε τον πολιτικό πολιτισμό κυρίαρχη θέση –αν και όχι πάντα σεβαστή και στις μέρες μας πολύ περισσότερο– είναι ότι δεν φονεύεις τους αιχμαλώτους, δεν τους βασανίζεις, περιθάλπεις τους πληγωμένους και αφήνεις τον αντίπαλο να θάψει τους νεκρούς μετά την μάχη.

5. Όταν εκτός και πέραν της προαναφερθείσης περίπτωσης των ανεξέλεγκτων διεθνικών δρώντων άτομα αν και βρίσκονται μέσα πολιτισμένα κοινωνικοπολιτικά πεδία κατορθώνουν να παρανομούν και να ηδονίζονται αθέατα ενίοτε με αποτέλεσμα να προκαλούν μύρια δεινά ή και θανάτους λόγω παρακμής και πρόκλησης δυστυχίας σε μεγάλες ομάδες πολιτών.

Συναφή και παραπλήσια με τα προαναφερθέντα –οπότε και έχουμε «ιδιωτική ιδιωτεία» που βασικά κορυφώνει την θηριωδία/κτηνωδία– οπισθοδρόμηση έχουμε όταν εντός πολιτικά πολιτισμένων πεδίων ακούς άτομα που διατείνονται ότι είναι πολιτισμένα να χαίρονται ή και να θριαμβολογούν όταν ακούνε πως κάποιος είναι ασθενής, πάσχει ή και πέθανε. Δεν θα πω περισσότερα παρά μόνο στο τέλος θα παραθέσω δημόσια τοποθέτηση που έκανα πριν πολλά χρόνια για άτομο με το οποίο επί πολλά χρόνια είχα σφοδρές δημόσιες αντιπαραθέσεις σε αναφορά με εκατέρωθεν θέσεις βαθύτατα σημαντικές για τα κράτη, τις διακρατικές σχέσεις, τον πόλεμο, την αποτροπή του πολέμου και την εν γένει ανθρώπινη κατάσταση. Δεν έχει σημασία αν αυτή η τοποθέτηση έγινε στην Ελλάδα ή σε κάποιο άλλο κράτος και κανείς δεν μπορεί να αποκλείσει ότι η δημόσια τοποθέτηση που παραθέτω στο τέλος είναι μεταφρασμένη από τα Αγγλικά ή τα Γαλλικά στα Ελληνικά. Όσον μας αφορά μια τέτοια στάση ζωής είναι αυτονόητη και όχι κάποιο συμβατικό και συχνά κούφιο και υποκριτικό υψιτενές ήθος. Το θεωρούν αυτονόητο όσοι διαθέτουν στοιχειωδώς πολιτισμένη πολιτική παιδεία. Πολιτική παιδεία, τονίζω και όχι μόρφωση που δεν αποκλείεται ενίοτε να είναι και παραμόρφωση. Ούτε θα αναφέρω, τονίζω και υπογραμμίζω ξανά, εάν αναφερόμαστε στην Ελλάδα ή κάποιο άλλο κράτος οπότε την μετάφρασα στα Ελληνικά. Δεν έχει σημασία ή χώρα αλλά τους πολιτικά πολιτισμένους ανθρώπους όλου του πλανήτη. Σημειώνω μόνο ότι σε όλα τα κράτη μέσα στο πεδίο που έλαχε να βρεθώ επί μακρόν, στα «ακαδημαϊκά/επιστημονικά» πεδίο και όχι μόνο στην Ελλάδα, προσφέρεται άσυλο. Άσυλο για να κυριαρχούν υψηλά επίπεδα δεοντολογίας, αντικειμενικότητας και πολιτισμού. Πολύ περισσότερο εντός του ασύλου αλλά γενικότερα πρέπει να τονίσουμε και ευρύτερα εντός πλαισίων πολιτικού πολιτισμού.

Αποτελεί διολίσθηση στην κτηνώδη / θηριώδη κατάσταση εάν κανείς χαριεντίζεται για δεινά ή τον θάνατο άλλων ανθρώπων.

Παραθέτω λοιπόν την δημόσια τοποθέτησή μου πριν δύο περίπου δεκαετίες επειδή δεν αφορά μόνο την συγκεκριμένη περίπτωση ή τους ανθρώπους με τους οποίους ο υποφαινόμενος συγκλίνει και συμφωνεί ή αντιπαρατίθεται. Την παραθέτω, υπογραμμίζω, επειδή θεωρώ αυτονόητη μια τέτοια στάση για κάθε πολιτισμένο ον. Την θεωρώ –και ευτυχώς όχι μόνο ο υποφαινόμενος αλλά και η πλειονότητα των ανθρώπων του πλανήτη– αυτονόητη. Αυτονόητη είτε αναφερόμαστε σε κάποιο αντίπαλό μας, είτε στον Τραμπ είτε σε ένα Τούρκο ή Έλληνα ή Κινέζο ή και κάποιο που πριν μια ώρα υπηρετώντας την πατρίδα θα μας είχε λάχει να βρεθούμε θανάσιμα αντίπαλοι σε μια πολεμική αναμέτρηση. Υπογραμμίζω ότι αφορμή για αυτή η παρέμβαση ήταν χαριεντισμοί κάποιων για ασθένεια και μάλιστα σοβαρή που μπορεί να προκύψει στον καθένα μας και ανά πάσα στιγμή:

(πριν δύο δεκαετίες – από το αρχείο του υποφαινόμενου)

15.3. … Η ασθένεια του …… …….

Ένας από τους λόγους που συχνά είμαι εξαιρετικά επικριτικός με τον ακαδημαϊκό χώρο στον οποίο και ανήκω είναι επειδή στο παρελθόν είχα μερικές συγκλονιστικές εμπειρίες όσον αφορά τις ανθρώπινες σχέσεις. Έτυχε να ακούσω, για παράδειγμα –στην Ελλάδα ή άλλο κράτος δεν έχει σημασία, το ζήτημα τίθεται με τον ίδιο ακριβώς τρόπο παντού–, πανεπιστημιακούς «λειτουργούς» να χαριεντίζονται χαιρέκακα επειδή κάποιος άλλος συνάδελφός τους με τον οποίο είχαν διαφορές και συγκρούσεις -μερικές φορές αστείου χαρακτήρα όπως για παράδειγμα τις στάσεις κάποιου στις θεσμικές διαδικασίες ή επί πολιτικών υποθέσεων-, είχε κάποιο ατύχημα ή έγινε γνωστό ότι πάσχει από κάποια σοβαρή-επάρατο ασθένεια και επίκειται η αποχώρησή του από τα εγκόσμια. Ακόμη, όσο και αν φαίνεται απίστευτο με όρους ανθρώπινου πολιτισμού, μπορεί να συμβεί και αυτό: Κάποιοι να χαρούν επειδή κάποιος τέτοιος "εχθρός" πέθανε. Πρόκειται για το έσχατο ηθικό σκαλοπάτι ενός ατόμου και για την έσχατη κατάντια ενός οποιουδήποτε ατόμου όπου και να ζει όπου και να εργάζεται ή δεν εργάζεται και διεξάγει παρασιτικό βίο. Θα έλεγα ότι άτομα με τέτοια βάρβαρα και απολίτιστα ένστικτα ηθικά μιλώντας δεν δικαιούνται να είναι όχι μόνο φορείς ακαδημαϊκών τίτλων αλλά και μέλη πολιτισμένων κοινωνιών. Η ζούγκλα είναι ότι πρέπει γι’ αυτούς.

Υπό αυτό το πρίσμα, έμαθα σήμερα ότι ο ……… ………. έχει σοβαρό ιατρικό πρόβλημα και με αυτά που άκουσα γι’ αυτό το γεγονός αισθάνομαι ότι πρέπει να το σχολιάσω.

Από τα βάθη της καρδιάς μου, ειλικρινά και δημόσια του εύχομαι να αναρρώσει. Όλοι γνωρίζουν ότι έχουμε σφοδρές ακαδημαϊκές και κάθε άλλου είδους δημόσιες διαφορές και ότι τον θεωρώ μαζί με μερικούς ακόμη υπεύθυνο για την μεγάλη στοχαστική καταστροφή, την διολίσθηση δηλαδή των …… σπουδών στην ……. προς παρακμιακές κατευθύνσεις. Του το είπα από κοντά, του το είπα σε συνέδρια, το έγραψα σε βιβλία μου ή σε δοκίμια, το διατυμπανίζω όπου μιλήσω και γράφω βιβλίο με δημόσιες τοποθετήσεις πολλών που θα το αποδεικνύω.

Θα είχα όμως παραιτηθεί θεωρώντας τον εαυτό μου ανάξιο και αναίσχυντο εάν έκανα οποιαδήποτε διασύνδεση μεταξύ ανθρώπινου πόνου ή του θανάτου ενός οποιουδήποτε ανθρώπου πάνω στον πλανήτη Γη και τυχόν διαφορές οποιουδήποτε είδους. Αντίθετα, επαναλαμβάνω ότι του εύχομαι ανάρρωση και καλή υγεία.

Οι επιστημονικές και κάθε άλλες δημόσια εκφρασμένες διαφορές έχουν βάθος χρόνου στο παρελθόν και επειδή τα γραπτά αμφοτέρων μας θα μείνουν θα έχουν θα κριθούν και στο μέλλον. Scripta manent έλεγαν οι Ρωμαίοι.

Μακάρι να ζήσει πάρα πολλά χρόνια για να μπορέσει να απαντήσει, όταν, όπως θα υποστηρίξω εκτενέστερα μελλοντικά, αυτός και μερικοί ακόμη, ευθύνονται για το γεγονός ότι ο επιστημονικός πήχης των διεθνών σπουδών και της στρατηγικής στην ……. κατεβαίνει ολοένα και χαμηλότερα εκμηδενίζοντας κάθε ίχνος στρατηγικής κουλτούρας.

Όμως, όσον με αφορά, αυτές οι επιστημονικού ή άλλου είδους διαφορές, καμιά απολύτως σχέση δεν έχουν με τις πολιτισμένες διαπροσωπικές σχέσεις και κυρίως με τον ανθρώπινο πόνο ή τον θάνατο μπροστά στον οποίο ακόμη και σε περιστάσεις εμπόλεμης σύρραξης κάθε πολιτισμένος άνθρωπος επιτάσσεται να είναι ευαίσθητος και να μην χαίρεται. Αυτή είναι και η διαφορά μεταξύ του όντος που η φύση του φανερά ή αθέατα βρίσκεται στα κτηνώδη-θηριώδη πεδία και του ανθρώπινου όντος του οποίου η φύση προσαρμόστηκε στις επιταγές του πολιτικά πολιτισμένου βίου.

Καλή ανάρρωση Αγαπητέ ….. …….. Σου εύχομαι να αναρρώσεις πλήρως, να σταθείς όρθιος και να συνεχίσουμε να παλεύουμε –από την δική μου πλευρά πάντα πολιτισμένα και χωρίς χαρακτηρισμούς ή ύβρεις– για αυτό που εκατέρωθεν πιστεύουμε ότι είναι ορθό ή λανθασμένο.

ΠΗΓΗ: Π. Ήφαιστος, 3.10.2020. ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 4.10.2020.

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ ΚΕΙΜΕΝΑ, ΕΔΩ.

ΛΕΞΕΙΣ: ασθενεια, θανατος, ανθρωπος, θηριο, πολιτισμενος ανθρωπος, πολιτισμενο ανθρωπινο ον, Παναγιωτης Ηφαιστος

Share on Google Plus

About ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ

    ΣΧΟΛΙΑ
    ΣΧΟΛΙΑ ΜΕΣΩ Facebook

ΑΚΟΛΟΥΘΗΣΤΕ ΜΑΣ ΣΤΑ ΜΕΣΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΔΙΚΤΥΩΣΗΣ