Του Γιώργου Λεκάκη
Το Σπήλαιο Αζυκής (Azykh / Asych
/ Azıx) ευρίσκεται στην αριστερή όχθη του ποταμού Kuruçay / Quruçay, 900 μέτρα
πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας, στο χωριό Αζυκή / Azykh, 3 χλμ.
βορειοανατολικά του Tugh, στο Φουζούλι / Fuzuli του Αρτσάχ - Καραμπάχ / Karabakh (κατά τους κατακτητές).
Το χωριό Azykh / Azokh ευρίσκεται
στο μικρό ποτάμι Ishhanaget, κοντά στο διάσημο σπήλαιο που φέρει το όνομα του
χωριού. Το αρμενικό όνομα του χωριού προέρχεται από την αρμενική λέξη, azokh (=
άγουρα σταφύλια), κατά τον Shahen Mkrtchyan. Το Azokh αναφέρθηκε για πρώτη φορά
τον 5ο μ.Χ. αιώνα, κατά την διάρκεια της εξέγερσης του Vardan
Mamikonian εναντίον της Αυτοκρατορίας των Σασανιδών / Sasanian (451 μ.Χ.). Από
το 1992 έως το 2020 το χωριό ήταν de facto στην επαρχία Hadrut της
αυτοανακηρυχθείσας Δημοκρατίας του Artsakh. Το χωριό είχε αρμενική πλειοψηφία
πριν από τον "πόλεμο Ναγκόρνο-Καραμπάχ" το 2020.
Το σπήλαιο είναι ένα συγκρότημα έξι θαλάμων-σπηλαίων,
γνωστός τόπος διαβίωσης ανθρώπων της Εποχής του Λίθου.
 |
| Η είσοδος του Σπηλαίου Αζυκής. |
 |
| Ο Mammadali Huseynov μελετά το Σπήλαιο Azykh. |
Το σπήλαιο θεωρείται ένας από τις αρχαιότερες κατοικίες του ανθρώπου στην Ευρασία. Ένα οστό γνάθου που ανήκει Νεάντερταλ, που ευρέθη το 1968, θεωρείται ότι είναι 300.000 - 500.000 χρόνων, και ως εκ τούτου είναι ένα από τα αρχαιότερα πρωτότυπα ανθρώπινα υπολείμματα που βρέθηκαν σε αυτό το μέρος του κόσμου! Η ανακάλυψή του προκάλεσε τον όρο «Αζυκάνθρωπος / Azykhantrop / Azykh Man».
Οι αρχαιολόγοι έχουν αποδείξει
ότι τα ευρήματα στα χαμηλότερα στρώματα του σπηλαίου είναι προ-Αχιλλείου
πολιτισμού, ένα από τα αρχαιότερα στον κόσμο (730.000 - 1.800.000 χρόνων) και με
πολλούς τρόπους παρόμοια με τον πολιτισμό Olduwan στο φαράγγι Olduvai της
Τανζανίας! Επί πλέον, ανακαλύφθηκαν ίχνη από τον Moustérien πολιτισμό.
Η κακή ποιότητα της ανασκαφής
της δεκαετίας του 1960, στην οποία δεν συλλέχθηκαν ταφικά δεδομένα, οδήγησε σε
αβεβαιότητες σχετικά με την χρονολογική ακολουθία των στρωμάτων. Οι ανασκαφές
συνεχίσθηκαν στα μέσα της δεκαετίας του 1990. Το 2002 μια διεθνής ερευνητική
ομάδα, με επί κεφαλής την Tanya King, ανακάλυψε αδιατάρακτες θέσεις στο σπήλαιο,
καθώς και λίθινα εργαλεία και πανίδα. Συγκροτήματα απολιθωμάτων που
ανακτήθηκαν από τις ανασκαφές (2002-2009) βρήκαν κατάλοιπα αρκούδων εποχής Πλειστόκαινου - ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ για το ΠΛΕΙΣΤΟΚΑΙΝΟ, ΕΔΩ. Άλλα λείψανα πανίδας, κυρίως φυτοφάγων, είχαν μεταφερθεί στο
σπήλαιο από ανθρώπους, αλλά η σφαγή είχε γίνει κάπου αλλού, όχι στο πίσω μέρος
της σπηλιάς όπου βρέθηκαν τα λείψανα.
Έτσι, σήμερα το σπήλαιο
θεωρείται ότι στεγάζει μερικές από τις πρώτες ομάδες πρωτόγονων ανθρώπων στην
Ευρασία! Χρησιμοποιώντας ισότοπα ουρανίου ως μέθοδο χρονολόγησης, η ελάχιστη
ημερομηνία για τον σχηματισμό του σπηλαίου, και επομένως οι πρώτες αποθέσεις
ανθρώπων, χρονολογούνται στα 1.190.000 ± 80.000 χρόνια – αν και άλλες πηγές
ανεβάζουν την κατοίκηση από ανθρώπους πριν από 2.000.000 χρόνια!
Αλλά τα επιστημονικά ζητήματα δεν είναι τα μόνα που «ταλαιπωρούν» το σπήλαιο… Είναι και τα… νομικά, δυστυχώς, κυρίως με τον πόλεμο Αζέρων-Αρμενίων, που το ζήτημα του σπηλαίου και της κατοχής του έφτασε ως την Χάγη, το 2012, από πλευράς υπουργείου Εξωτερικών του Αζερμπαϊτζάν!
ΠΗΓΕΣ: ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 19.11.2020.
- «Taphonomy and Site Formation of Azokh 1», και «Dating Methods Applied to Azokh Cave Sites», στο Azokh Cave and the Transcaucasian Corridor, 2016.
- V. Doronichev «The Lower
Paleolithic in Eastern Europe and the Caucasus: A Reappraisal of the Data and
New Approaches», στο PaleoAnthropology
2008, σελ. 147.
- «Exploration and Survey of Pleistocene Hominid Sites in Armenia and
Karabagh», Wayback Machine, 21.5.2008.
- «Quaternary Deposits at the Lesser Caucasus», στο The Armenian Corridor.
- Y. Fernández-Jalvo, T King., L. Yepiskoposyan και P. Andrews, «Azokh Cave
and the Transcaucasian Corridor», στο Springer,
coll. «Vertebrate Paleobiology and Paleoanthropology», 2016.
ΣΧΟΛΙΑ
ΣΧΟΛΙΑ ΜΕΣΩ Facebook