ΟΙ ΧΡΗΣΙΜΟΙ ΗΛΙΘΙΟΙ ΤΩΝ ΚΥΡΙΑΡΧΩΝ - του Γ. Σ. Γκανάσου

ΟΙ ΧΡΗΣΙΜΟΙ ΗΛΙΘΙΟΙ
ΤΩΝ ΚΥΡΙΑΡΧΩΝ 

Του συγγραφέα Γιάννη Σ. Γκανάσου

Ζώντας σε μία εποχή ραγδαίας εξελισσομένης τεχνολογίας, τηλεομανείς και παθητικοί δέκτες παντοειδών μηνυμάτων, για τα οποία δεν έχουμε ούτε τον χρόνο αλλά ούτε και την διάθεση να τα κρίνουμε, χαρακτηριζόμαστε από μία ξενομανία εντέχνως επιβληθείσα, η οποία αυξάνει και πλαταίνει με φοβερούς ρυθμούς, καθιστώντας μας πολλάκις πλαδαρά πνευματικά όντα τα οποία ολίγον μετ’ ολίγον χάνουν την αυτοεκτίμησή των, έτοιμα να δεχθούν τόσο τα σκύβαλα της υποκουλτούρας τα οποία αφειδώς μας πετιούνται όσο και τις νοητικές τοξίνες οι οποίες αδρανοποιούν τις όποιες δυνατότητές μας.

Σε τούτους τους χαλεπούς καιρούς, της πολιτιστικής και όχι μόνον αμνησίας και ταραχής, ενός περιρρέοντος ποταπού και ισοπεδωτικού παγκοσμιοποιημένου τηλεοπτικού χαϊδέματος των αυτιών μας, για μια ακόμη φορά ανατρέχουμε στην ελληνική φιλοσοφία.

Γνωρίζουμε ότι ο Πλάτων αντιπροσωπεύει για όλη την δυτική σκέψη, το σημείο αναφοράς, μιας καλά θεμελιωμένης επιστήμης, της οποίας, όποιος κατέχει τα βασικά κλειδιά της αναζήτησής της, δύναται να διέρχεται ανεμπόδιστα όλα ανεξαιρέτως τα πεδία της ανθρωπίνης γνώσεως, ως ο πιο κατάλληλα εξοπλισμένος για να αποκομίσει το μέγιστο ικανοποιητικό αποτέλεσμα.

Η διδασκαλία του για την δημοκρατία, μέσω των δέκα θεϊκών βιβλίων της Καλλίπολις ή Πολιτείας του, όπως αποκαλεί την δικαία πόλη, αποτελεί ένα διαχρονικό ιδανικό πλαίσιο για να λυτρωθεί η εκάστοτε άρρωστη πόλη, όπως και αυτή την οποία κατοικούμε.

Αυτό που προσλαμβάνουμε από τον Πλάτωνα δεν είναι ότι η χειρότερη κατηγορία, τα κακά στοιχεία, είναι οι «παμπόνηροι». Και ο πονηρός είναι αυτός ο οποίος προξενεί άλγος ή βάσανα.

Τα κακά στοιχεία, οι πραγματικά κακοί άνθρωποι, είναι αυτοί που έχουν συμφέρον να κάνουν τους άλλους να παραμείνουν στον κλειστό χώρο της αιχμαλωσίας του σπηλαίου, πεπεισμένοι επί πλέον ότι αυτή είναι η μόνη δυνατή ελευθερία τους.

Κοντά σε αυτούς που ο Πλάτων καλούσε σοφιστές, και τους οποίους εμείς σήμερα μπορούμε να αποκαλέσουμε άνετα χειριστές των μέσων μαζικής ενημέρωσης και κυρίως διαμορφωτές της κοινής γνώμης, δηλαδή, ένα είδος ιδιότυπου δημοσιογραφικού κλήρου, ο οποίος έχει ταχθεί ψυχή τε και σώματι στο να νομιμοποιεί δημοσίως, με την καθημερινή ιδεολογική φληναφώδη αφήγησή του, την κυριαρχία εκείνων των κακών ανθρώπων ήτοι των ισχυρών. Αναφερόμενος σε αυτούς ο Πλάτων και στο έργο του «Γοργίας» τονίζει ότι οι κακοί είναι ισχυροί και οι ισχυροί είναι σχεδόν πάντα κακοί.

Λοιπόν, κοντά σε αυτήν την κατηγορία των παμπόνηρων κατά τον Πλάτωνα, των πραγματικά μοχθηρών, υπάρχει μια ακόμη χειρότερη κατηγορία, και αυτή είναι των σκλάβων που αγαπούν τις αλυσίδες τους.

Δηλαδή, οι εκ γενετής ζώντες αλυσοδεμένοι στο ημίφως, χέρια, πόδια και αυχένα δεσμώτες, με στραμμένα μονίμως τα βλέμματά τους προς το βάθος του σπηλαίου να βλέπουν τις ψευδείς εικόνες που τους προβάλλουν οι παλιοί και οι νέοι σοφιστές, με μοναδικό τους σκοπό να διασφαλίσουν ότι θα παραμείνουν μόνιμα δέσμιοι και έγκλειστοι στο σπήλαιο.

Οι δεσμώτες έχουν πλέον αγαπήσει τόσο πολύ τις αλυσίδες τους, σύνδρομο της Στοκχόλμης το λένε σήμερα, ώστε αυτός που θα προσπαθούσε να τους ελευθερώσει και να τους αναγκάσει να ανέβουν προς την έξοδο του σπηλαίου, όπως λέει ο Πλάτων, αυτοί όχι μόνον δεν δέχονται την βοήθειά τους αλλά χλευάζουν κιόλας όποιον θέλει να τους ελευθερώσει και είναι μάλιστα και ικανοί μέχρι και να τον σκοτώσουν.

Σήμερα, αυτοί οι εθελούσιοι σκλάβοι, θα υπομειδιούσαν με ύπουλο νόημα, φωνάζοντας συνωμοσία, και θα τους αποκαλούσαν συνωμότες, παρελθοντολόγους ή και λαϊκιστές αυτούς που θα προσπαθούσαν να τους αφυπνίσουν. Τους απελευθερωτές όχι μόνον τους χλευάζουν, αλλά και τους θανατώνουν.

Κάνοντας μια αναγωγή στο σήμερα θα μπορούσαμε να πούμε ότι ο Σωκράτης ανήκει σε αυτή την περίπτωση, δηλαδή, του πρώτου ανθρώπου που θανατώθηκε ως συνωμότης από αυτούς τους σκλάβους του σπηλαίου που σήμερα είναι πολυάριθμοι, είναι μια μάζα χρησίμων ηλιθίων της εξουσίας που αγαπούν τις αλυσίδες τους και οι οποίοι παλεύουν πάντοτε μόνον για τις αλυσίδες τους.

Αυτή είναι η χειρότερη κατηγορία, αυτή που δεν μπορεί να καταλάβει τίποτα για την πιθανή απελευθέρωσή της. Είναι η κατηγορία των ασυνειδήτων σκλάβων που παλεύουν πάντα για τις αλυσίδες τους με ηλίθια χαρά. Και αυτή την κυρίαρχη κατηγορία σήμερα, την βλέπουμε παντού γύρο μας. Όταν κάποιος προσπαθεί να τους πει: προσέξτε η πραγματικότητα που βλέπετε στις εφημερίδες, στις τηλεοπτικές οθόνες, στις ηγεμονικές αφηγήσεις δεν είναι πραγματική πραγματικότητα αλλά είναι μια διαμεσολάβηση, είναι μια αντεστραμμένη πραγματικότητα, είναι αυτό πού θέλουν να σου εμφανίσουν οι κυρίαρχοι, τα μονοπώλια του λόγου, οι κυρίαρχοι της τάξης του ενός και μόνον λόγου, δεν έχουν πια αυτιά να ακούσουν και μάτια να δουν.

Εκεί έξω, έξω από το σπήλαιο, στο οποίο είμαστε εγκλωβισμένοι, υπάρχει μια πιο αληθινή πραγματικότητα, λέει ο Πλάτων, που έχει περισσότερο Είναι, και ως εκ τούτου είναι πιο αληθινή και προς την οποία, αν εσύ ήθελες να απελευθερωθείς φυλακισμένε, θα έπρεπε να ξεκινήσεις την πορεία σου για να την φτάσεις. Αντ' αυτού, εσύ αιχμάλωτε, όχι μόνον δεν θέλεις να απελευθερωθείς από τις αλυσίδες σου, αλλά και εκεί κάτω στο σπήλαιο, παλεύεις γύρω από τις σκιές, κινείσαι μόνον γύρω από τις σκιές, τις συγχέεις και τις εκλαμβάνεις ως πραγματικές.

Γνώμες αβάσιμες, τυχαίες και αδόκιμες απόψεις, ελκυστικές αφηγήσεις. Αυτή την πάλη ο Πλάτων την ονόμασε σκιαμαχία. Και το «σκιαμαχείν» σημαίνει να πολεμάς για τις σκιές, να μάχεσαι με τις σκιές, να αγωνίζεσαι με τις σκιές. Οι άνθρωποι του σπηλαίου παλεύουν για τις σκιές, είναι προσηλωμένοι στο σκιαμαχείν. Μήπως όλοι μας τελικώς σκιαμαχούμε αγνοώντας την πραγματικότητα;

Στην απολογία του Σωκράτους, κατά Πλάτωνα, ο Σωκράτης, στον οποίον οι κατήγοροί του απέδωσαν την μομφή του συνωμότη, του δημαγωγού, του υποστηρικτή των ψευδών δοξασιών, για να τον θανατώσουν στο όνομα της διατήρησης της καθεστηκυίας τάξεως, θα απαντήσει.

Δεν είμαι συνηθισμένος να σκιαμαχώ, να πολεμάω με τις σκιές, για αυτόν τον λόγο χάνω εύκολα μπροστά σε εσάς οι οποίοι απεναντίας είστε πολύ καλοί στο σκιαμαχείν και επιτυγχάνετε να με νικήσετε. Μου είπατε μάλιστα θα με αφήνατε ελεύθερο, αρκεί να μην φιλοσοφώ πλέον, δηλαδή, να πάψω αναζητώ πλέον την αλήθεια.

Λοιπόν, θα παρατούσα με ευχαρίστηση την προσφορά σας και θα συνέχιζα να φιλοσοφώ ακόμη κι αν αυτό κόστιζε την ζωή μου. Δεν θα μπορέσω να σταματήσω να φιλοσοφώ, λέει ο Σωκράτης κατά λέξη, γιατί αυτή είναι η θεμελιώδης αποστολή μου, να λυτρώσω τους μη έχοντας επίγνωση σκλάβους που αγαπούν τις αλυσίδες τους.

Να γιατί αυτή είναι η χειρότερη κατηγορία, διότι ενώ θεωρητικά θα έπρεπε να είναι οι δικαιούχοι της χειρονομίας της απελευθέρωσης, απεναντίας την αποστρέφονται.

 Θα μπορούσαμε να το αποκαλέσουμε ως ένα από τα σπουδαιότερα μαθήματα που παίρνουμε από τον Πλάτωνα. Ο ίδιος ο Πλάτων το είχε νοιώσει στο πετσί του, όχι μόνον επειδή ο δάσκαλός του Σωκράτη δολοφονήθηκε από αυτούς τους χρησίμους ηλιθίους που τον σκότωσαν θεωρώντας τον έναν συνωμότη και ένα διακινητή ψευδών ειδήσεων, θα λέγαμε σήμερα, αλλά ο ίδιος, στο ταξίδι του στις Συρακούσες, όταν προσπάθησε να μεταρρυθμίσει την πόλη, κάνοντας τον τύραννο των Συρακουσών φιλόσοφο, διέφυγε ως εκ θαύματος τον θάνατο, για να καταλήξει επίσης ως και σκλάβος, διασωθείς την τελευταία στιγμή.

Αυτή είναι η μοίρα εκείνων που θέλουν να προσπαθήσουν να απελευθερώσουν την πόλη. Να χλευαστούν πρώτα και στην συνέχεια να δολοφονηθούν από τις ορδές χρησίμων ηλιθίων, τους υπηρέτες της εξουσίας που πολεμούν για τις αλυσίδες τους, τις διανοητικές αλυσίδες τους που είναι και οι χειρότερες. Είναι σκλάβοι στο μυαλό και αυτό μας διδάσκει εξαίσια η Πολιτεία του Πλάτωνος.

ΠΗΓΗ: ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 30.12.2020.

Share on Google Plus

About ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ

    ΣΧΟΛΙΑ
    ΣΧΟΛΙΑ ΜΕΣΩ Facebook

ΑΚΟΛΟΥΘΗΣΤΕ ΜΑΣ ΣΤΑ ΜΕΣΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΔΙΚΤΥΩΣΗΣ