Το νερό, το αγίασμα

Το νερό, το αγίασμα

Η 22^α Μαρτίου ήταν η Παγκόσμια Ημέρα του Νερού.

Ο λαός μας, με τη λέξη νερό ή αγίασμα ή αγροτικό τέμενος εννοεί ένα υπαίθριο χώρο, κυρίως άλσος, που θεωρεί ιερό, όπου τελείται αγιασμός. Περικλείει απαραίτητα πηγή με αγιασμένο νερό, που πιστεύεται ότι έχει προφυλακτική και θεραπευτική ιδιότητα. Παλιότερα οι χώροι περιφράσσονταν από ξύλινο φράχτη, τα ξύλα του οποίου την καθορισμένη ημέρα χρησίμευαν για την ιερή φωτιά. Είναι τόποι που καθόρισαν οι μύστες σε στιγμές ένθεης οιστροπληξίας. Στα περισσότερα απ’ αυτά χτίστηκε αργότερα χριστιανικός ναός και μέσα στον περιφραγμένο χώρο έκαιγε άσβεστο καντίλι. Την ημέρα της γιορτής μεταφέρουν σ’ αυτά τα σχετικά εικονίσματα.

Τα ονοματίζουν κιόλας. Π.χ. το αγίασμα της Αγίας Ελένης Σερρών το λένε Μοναστηράκι.

Από τα αρχαία χρόνια, θυμηθείτε το αγίασμα του ναού του Βάκχου, στην Άνδρο, όπου κάθε 5 Ιανουαρίου η πηγή του έβγαζε νερό, που είχε γεύση κρασιού – σημειώστε ότι μια ημέρα μετά εορτάζονται και τα χριστιανικά Φώτα, που αγιάζουν τα νερά.

Η χριστιανική πίστη και παράδοση παραδέχεται το αγιασμένο νερό και γενικά την κάθαρση μέσω του νερού (βλ. σχ. βάπτισμα, πλύσιμο ποδιών, κλπ.). Αρκεί η πηγή του να βρέθηκε μετά τη στέγαση ναού στον χώρο της ή να κυλά σε παραδοσιακούς θρησκευτικούς τόπους. Η βυζαντινή Θράκη είχε πολλά αγιάσματα. Ίσως τα περισσότερα απ’ όλες τις άλλες ελληνικές περιοχές. Ειδικά στην Κωνσταντινούπολη υπήρχαν τα δυο μεγάλα ιερά νερά, των Βλαχερνών και της Ζωοδόχου Πηγής (Μπαλουκλί).

Άλλο φημισμένο αγίασμα στη Ανατολική Θράκη αναφέρεται αυτό του αγίου Ανδρέα του χωριού Καστανιές, κοντά στην Αδριανούπολη. Εκεί ο άγιος τιμάται για τη σάρα (= σεληνιασμό). Σ’ αυτό αγίασμά του, λένε οι παραδόσεις, κυκλοφορούσε ένα μαύρο φίδι, που έλεγαν πως είναι ο ίδιος ο άγιος. Όποιος σεληνιαζόταν, έπινε απ’ τ’ αγίασμα κι έβρισκε την υγειά του. Πρόκειται, φυσικά, για την παλαιότερη αρχαιοελληνική δοξασία του θεού – φιδιού - θεραπευτή (βλ. σχ. Αμφιάραος, Ασκληπιός). Να σημειώσουμε εδώ, ότι ο άγιος Ανδρέας φέρεται να έχει σχέση ιδιαίτερη σχέση με το αγιασμένο νερό (από παρετυμολογία Ανδρέας < Ανυδρέας;). Ο Μέλβιλ γράφει πως «οι Αιγύπτιοι σημείωναν τον άγιο άρτο (σχ. σημ.: τα αρτίδια που μοίραζαν στον αγιασμό) με το σταυρό του αγίου Ανδρέα».

Στο αγίασμα στο Σιναπλί της Β. Θράκης πήγαιναν μετά τον αγιασμό των υδάτων και ένας νέος ντυνόταν ψευτοπαπάς, φορώντας ένα παλαιό ράσο. Τότε οι υπόλοιποι τον έλουζαν. Αυτό γινόταν για την υγειά και το μπερεκέτι. Μετά ο παπάς τους έκανε το τραπέζι και γλεντούσαν όλοι μαζί. Τα έθιμο θυμίζει κατάλοιπα των σατουρνάλιων.

ΠΗΓΗ: Θεσσαλονίκη, 23.3.1999. ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 24.9.1999. Περιλαμβάνεται στο βιβλίο του Γ. Λεκάκη "Χρονογραφήματα για την Ελλάδα και τον Πολιτισμό", εκδ. Ερωδιός, 2001.

 

νερο, αγιασμα, νερα, αγιασματα, 22 Μαρτιου, Παγκοσμια Ημερα Νερου, αγροτικο τεμενος, ιερο αλσος, αγιασμος, πηγη, αγιασμενο νερο, προφυλακτικη ιδιοτητα, θεραπευτικη ιδιοτητα, ξυλινος φραχτης, ξυλα, ιερη φωτια, μυστες, ενθεη οιστροπληξια, χριστιανικος ναος, ασβεστο πυρ, καντιλι, γιορτη, εικονισματα, αγιασμα της Αγιας Ελενης Σερρων, Μοναστηρακι, Αγια Ελενη Σερρων, Βακχος, Ανδρος, 5 Ιανουαριου, πηγη, κρασι, χριστιανικα Φωτα, χριστιανικη πιστη, καθαρση, βαπτισμα, πλυσιμο ποδιων, βυζαντινη Θρακη, Κωνσταντινουπολη, Βλαχερνα, Ζωοδοχος Πηγη, Μπαλουκλι, Ανατολικη Θρακη, αγιασμα αγιου Ανδρεα, Καστανιες, Αδριανουπολη, Αγιος Ανδρεας, σαρα, σεληνιασμος, παραδοση, μαυρο φιδι, σεληνιασμος, ποση, υγεια, θεος, φιδου, θεραπευτης, Αμφιαραος, Ασκληπιος, αγιος Αντρεας, Ανυδρεας, Μελβιλ, Αιγυπτιοι, αγιος αρτος, αρτιδια, αρτιδιο, σταυρος του αγιου Ανδρεα, Σιναπλι, Βορεια Θρακη, αγιασμος υδατων, ψευτοπαπας, ρασο, ψευτοπαππας, λουσιμο, μπερεκετι, παπας, παππας, τραπεζωμα, γλεντι, εθιμο, σατουρναλια, σατουρν

Share on Google Plus

About ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ