Του αθλητικογράφου
Ανδρέα Γ. Λεκάκη,
Ο χρυσός ολυμπιονίκης μας, εκ Πύλου, Κωστής Τσικλητήρας.
Παρά το γεγονός πως η Στοκχόλμη ανέλαβε να διοργανώσει τους 5ους σύγχρονους Ολυμπιακούς Αγώνες μέσα σε ένα πολύ άσχημο διεθνές κλίμα το 1912, αφού τα σύννεφα του Α' Παγκοσμίου Πολέμου είχαν αρχίσει ήδη να μαζεύονται πυκνά, οι Σουηδοί φιλοξένησαν μια Ολυμπιάδα που είχε άψογη οργάνωση, μεγάλη απήχηση από τον κόσμο που έδειξε πως διαθέτει μια σπουδαία αθλητική παιδεία και γενικότερα αποτέλεσε πρότυπο για τα επόμενα χρόνια.
Συνολικά πάνω από 2.500 αθλητές και αθλήτριες βρέθηκαν στη σουηδική πρωτεύουσα ενώ αξίζει να αναφερθεί πως για πρώτη φορά πήραν μέρος αθλητές και από τις πέντε ηπείρους, με 28 χώρες να συμμετέχουν σε αυτούς τους Ολυμπιακούς. Οι Σουηδοί κατασκεύασαν ένα εκπληκτικό στάδιο φτιαγμένο με κεραμίδι σε ένα γοτθικό στυλ, το στίβο του οποίου μάλιστα σχεδίασε ο Βρετανός Τσαρλς Πέρι, ο ίδιος που σχεδίασε και το στίβο του Παναθηναϊκού Σταδίου εν όψει της διοργάνωσης του 1896 στην Αθήνα.
Οι οικοδεσπότες όπως αναφέραμε και πιο πάνω οργάνωσαν τα πάντα στην εντέλεια και δεν άφησαν τίποτε στην τύχη. Το κόστος για τους Αγώνες ήταν μεν τεράστιο, όμως η Σουηδία εξέδωσε ένα ειδικό εθνικό λαχείο για να αντεπεξέλθει στο οικονομικό. Στη διοργάνωση αυτή μάλιστα κάνει για πρώτη φορά την εμφάνισή του το “φώτο-φίνις”, καθώς και τα ηλεκτρονικά χρονόμετρα για τους τερματισμούς των δρόμων. Επίσης, κυκλοφορεί και η πρώτη επίσημη αφίσα στην ιστορία των Ολυμπιακών Αγώνων.
ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ για τους ΟΛΥΜΠΙΑΚΟΥΣ ΑΓΩΝΕΣ, ΕΔΩ.
Οι καλλιτεχνικοί διαγωνισμοί
Αυτό που έχει ιδιαίτερη σημασία στην Ολυμπιάδα της Σουηδίας, είναι πως πέρα από τα αγωνίσματα που απαιτούσαν σωματική και αθλητική ικανότητα, είχαμε και διαγωνισμούς οι οποίοι καλλιεργούσαν κυρίως το πνεύμα.
Στα πλαίσια λοιπόν της διοργάνωσης αυτής εμφανίστηκαν οι λεγόμενοι “καλλιτεχνικοί διαγωνισμοί”, οι οποίοι περιελάμβαναν την αρχιτεκτονική, τη φιλολογία, τη μουσική, τη ζωγραφική και τη γλυπτική! Ο ίδιος ο βαρώνος Πιέρ ντε Κουμπερτέν μάλιστα πήρε μέρος διαγωνιζόμενος στη φιλολογία και πήρε χρυσό μετάλλιο για το έργο “Ωδή των Σπορ”, χρησιμοποιώντας βέβαια ψευδώνυμο όπως αναφέρεται.
Στη Στοκχόλμη έκαναν την εμφάνισή τους για πρώτη φορά και αθλήματα όπως το μοντέρνο πένταθλο, το οποίο φυσικά στην πρώτη του μορφή ήταν ένα από τα αγωνίσματα που διεξάγονταν στους Ολυμπιακούς της αρχαιότητας και έχει τις ρίζες του στους Αργοναύτες - ΔΙΑΒΑΣΤΕ το ΕΔΩ. Ακόμη, μπήκε στο πρόγραμμα και η γυμναστική, ενώ καθιερώθηκε και το ποδόσφαιρο, με την εθνική ομάδα της Μεγάλης Βρετανίας να κατακτά το χρυσό μετάλλιο. Ο “βασιλιάς των σπορ” αρχίζει να αποκτά σιγά-σιγά όλο και περισσότερους φίλους και να διαδίδεται ευρύτερα σε όλο τον κόσμο.
Οι διοργανωτές Σουηδοί κατέκτησαν τα περισσότερα μετάλλια, 65 τον αριθμό, με τους Αμερικανούς βέβαια να έχουν εξαιρετική παρουσία σε ακόμη μία διοργάνωση, με 63 μετάλλια και 25 χρυσά. Από τους αθλητές που ξεχώρισαν σε αυτούς τους Ολυμπιακούς ήταν αναμφισβήτητα ο Φινλανδός δρομέας Χάνες Κολεμάινεν. Σάρωσε τα μετάλλια στις μεγάλες αποστάσεις, αφού κατέκτησε το χρυσό στα 5.000 μέτρα (σε μια συναρπαστική μάχη με τον Γάλλο Μπουάν αφού είχαν διαφορά ενός μέτρου), στα 10.000 μέτρα αλλά και στα 8.000 μέτρα σε ανώμαλο δρόμο. Ο Κολεμάινεν μπορούμε να πούμε πως ήταν ο πρώτος Φινλανδός που “άνοιξε το δρόμο” στους αθλητές της χώρας του για διάκριση στους Ολυμπιακούς Αγώνες, με τον θρυλικό Παάβο Νούρμι που δε σταμάτησε να συλλέγει χρυσά μετάλλια να ακολουθεί από την επόμενη διοργάνωση και μετά. Με λύπη τους πάντως οι Φινλανδοί έβλεπαν μετά από κάθε επιτυχία τη ρωσική σημαία να υψώνεται, αφού η σκανδιναβική χώρα ήταν τότε τμήμα της Ρωσικής Αυτοκρατορίας.
Εξαιρετική ήταν η επίδοση του Αμερικανού Τεντ Μέρεντιθ στα 800 μ., τα οποία έτρεξε σε 1.59'!
Τον
κλείδωσαν στα αποδυτήρια!
Στο αγώνισμα των 100 μ. στο στίβο, έλαβε χώρα ένα πρωτοφανές περιστατικό. Όλοι οι αθλητές που θα έπαιρναν μέρος ήταν Αμερικανοί - πλην ενός Νοτιοαφρικανού που δεν είχε πιθανότητες νίκης - και έτσι το χρυσό μετάλλιο δε μπορούσε να ξεφύγει από τις ΗΠΑ. Μεγάλο φαβορί για την πρωτιά ήταν ο Αμερικανός (που ήταν μαύρος και ίσως αυτό να παίζει ρόλο σε αυτό που θα διαβάσετε παρακάτω) Χ. Π. Ντριού. Όταν όμως έφτασε η ώρα για την εκφώνηση των ονομάτων, ο Ντριού απουσίαζε από την εκκίνηση, για τον απλούστατο λόγο πως οι συνοδοί της αμερικανικής ομάδας τον είχαν κλειδώσει στα αποδυτήρια για να μην αγωνιστεί και τον απελευθέρωσαν μετά το τέλος του αγώνα! Νικητής αναδείχθηκε ο Ραλφ Κρεγκ...
Στα 100 μ. ελεύθερο στην κολύμβηση, νικητής αναδείχθηκε ο Χαβανέζος... πρίγκιπας με το όνομα Καχαμανόκου, ο οποίος μάλιστα σημείωσε και παγκόσμιο ρεκόρ (1.03.4). Ήταν αυτός που καθιέρωσε επίσης το στυλ “κρόουλ” στο ελεύθερο. Στην κολύμβηση, επίσης, πήραν μέρος για πρώτη φορά γυναίκες, παρά τις αντιρρήσεις που είχε ο Κουμπερτέν.
Στο μαραθώνιο είχαμε ένα δραματικό γεγονός, μιας και ο Πορτογάλος δρομέας Λαζάρο λιποθύμησε από την εξάντληση την ώρα του αγώνα και την επόμενη μέρα πέθανε στο νοσοκομείο από συγκοπή. Το τραγικό αυτό περιστατικό έφερε στην επιφάνεια τη συζήτηση ακόμη και για κατάργηση του αγωνίσματος, με πολλούς να θεωρούν πως είναι επικίνδυνο για την υγεία των αθλητών. Νικητής αναδείχθηκε ο Νοτιοαφρικανός Κένεθ Μακάρθουρ, τερματίζοντας ένα λεπτό πιο γρήγορα από το συμπατριώτη του, Γκίτσαμ.
“Χρυσός”
Τσικλητήρας
Από τους Ολυμπιακούς του Λονδίνου τέσσερα χρόνια νωρίτερα έφυγε με δύο αργυρά μετάλλια στις αποσκευές του και στη Στοκχόλμη κατάφερε να φτάσει στην κορυφή. Ο λόγος για τον Κώστα Τσικλητήρα, ο οποίος πήρε το χρυσό στο άλμα εις μήκος χωρίς φορά με επίδοση 3.37 μ., ενώ στην προσωπική του συγκομιδή προσέθεσε και ένα χάλκινο, στο άλμα εις ύψος χωρίς φορά, με επίδοση 1,55 μ.
Ο εκ Πύλου σπουδαίος αθλητής Τσικλητήρας, που αποτελεί μια από τις μεγαλύτερες μορφές στον ελληνικό κλασικό αθλητισμό, κατείχε για 50 χρόνια το παγκόσμιο ρεκόρ στο μήκος άνευ φοράς, το οποίο κατερρίφθη το 1962. Μάλιστα, το χρυσό μετάλλιο που κατέκτησε στη Στοκχόλμη υπήρξε για 80 χρόνια το τελευταίο που είχε κατακτήσει η Ελλάδα στο στίβο και χρειάστηκε να φτάσουμε στο 1992 και στους Ολυμπιακούς της Βαρκελώνης για να πανηγυρίσει η χώρα μας ξανά την πρωτιά με τη Βούλα Πατουλίδου!
Ο Τσικλητήρας δυστυχώς έφυγε νωρίς, στα 25 του χρόνια, από μηνιγγίτιδα, ένα χρόνο μετά την επιτυχία του στη Σουηδία. Άφησε όμως σπουδαία κληρονομιά και προς τιμήν του η Ελλάδα έδωσε το όνομά του σε μια σπουδαία διοργάνωση, τα γνωστά “Τσικλητήρια”.
Ο Ινδιάνος Τζιμ Θορπ,
ένας ολοκληρωμένος αθλητής
Η σπουδαιότερη μορφή αυτών των Ολυμπιακών Αγώνων δεν ήταν άλλη από τον Τζιμ Θορπ. Ο Θορπ ήταν Αμερικανός ιθαγενής, γεννημένος σε μια ειδική περιοχή διαβίωσης των Ινδιάνων και προερχόταν από τις φυλές Σακ και Φοξ της Οκλαχόμα. Έμεινε στην ιστορία κυρίως για τα κατορθώματά του στο στίβο, όμως υπήρξε ένας πραγματικά ολοκληρωμένος αθλητής, αφού επίσης έπαιξε ράγκμπι, μπέιζμπολ, καθώς και μπάσκετ μέχρι τα 41 του χρόνια!
Στους Ολυμπιακούς της Στοκχόλμης πήρε το χρυσό μετάλλιο τόσο στο πένταθλο όσο και στο δέκαθλο, σημειώνοντας μάλιστα παγκόσμια ρεκόρ και στα δύο αγωνίσματα. Το φοβερό είναι πως στους αγώνες αυτούς κατέβηκε φορώντας δύο διαφορετικές κάλτσες και παπούτσια, όχι γιατί είχε κάποιο γούρι αλλά γιατί του είχαν κλέψει τα δικά του! Τότε εκείνος βρήκε κάποια σε έναν κάδο σκουπιδιών και μάλιστα, επειδή το ένα παπούτσι ήταν μεγαλύτερο από το νούμερό του, φόρεσε επιπλέον κάλτσες για να το χρησιμοποιήσει. Τόσο μεγάλη ήταν η θέλησή του για τη νίκη, παρ' όλα τα εμπόδια που μπήκαν στο δρόμο του.
Όταν ο βασιλιάς της Σουηδίας, Γουσταύος Ε', του απένειμε τα μετάλλια, τον χαρακτήρισε ως τον καλύτερο αθλητή στον κόσμο. Ο Θορπ είχε ένα εντυπωσιακό παρουσιαστικό, ήταν τρομερά γεροδεμένος με τη σωματική του διάπλαση να τον βοηθά να αντεπεξέλθει με επιτυχία σε πολλά και διαφορετικά αθλήματα, ενώ πολλοί Αμερικανοί τον θεωρούν τον μεγαλύτερο αθλητή του 20ού αιώνα.
Δυστυχώς τα μετάλλια που κέρδισε στη Σουηδία του αφαιρέθηκαν ένα χρόνο μετά, όταν διαπιστώθηκε πως ασχολούνταν επαγγελματικά με τα ομαδικά αθλήματα και λάμβανε αμοιβή από αυτά. Μετά την αθλητική του καριέρα, ο Θορπ ασχολήθηκε και με τον κινηματογράφο, συμμετέχοντας σε περίπου πενήντα ταινίες και παίζοντας κυρίως δευτερεύοντες ρόλους ιθαγενών της Αμερικής. Έφυγε από τη ζωή το 1953, ζητώντας μέχρι την τελευταία στιγμή πίσω τα μετάλλιά του. Η... τιμή του θα αποκατασταθεί το 1982, όταν φυσικά ο ίδιος δε βρισκόταν στη ζωή, με τη ΔΟΕ επί προεδρίας Σάμαρανκ να τον αναγνωρίζει ξανά ως Ολυμπιονίκη και να επιστρέφει τα μετάλλια στα έξι παιδιά του.
Οι Ολυμπιακοί Αγώνες της Στοκχόλμης έμειναν στην ιστορία ως μία εξαιρετική διοργάνωση και από οργανωτικής πλευράς αλλά και από πλευράς επιδόσεων, η οποία διόρθωσε τα κακώς κείμενα των προηγούμενων Ολυμπιάδων και εδραίωσε ένα θεσμό που άρχιζε να αποκτά πλέον μια πιο σύγχρονη μορφή. Μα πάνω απ' όλα έκαναν τον κόσμο να ξεχάσει για λίγο τα δεινά που φαίνονταν πως έρχονται καθώς ο πόλεμος πλησίαζε ολοένα και περισσότερο, αφού ουσιαστικά ο αντιπολεμικός τους χαρακτήρας ήταν από την αρχαιότητα το σπουδαιότερο γνώρισμα των Αγώνων. Δυστυχώς βέβαια, οι επόμενοι Ολυμπιακοί που είχαν οριστεί να γίνουν στο Βερολίνο το 1916, στην καρδιά πλέον του Α' Παγκοσμίου Πολέμου, δε διεξήχθησαν ποτέ.
ΠΗΓ-Βιβλιογραφία: ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 4.6.2021.
Μιχαηλίδης Τ. “Μεγάλη Εγκυκλοπαίδεια του Αθλητισμού”, εκδόσεις Δρακόπουλου, 1961.
Billioud Jean-Michel, “40 Πρωταθλητές των Ολυμπιακών Αγώνων”, Εκδόσεις ΜΙΝΩΑΣ, 2020.
Νάτσιος
Αντ. “Ένας αιώνας Ολυμπιακοί Αγώνες”, 1997.
Συρράκος Κ. “Ολυμπιακοί Αγώνες: Από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα”, ΕΥΡΩΤΥΠ, 1984.
“Αρχαίοι και σύγχρονοι Ολυμπιακοί Αγώνες”, εκδόσεις Promote, 1972.
www.wikipedia.org, www.mundosport0.webnode.gr
ΣΧΟΛΙΑ
ΣΧΟΛΙΑ ΜΕΣΩ Facebook