Του Αλεξάνδρου Μαυρικάκη
Η χούντα της 21ης Απριλίου
1967 αποτελεί μια άλλη ιστορική περίοδο αλλά και οιονεί συνέχεια της εμφυλιοπολεμικής
περιόδου. Οι συνταγματάρχες δεν έκαψαν δημοσίως βιβλία [σ.σ. όπως έκαναν η
δικτατορία του Μεταξά και οι Γερμανοί ναζί] αλλά συνέχισαν περισσότερο
απροκάλυπτα και πιο συστηματικά την λογοκρισία και τις διώξεις των βιβλίων. Η
χούντα στην προσπάθειά της να ελέγξει όλες τις πλευρές της πνευματικής ζωής,
καταπνίγοντας οτιδήποτε θα μπορούσε να εκληφθεί ως απειλή για το καθεστώς ή
ερχόταν σε αντίθεση με τις αρχές της «Επαναστάσεως» (του τρίπτυχου, δηλαδή,
«Πατρίς, Θρησκεία, Οικογένεια») και αναζητώντας την οποιαδήποτε επίφαση
νομιμότητας, εκμεταλλεύτηκε το υφιστάμενο νομικό πλαίσιο έκτακτης ανάγκης και
προληπτικής λογοκρισίας.[1]
Στο στόχαστρο της απαγόρευσης
«αντεθνικών» βιβλίων βρέθηκαν οι κλασσικοί του μαρξισμού, οι πάσης φύσεως
αριστεροί συγγραφείς, αλλά και βιβλία κλασσικών συγγραφέων.
Η πρώτη απαγόρευση[2] τίθεται
σε εφαρμογή στις 12 Μαΐου 1967, με απόφαση του τότε υπουργού Προεδρίας της
κυβέρνησης, δικτάτορα Γεώργιου Παπαδόπουλου, μετά από εισήγηση της Γενικής
Διεύθυνσης Τύπου, και βασίζεται σε νόμο του 1912. Ανάμεσα στα βιβλία που
απαγορεύονται ήταν:
- ο «Αριστοφάνης» και ο «Αισχύλος»,
έκδοση Ινστιτούτου Μόσχας,
- «Η ιστορία της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας»
του Μ. Λεφτσένκο,
- «Η ιστορία του παγκόσμιου
συνδικαλιστικού κινήματος» του Ουίλιαμ Φόστερ,
- ο «Παγκόσμιος
Εγκυκλοπαιδικός Γεωγραφικός Άτλας» του εκδοτικού οίκου «Μορφωτική Εταιρία»,
- το «Προϊστορικό Αιγαίο» του
Τζορτζ Τόμσον, και
- «Ο Μέγας Πέτρος» του Λέοντος
Τολστόι![3]
Εν Αθήναις τη 12 Μαΐου 1967
ΑΠΟΦΑΣΙΣ
Έχοντας υπ’ όψιν
α) το άρθρο 9 παρ. ΣΤ' του Νόμου ΔΞΘ'/1912
β) την εισήγησιν της υπηρεσίας,
Αποφασίζομεν
1. Απαγορεύομεν προσωρινώς την κυκλοφορίαν, εμπορίαν, λιανικήν ή χονδρικήν αγοραπωλησίαν, εν κρυπτώ ή διά πρακτόρων (πλασιέ) διάθεσιν πάντων των εν τη συνημμένη καταστάσει αναγραφομένων βιβλίων συγγραμμάτων και εντύπων.
2. Εκδόται, βιβλιοπώλαι, πλανόδιοι πράκτορες και πάς μετ' αυτών συναλλασσόμενος ιδιώτης επί σκοπώ αγοράς ή πωλήσεως των εν τη ανωτέρω καταστάσει βιβλίων, τιμωρείται συμφώνως προς τας διατάξεις του άρθρου 9 του Νόμου ΔΞΘ'/1912, εν συνδυασμώ προς τας διατάξεις του Ποινικού Κώδικος.
3. Τα ήδη κυκλοφορούντα βιβλία, εκ των εν τη συνημμένη καταστάσει αναφερομένων, υπό αποκλειστικήν ευθύνην των εκδοτών και βιβλιοπωλών, θα αποσυρθούν πάραυτα της κυκλοφορίας και θα εναποθετηθούν εις τας αποθήκας των.
Η απόφαση κοινοποιείται εις το Υπουργείον Δημοσίας Τάξεως, το Υπουργείον Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων, την Διεύθυνσιν Διοικητικού του Υπουργείου Προεδρίας, την Γενική Διεύθυνσιν Εθνικής Ασφαλείας (ΓΔΕΑ) τμήμα Τύπου και Διαφωτίσεως, το Αρχηγείον Βασιλικής Χωροφυλακής ίνα προωθηθή εις τα κλιμάκια ταύτης, την Διεύθυνσιν Αστυνομίας Πόλεως Αθηνών, την Ομοσπονδίαν Εκδοτών Βιβλιοπωλών και το Γραφείον κ. Υπουργού.
Άρση απαγόρευσης των βιβλίων "Μύθοι και θρύλοι της αρχαίας Ελλάδας" (του Ν. Ο. Κουν), κ.ά. των Σολτζενίτσιν, και Γρηγορίου. |
ΠΗΓΗ: Αλ. Μαυρικάκη «Ο διωγμός των βιβλίων επί Χούντας», Creta live, 17.11.2021. ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 17.11.2021.
[1][1] Βλ. Γιάννης Γκλαβίνας «Το προληπτικό “ψαλίδι” του
κράτους», στην Εφημερίδα των Συντακτών 10.4.2016.
[2] ΠΗΓΗ: Εφημερίδα των Συντακτών 22.4.2018.
[3] Την απόφαση συνοδεύει 19σέλιδη κατάσταση «εμφαίνουσα
τα κομμουνιστικά και φιλοκομμουνιστικά βιβλία, περιοδικά και εφημερίδας,
εκδιδόμενα ή κυκλοφορούντα εν Ελλάδι, μετά το έτος 1950». (ΠΗΓΗ: Εφημερίδα των
Συντακτών 22.4.2018)
Μαρξιστικά:
Πρόκειται
για 62 βιβλία με συγγραφείς τους Μαρξ, Ενγκελς, Λένιν, Πλεχάνοφ, Μάο Τσε
Τουνγκ, Στάλιν, Λέον Τρότσκι, (μεταξύ των οποίων και «τα εγκλήματα του Στάλιν),
Ροζέ Γκαροντί («Η Ελευθερία» σε μετάφραση Φωφώς Σακελλάρη και Σωτήρη Τουτουνά,
εκδοτικός οίκος Κυψέλη), Ντιμίτρι Ζίμπιν, (Η ανάπτυξη της σοβιετικής
οικονομίας), αλλά και «Το πλήρες φιλοσοφικό λεξικόν» των Μ. Ρόζενταλ και Π.
Γιουντίν και τρία έργα του Ν. Κιτσίκη.
Ιστορικά:
Ο κατάλογος περιλαμβάνει 113 έργα, μεταξύ των οποίων όλα τα ιστορικά έργα του Γιάννη Κορδάτου και του Δημήτρη Φωτιάδη, ο «Αριστοφάνης» και ο «Αισχύλος», έκδοση Ινστιτούτου Μόσχας, το «Αισχύλος και Αθήναι» του Τζορτζ Τόμσον, «Β' Παγκόσμιος Πόλεμος 1939-45» του υπουργείου Αμύνης της ΕΣΣΔ, εκδόσεις Μέλισσα, «Η ιστορία της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας» του Μ. Λεφτσένκο, «Η ιστορία του παγκόσμιου συνδικαλιστικού κινήματος» του Ουίλιαμ Φόστερ, τα ιστορικά έργα των Τάσου Βουρνά, βιβλία των Παντελή Πουλιόπουλου, Τζον Ριντ, Κώστα Μπίρκα, Νικήτα Χρουτσόφ, Γιάννη Ζέβγου, Αλέκου Ζωγράφου, Λεωνίδα Μωραΐτη, Στάθη Δρομάζου, Στέφανου Σαράφη, Γιάννη Ρίτσου, Αλέκου Ψηλορείτη, Λάζαρου Αρσενίου, Σπύρου Λιναρδάτου, Φοίβου Γρηγοριάδη, αλλά και η «Μέθοδος της Ρωσσικής Γλώσσης» της Νίνα Ποτάποβα, ο «Παγκόσμιος Εγκυκλοπαιδικός Γεωγραφικός Ατλας» του εκδοτικού οίκου «Μορφωτική Εταιρία», το «Προϊστορικό Αιγαίο» του Τζορτζ Τόμσον, η «Ιστορία της ελληνικής γλώσσης» της Ακαδημίας Επιστημών της ΕΣΣΔ και «Ο Μέγας Πέτρος» του Λέοντος Τολστόι.
Εγκυκλοπαιδικά:
Περιλαμβάνει έξι εγκυκλοπαίδειες της Ακαδημίας Επιστημών της ΕΣΣΔ και των εκδόσεων Πάτση.
Γλωσσικά:
Μέθοδοι ρωσικής
γλώσσας και «Ελληνο-βουλγαρικόν λεξικόν».
Λογοτεχνικά:
Περιλαμβάνονται 184 έργα των συγγραφέων (μεταξύ άλλων) Μάρκου Αυγέρη, Κώστα
Μπίρκα, Βασίλη Βασιλικού, Μαλάμου Δίπλα, Ρίτας Μπούμη Παππά, Σοφίας Μαυροειδή
Παπαδάκη, Γιάννη Ρίτσου, Σπήλιου Αποστόλου, Τάσου Δήμου, Στρατή Παπαευσταθίου,
Μενέλαου Λουντέμη, Θέμου Κορνάρου, Αρη Δικταίου, Τάσου Σπυρόπουλου, Κώστα
Βάρναλη, Διδώς Σωτηρίου, Νίκου Κατηφόρη, Βίκτωρα Σιβετίδη, Θεοδόσιου Πιερίδη,
Ελλης Αλεξίου, Κώστα Μπανη, Ομηρου Πέλου, Στρατή Τσίρκα, Δημήτρη Φωτιάδη, Τάσου
Λειβαδίτη, Κώστα Πορφύρη, Κώστα Κοτζιά, Μήτσου Αλεξανδρόπουλου, Γιάννη
Κορφιάτη, Α. Πρωταίου, Ζήση Σκάρου, Δημήτρη Χατζή, Νίκου Παπαπερικλή, Μίνου
Αργυράκη, Στάθη Πρωταίου, Τάσου Βουρνά, Γαλάτειας Καζαντζάκη, Γ. Ιμβριώτη,
Ανδρέα Νενεδάκη, Κώστα Φραγκισκάτου, Στέλιου Μαγιόπουλου, Γεράσιμου Γρηγόρη,
αλλά και Ελία Ερενμπουργκ, Νικολάι Οστρόφσκι, Φιντέλ Κάστρο, Μάο Τσε Τουνγκ,
Αλεξάντερ Σολζενίτσιν, Γκιόργκε Αμαντο, Μιχαήλ Σολόχοφ, Ναζίμ Χικμέτ και
Γκέοργκ Λούκατς.
………………..
ΣΧΟΛΙΟ Γ. Λεκάκη:
Για όλα τούτα εγράφη και κυκλοφόρησε το βιβλίο των Άρη ΦΑΚΙΝΟΥ, Γ. ΔΙΚΑΙΟΥ, Τατιάνας ΓΚΡΙΤΣΗ ΜΙΛΛΙΕΞ, κ.ἄ. «Κραυγές, σελίδες ἀπό τήν ἀδούλωτη ἑλληνική λογοτεχνία, 1967-1971». Τυπώθηκε και κυκλοφόρησε στην πόλη των Παρισίων, από τις εκδόσεις Έξοδος, το 1971. Ήταν πολυγραφημένη έκδοση 43 σελ. με εικονογραφημένα εξώφυλλα.
.....................................................
Κομματικά:
Περιλαμβάνονται 36 κομματικές εκδόσεις κομμουνιστικών κομμάτων, μεταξύ άλλων,
έργα Παλμίρο Τολιάτι, Μάο Τσε Τουνγκ, Ενβέρ Χότζα και Νικήτα Χρουστσόφ.
[4] «Κανένας άλλος λαός δεν έχει φιλοσόφους. Οι Έλληνες
εξάντλησαν το θέμα…Οι ξένοι μόνο να μας μιμηθούν μπορούν» (Λόγος του Ι. Λαδά,
6.12.1968, πανεπιστήμιο Ιωαννίνων).
ΣΧΟΛΙΑ
ΣΧΟΛΙΑ ΜΕΣΩ Facebook