Εφημερίδα «Πρόοδος» - περιοδικό «Σωκράτης»: Ο Ισοκράτης, Σωκράτης, ο Κοραής, ο Καΐρης, το Σύνταγμα της Τροιζήνος και ο Αχαιός ιατρός Σοφιανόπωλος…

Εφημερίδα «Πρόοδος» - περιοδικό «Σωκράτης»:

Ο Ισοκράτης, Σωκράτης,

ο Κοραής, ο Καΐρης,

το Σύνταγμα της Τροιζήνος

και ο Αχαιός ιατρός Σοφιανόπωλος…

Του Γιώργου Λεκάκη

Η οικογένεια Σοφιανόπωλων καταγόταν από την Αροανία Καλαβρύτων Αχαΐας, και έδωσε πολλούς αγωνιστές το 1821: Βασιλικός Σοφιανόπουλος, Παναγιώτης Σοφιανόπουλος, Ιωάννης Σοφιανόπουλος, κ.ά.

Σήμερα ο όρος Νεοέλληνες χαρακτηρίζονται νεολογισμός, που εμφανίσθηκε μετά την δεκαετία του 1830. Αλλά ο όρος «νεοέλληνες» και «νεοελληνικόν γένος» υπάρχει σε επιστολή του Παναγιώτη Σοφιανόπωλου προς τον Ιωάννη Βηλαρά το 1815… Άρα είναι ένας απλός χρονικός προσδιορισμός και δεν σχετίζεται με την ίδρυση ή ύπαρξη κράτους…

Ο Π. Σοφιανόπωλος εξέδιδε την περιοδική έκδοση «Πρόοδο». Ήταν ένα ιδιότυπο επιστημονικό σύγγραμμα που εξεδίδετο από το 1836 ως το 1854, εκ της Τυπογραφίας της Προόδου, εν Αθήναις, χωρίς τακτικότητα, κυρίως λόγω διώξεων του εκδότη: Το 1843 φυλακίζεται με την κατηγορία ότι προσέβαλε την κυβέρνηση, το 1844 ότι προσέβαλε την χριστιανική θρησκεία. Η Ι. Σύνοδος τον χαρακτηρίζει «όργανο του Σατανά» και εχθρό του χριστιανισμού…

Ο Π. Σοφιανόπωλος έτρεφε συμπάθεια προς το Γαλλικό Κόμμα. Ασκούσε έντονη κριτική στους Φαναριώτες, τους κοτζαμπάσηδες, τους Βαυαρούς, την ξενοκρατία, αλλά και τους υπαλλήλους του Δημοσίου… Κυρίως όμως διέδιδε έναν ιδιότυπο σοσιαλισμό, κράμα του ουτοπικού σοσιαλισμού και του σαινσιμονισμού[1]…

Αρχικώς η Πρόοδος εκδιδόταν από τα τυπογραφεία Ι. Φιλήμονος και Α. Κορομηλά. Αλλά μετά από την «Τυπογραφία της Προόδου», που διεύθυνε Γεώργιος Βλασσαρίδης[2]. Ήταν τεύχη των 20Χ13,5 εκατ., και άλλα των 17 εκατ. Κυκλοφορούσε με συνδρομές, αλλά διανεμόταν… δωρεάν!

Αργότερα ο ίδιος εξέδωσε και το περιοδικό «Σωκράτης» 1838-1848.

Σε αυτές τις εκδόσεις, δαπάναις πάντα του λογίου και ιατρού Παναγιώτη Σοφιανόπωλου (> Σοφιανόπουλος 1786-1856) εκυκλοφόρησε η έκδοσις του Αδ. Κοραή (1748-1833) για τον Ισοκράτη, όταν οι Ζωσιμάδες δεν έδιναν πλέον χρήματα στον Κοραή για τις εκδόσεις του. Ο πλήρης τίτλος ήταν «Ισοκράτους Τα Άπαντα / Μετά σχολίων παλαιών και νεωτέρων, έκδοσις του Σοφού Κοραή των 1807». Και για να διατρανώσει την στάση των Ζωσιμάδων, ο τίτλος συνέχιζε: «Τυπόνονται εκ δευτέρου απαραλλάκτως παρά Αθηνοδώρου Π. Σοφιανοπώλου, με αναλύσεις εις έκαστον Λόγον Νεοελληνικάς του Πατρός της Προόδου[3], φιλοτίμω δαπάνη ουχί των Αδελφών Ζωσιμάδων, αλλά του ιατρού Π. Σοφιανοπώλου, εις τόμους δύο»)[4]. Κατά τα άλλα ήταν η 2η έκδ., και ετυπώθη από την «Πρόοδο» το 1840. Ήταν ο πρώτος τόμος την επονομαζόμενης σειράς «Ελληνική Βιβλιοθήκη». Ήταν σε 2 τόμους: ξη'+312 σελ. (μέρος α΄), λστ'+272 (μέρος β΄), 22 εκατ. - ΔΕΙΤΕ το ΕΔΩ.

Ο Παναγιώτης Σοφιανόπωλος εξέδιδε την «Πρόοδο», αλλάζοντας συνεχώς τον τίτλο της[5]:

- «Η πρόοδος των 1840 ομού και ο Σωκράτης: Εις εν βιβλιάριον, περιέχον δύο φυλλάδια και κοστίζον μίαν και μόνην πληρωμήν», 1840.

- ο Χαρίλαος Π. Σοφιανόπωλος μετατύπωσε το έργο του Βεκκαρίου[6], «Περί αδικημάτων και ποινών, μεταφρασμένον από την ιταλικήν γλώσσαν - Ο Βεκκαρίας του Κοραή». Ήταν η 2^η έκδοσις, «διορθωμένη και αυξημένη με σημειώσεις και πίνακα στοιχειακόν, εις την οποίαν προσετέθη και η προς τον μεταφραστήν επιστολή του Μορελλέτου. Εξαντληθέν μετετυπώθη με προσθήκην των Προλεγομένων εις τα Ηθικά του Αριστοτέλους παρά του Κοραή καί τινων Παρατηρήσεων του Βενθάμου[7]», πάλι εκ της Τυπογραφίας της Προόδου, Αθήναι, 1842.

- «Τα Συντάγματα της Γαλλίας και Τροιζήνος», 1843. Ήταν σε σχήμα 16^ο, 64 σελ. Σπάνιο. Αναφέρεται ένα μόνο αντίτυπό του!

- «Ο Θρίαμβος του Συντάγματος είτε Πρόοδος», έννατον έτος, τχ. 1, εν Αθήναις, 1843.

- «Η Πρόοδος των επιλεγομένων της Εθνικής Συνελεύσεως», φυλλάδιον δεύτερον, εν Αθήναις 1844.

- «Τα Δικαστήρια της Προόδου», φυλλάδιον τέταρτον, εν Αθήναις, 1844.

- «Η αναθεώρησις των Συνταγμάτων Της Προόδου», φυλλάδιον 5, εν Αθήναις 1844.

- «Η Πρόοδος», φυλλάδιον 6, εν Αθήναις, 1844.

- «Βασιλεύς των Γάλλων: είτε σύγγραμμα πένθιμον», πάλι από το ίδιο τυπογραφείο [χ.χ.]. 32 σελ., 15 εκατ.

Δεν γνωρίζουμε τον πλήρη κατάλογο των εκδόσεων της «Προόδου». Τελευταία γνωστά τεύχη ήταν του 1848, 1851, και 1854, από τα τυπογραφεία των Χ. Νικολαΐδη - Φιλαδελφέα, Φ. Καραμπίνη και Κ. Βάφα.

Άλλη πρωτοτυπία της «Προόδου» ήταν ότι αντικατέστησε τα ονόματα των μηνών στην εκάστη έκδοσή της, με ονόματα διασημοτήτων! Έτσι: Αριστείδης (Ιανουάριος), Ρουσσώ (Φεβρουάριος), Φραγκλίνος (Μάρτιος), Οκονέλλος (Απρίλιος), Βρουσσαίος (Μάιος), Σωκράτης (Αύγουστος), Πλάτων (Σεπτέμβριος), Ξενοφών (Οκτώβριος), Θεμιστοκλής (Νοέμβριος), Χρυσόστομος (Δεκέμβριος)…

Ο Σοφιανόπωλος παράδειγμα στην κοινωνική πρόοδο ήταν ο Σωκράτης, Ιησούς, Μάρκος Αυρήλιος, Κολόμβος, Βολταίρος, Ρουσσώ, Φραγκλίνος, Θεόφιλος Καΐρης και όχι οι Μέγας Αλέξανδρος, Ιούλιος Καίσαρας, Ναπολέων!...

Από το 1839 εμφανίζονται και άλλοι συντάκτες. Ανάμεσά τους βρίσκουμε κείμενα και του ανήσυχου Κεφαλονίτη Φραγκίσκου Πυλαρινού (1802 - 1882) φιλοσόφου, υποστηρικτή των θεωριών του Σαιν Σιμόν και από το 1843 καθηγητή της Φιλοσοφικής Σχολής του νεοσύστατου Πανεπιστημίου Αθηνών. Ως ενωτικός (των Ιωνίων νησιών με την Ελλάδα) είχε εξοριστεί από τα Επτάνησα. Αλλά και ως καθηγητής Πανεπιστημίου, κατηγορήθηκε και παύθηκε δις από την θέση του για τις διδασκαλίες του, με την αιτιολογία ότι «προκαλούν ταραχές»… Άλλοι συνεργάτες: Δ. Γεννήσερλης, Ν. Δρυμωνιάδης, Μιλτ. Κυπαρίσσης, Γ. Πανάς, Γ. Π. Παπαζαφειρόπουλος, Θ. Σακελλαρίου, Π. Δ. Σαλωνιτίδης, Θρασ. Γ. Σοβατζόγλου, Γ. Σπυρίδωνος, Ηλ. Στεφανόπουλος, κ.ά.

Όντως η «Πρόοδος» γνώριζε στον κόσμο τον σοσιαλισμό μέσα από τον σαινσιμονισμό. Αλλά με τον τρόπο του Σοφιανόπωλου. Ο Π. Σοφιανόπωλος, εθεωρείτο προδρομικός σοσιαλιστής και ριζοσπάστης της εποχής του.[8] Σήμερα θεωρείται ο πρώτος Έλληνας οραματιστής του σοσιαλισμού.[9] Ενέπνευσε πολλούς νέους, που έκαναν έως και συνεργασίες με Ιταλούς κ.ά. σοσιαλιστές και αναρχικούς, και συμμετείχαν στην αντιοθωνική εξέγερση, εν Αθήναις το 1862.

Ο Σοφιανόπωλος δεν κατάφερε να συγκροτήσει μια συνεκτική κοινωνική θεωρία. Οι ιδέες του κρίνονταν «ασύρραπτες», αλλόκοτες, κλπ. Λοιδωρήθηκε και γράφηκαν κωμωδίες αναφερόμενες σε αυτόν[10]. Τον είπαν παραδοξολόγο, γραφικό, βλάσφημο, κλπ. Αλλά υπήρχαν και αρκετοί που του έτρεφαν συμπάθεια, όπως ο Αλέξ. Σούτσος, ο Θ. Ορφανίδης, κ.ά.

ΠΗΓΗ: Γ. Λεκάκης «Ελληνική Βιβλιογραφία». ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 2.2.2020.

- Ἠλιού, 1843.221.

- Λάππας Κ. «Η Πρόοδος του Σοφιανόπουλου», στον «Ερανιστή», τ. 16, 1980.

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:

---

[1] Αν και ο ίδιος δεν το αποδέχθηκε ποτέ. Έγραψε ότι «είμαστε πατέρες, της επιστημονικής των Ελλήνων Προόδου και όχι σαινσιμωνισταί»…

[2] Είχε τυπώσει και το βιβλίο του Ι. Δ. Σταματάκη «Πίναξ χωρογραφικός της Ελλάδος, περιέχων τα ονόματα, τας αποστάσεις και τον πληθυσμόν των δήμων, πόλεων, κωμοπόλεων και Χωρίων. Ερανισθείς εκ διαφόρων επισήμων εγγράφων της Β. Κυβερνήσεως», Αθήναι, 1846.

[3] Ο Π. Σοφιανόπωλος αποκαλούσε τον εαυτό του «πατέρα της Προόδου» και τους οπαδούς του «Τέκνα της Προόδου».

[4] Το αντίτυπο της βιβλιοθήκης του Φιλεκπαιδευτικού Συλλόγου Αδριανουπόλεως φέρει σφραγίδα του εν Βάρνη Αναγνωστηρίου Οδησιτών καθώς και χειρόγραφη αφιέρωση: «Τη βιβλιοθήκη της Ελληνικής Σχολής Βάρνης. Β. Ι. Φλώρης». ΠΗΓΗ: Βιβλ. Ανέμη – Πανεπ. Ρεθύμνου.

[5] Χρησιμοποίησε τους τίτλους: Η Νεοελληνική Πρόοδος, Η βασιλεία της Προόδου, Η ισότης της Προόδου, Ο Ευαγγελισμός της Προόδου, Η Πρόοδος του Μεγάλου Αλεξάνδρου, η Κωνσταντινούπολις και η Αίγυπτος, Η μεταμόρφωσις των θρησκειών, Ο βασιλεύς των Γάλλων, κ.ά.

[6] Cesare Bonesana marchese di Beccaria.

[7] Πρόκειται για τον Τζέρεμι Μπένθαμ / Jeremy Bentham (1748 - 1832) Άγγλο φιλόσοφο και νομικό, ιδρυτή του σύγχρονου ωφελιμισμού και πνευματικού ηγέτη του ριζοσπαστικού κινήματος στην Αγγλία.

[8] Βλ. Μιχ. Δημητρίου «Το ελληνικό σοσιαλιστικό κίνημα», εκδ. Πλέθρον, Αθήνα, 1985.

[9] Βλ. βιβλίο με αυτόν τον τίτλο του Δ. Παλαιολογόπουλου, εκδ. Φιλιππότης, Αθήναι, 1988.

[10] «Ερωτηματική οικογένεια», «Εφημεριδοφόβος» (1837) του Ιάκ. Ρίζου Νερουλού.

Εφημεριδα Προοδος περιοδικο Σωκρατης Ισοκρατης, Σωκρατης, Κοραης, Καιρης, Συνταγμα της Τροιζηνος Αχαιος ιατρος Σοφιανοπωλος, Σοφιανοπουλος, Αροανια Αροανεια Καλαβρυτων Καλαβρυτα Αχαιας, αγωνιστης επανασταση 1821 Βασιλικος Νεοελληνες νεολογισμος, 1830 νεοελληνας νεοελληνικο γενος επιστολη Βηλαρας 1815 περιοδικη εκδοση επιστημονικο συγγραμμα 1836 1854, Τυπογραφια Προοδου, Αθηνα τακτικοτητα, διωξη εκδοτης 1843 φυλακη προσβολη κυβερνηση, 1844 χριστιανικη θρησκεια Ιερα Συνοδος οργανο του Σατανα σατανας εχθρος χριστιανισμος γαλλια Γαλλικο Κομμα κριτικη φαναρι Κωνσταντινουπολης Κωνσταντινουπολη Φαναριωτες, Κωνσταντινουπολιτες κοτζαμπασης κοτζαμπασηδες, Βαυαρος, βαυαροι, βαυαροκρατια ξενοκρατια, δημοσιος υπαλληλος Δημοσιο σοσιαλισμος ουτοπικος σαινσιμονισμος τυπογραφειο Φιλημονος Κορομηλα., Φιλημων Κορομηλας Βλασσαριδης συνδρομη 1838 1848, εκδοσεις, λογιος 1786 1856 1748 1833 Ζωσιμαδες εκδοση Ισοκρατους Απαντα / σχολια εκδοσις Σοφος 1807 Αδελφοι 1840 Ελληνικη Βιβλιοθη βιβλιαριο, μετατυπωση Βεκκαριος Περι αδικηματων και ποινων, ιταλικη γλωσσα Βεκκαριας Μορελλετος Προλεγομενα Ηθικα του Αριστοτελους Βενθαμος 1842 αδικημα και ποινη ιταλικα Αριστοτελης Συνταγματα της Γαλλιας και Τροιζηνας, Τροιζην, Τροιζηνα, 1843. σπανιο Θριαμβος του Συνταγματος Εθνικη Συνελευση 1844, Δικαστηρια Δικαστηριο, αναθεωρησις αναθεωρηση Βασιλευς Γαλλων γαλλος βασιλιας συγγραμμα πενθιμον 1848, 1851, 1854, Νικολαιδη Φιλαδελφεα, Καραμπινη Βαφα Νικολαιδης Φιλαδελφεας, Καραμπινης Βαφας, πρωτοτυπια μηνας Αριστειδης Ιανουαριος, Ρουσσω Φεβρουαριος, Φραγκλινος Μαρτιος, Οκονελλος Απριλιος Βρουσσαιος Μαιος, Σωκρατης Αυγουστος, Πλατων Σεπτεμβριος, Ξενοφων Οκτωβριος, Θεμιστοκλης Νοεμβριος, Χρυσοστομος Δεκεμβριος κοινωνικη Ιησους, Μαρκος Αυρηλιος, Κολομβος, Βολταιρος, Ρουσσο, Φραγκλινος, Μεγας Αλεξανδρος, Ιουλιος Καισαρας, Ναπολεων 1839 συντακτες Κεφαλονιτης Πυλαρινος (1802 - 1882) φιλοσοφος, Σαιν Σιμον σεν 1843 καθηγητης Φιλοσοφικη Σχολη Πανεπιστημιο Αθηνων ενωτικος Ιωνια Ιονια νησια Ελλαδα Ιονιο πελαγος εξορια Επτανησα διδασκαλια ταραχη Γεννησερλης, Ν. Δρυμωνιαδης, Μιλτ. Κυπαρισσης, Γ. Πανας, Γ. Π. Παπαζαφειροπουλος, Θ. Σακελλαριου, Π. Δ. Σαλωνιτιδης, Θρασ. Γ. Σοβατζογλου, Γ. Σπυριδωνος, Ηλ. Στεφανοπουλος, σενσιμονισμος προδρομος σοσιαλιστης ριζοσπαστης οραματιστης οραμα Ιταλοι σοσιαλιστες αναρχικοι αντιοθωνικη εξεγερση, 1862, οθων οθωνας, κοινωνικη θεωρια κωμωδια παραδοξολογος, γραφικος, βλασφημος Σουτσος, Ορφανιδης, Βιβλιογραφια Ηλιου Λαππας σαινσιμωνιστης Σταματακης Πιναξ χωρογραφικος της Ελλαδος, ονομα πληθυσμος Κυβερνηση 1846 αντιτυπο βιβλιοθηκη Φιλεκπαιδευτικος Συλλογος Αδριανουπολεως Βαρνα Αναγνωστηριο Οδησιτων Ελληνικη Σχολη Βαρνης Φλωρης Αδριανουπολις Οδησος Βαρνας Αδριανουπολη Νεοελληνικη βασιλεια ισοτης ισοτητα Ευαγγελισμος Κωνσταντινουπολις Αιγυπτος, μεταμορφωσις θρησκεια Μπενθαμ / Jeremy Bentham (1748 - 1832) Αγγλος νομικος ιδρυτης ωφελιμισμος ριζοσπαστικο κινημα Αγγλια Δημητριου ελληνικο σοσιαλιστικο κινημα Παλαιολογοπουλος Ερωτηματικη οικογενεια, Εφημεριδοφοβος 1837 Ριζος Νερουλος

Share on Google Plus

About ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ