Την σημασία του αρχείου
περιγράφουν ο κ. Claude Rapin (Καθηγητής,, Αρχαιολόγος, Διευθυντής
Γαλλο-Ουζμπεκικών ανασκαφών, Διευθυντής Τμήματος στο Γαλλικό Κέντρο Ερευνών
CNRS-ENS, ο κ. Osmund Bopearachchi, Αρχαιολόγος-Νομισματολόγος, Καθηγητής,
Πανεπιστήμια Σορβόννης, Berkeley και Γαλλικό Κέντρο Ερευνών CNRS-ΕNS) και ο κ.
Omar Sultan, αρχαιολόγος, πρ. Υπουργός Πολιτισμού, πρ. Πρέσβης του Αφγανιστάν.
Η κ Π. Γηγοράκου περιγράφει:
Τα αρχεία μου αφορούν στον Ελληνικό Κόσμο και πολιτισμό της Ανατολής κατά την Ελληνιστική Εποχή. Μία σημαντική σελίδα της πολιτισμικής μας Ιστορίας που πρέπει να διασωθεί για τις επόμενες γενιές. 400 βιβλία και ένας υπολογιστής που εμπεριέχει 16.000 λήμματα, ψηφιοποιημένα βιβλία, κείμενα καθηγητών, μελέτες Ερευνητών, και πολλά ppts των ελληνιστικών πόλεων της Ανατολής με πολλές εικόνες και την πλήρη Ιστορία τους σε κείμενα. Επίσης μεγάλα άλμπουμ με εικόνες από τα ωραιότερα ευρήματα ελληνικού πολιτισμού στην Ανατολή, σαν Παρθενώνες στις ερήμους και τα Δελφικά παραγγέλματα στην Ασία. Θα είναι προσβάσιμα σε κάθε Έλληνα πολίτη που θα ήθελε να εξερευνήσει την σελίδα αυτή του πολιτισμού μας, όπως και ιδίως, στους Ερευνητές, Έλληνες και ξένους που κάνουν Μελέτες στα θέματα αυτά. Να έλθουν οι νέοι μας να τα ανακαλύψουν.
με τους Γ. Λεκάκη - Γρ. Κοσσυβάκη
και την δρ. Ποτ. Γρηγοράκου:
Το αρχείο προβάλλει επιστημονικά την εικόνα του Ελληνιστικού πολιτισμού της Ανατολής. Ο Αλέξανδρος υλοποίησε το στρατηγικό σχέδιο του Φιλίππου να ανακαταλάβει τις ελληνικές πόλεις στα παράλια της Μ. Ασίας, ελληνικές πόλεις-κράτη από την μακρινή αρχαιότητα, ώστε να δημιουργήσει τείχος και απομάκρυνση των Περσών από το Αιγαίο όπου είχαν εγκαταστήσει μεγάλη πολεμική ναυτική δύναμη. Οι νίκες του, του χάρισαν την Περσική Αυτοκρατορία στην Ασία.
Η επίδραση του Αλεξάνδρου και των Ελλήνων στην Ανατολή άλλαξε πολιτικά και πολιτιστικά τον τότε κόσμο. Οι Αλεξανδρινοί χρόνοι αποτελούν το τέλος της κλασικής αρχαιότητας και την απαρχή της περιόδου της παγκόσμιας Ιστορίας που ονομάστηκε Ελληνιστική.
Την αυτοκρατορία του Αλεξάνδρου (26 χώρες) διαδέχτηκαν μετά το 323 π.Χ. τα ελληνιστικά βασίλεια από την Αίγυπτο έως την άκρη της Κ. Ασίας, όρια της Κίνας και των Ιμαλαΐων. Δημιουργήθηκαν ελληνικές πόλεις, άξονες επικοινωνίας εμπορικών και πολιτιστικών ανταλλαγών των δύο κόσμων, από Ανατολή σε Δύση, αργότερα ο Δρόμος του Μεταξιού. Έγινε χρήση της ελληνικής γλώσσας ως lingua franca για τις διεθνείς επαφές και διάδοση του ελληνικού πολιτισμού. Στοιχεία του υιοθέτησαν τοπικοί λαοί στις τέχνες και στους θρύλους τους.
Πυρήνας ελληνικού πολιτισμού στην Εγγύς Ανατολή, ο άξων Αλεξάνδρεια Αιγύπτου, Δαμασκός, Αντιόχεια. Στην Κ. Ασία , τα ελληνικά βασίλεια Βακτριανής και Ινδίας .
Η Αλεξάνδρεια Αιγύπτου, ήταν πρωτεύουσα του βασιλείου των Πτολεμαίων, το σημαντικότερο λιμάνι και πόλη Φάρος του ελληνιστικού κόσμου, οικονομικό και πνευματικό Κέντρο. Σοφοί από όλη την ελληνική επικράτεια, επιτέλεσαν τεράστιο έργο στις Επιστήμες και Τεχνολογία, στην μεγάλη Βιβλιοθήκη, πρώτο Πανεπιστήμιο και Κέντρο πανανθρώπινης γνώσης, μέχρι τον 5ο αι μ.Χ. Εδραίωση Χριστιανισμού, τέλος της Αρχαίας Γραμματείας. . Στον άξονα των παραλιακών πόλεων ανατολικής Μεσογείου και Μ. Ασίας, πόλεις με ελληνικό πολιτισμό, μέσα στο βασίλειο των Σελευκιδών, ήλθε η Ρώμη και μετά το Βυζάντιο που κράτησαν την ελληνοφωνία του χώρου ακόμα και στους πρώτους χρόνους της αραβικής κυριαρχίας (7ος αι.). Πολλοί αιώνες χρήσης των ελληνικών ως γλώσσα πολιτισμού και επικοινωνίας..
Ο δεύτερος πυρήνας στην Κ. Ασία, τα ελληνικά βασίλεια, είχαν 3 αιώνες παρουσία. Βασίλειο των Σελευκιδών στην αρχή (300-250 π.Χ.) και ανεξάρτητα ελληνικά βασίλεια Ελληνο-Βακτριανό και Ινδο-ελληνικό (250 π.Χ. μέχρι το 10 μ.Χ.)
Πολλές ελληνικές πόλεις δημιουργήθηκαν, Αλεξάνδρειες συν αυτές των διαδόχων, πολυ-πολιτισμικές, με Έλληνες και ντόπιους κατοίκους, επηρέασαν τους τοπικούς λαούς που υιοθέτησαν στοιχεία του ελληνικού πολιτισμού μέσα στις τοπικές τέχνες που παρουσιάστηκαν εξελληνισμένες.
Τέτοια μεγάλη πόλη ήταν η Αϊ Χανούμ στο Β. Αφγανιστάν, ίσως μία Αλεξάνδρεια, εντυπωσιακή και με ελληνικά στοιχεία , 4000 χλμ μακριά από την Ελλάδα..
Οι λαοί Κουσάν που κατέλαβαν τα ελληνικά βασίλεια από τον 1ο αι. και μετά, υιοθέτησαν στοιχεία του ελληνικού πολιτισμού και τα πέρασαν στην βουδιστική θρησκεία. Η ανασκαφή και τα σημαντικά ευρήματα του Β. Σαριγιαννίδη αποδεικνύουν ότι οι Κουσάν είναι ο κρίκος μεταξύ των προγενέστερων ελληνικών πόλεων και της μεταγενέστερης ελληνο-βουδιστικής τέχνης της Γανδάρα που δημιούργησαν και η οποία έφτασε έως την Άπω Ανατολή.
Η σμίξη των δύο κόσμων Ανατολής και Δύσης άφησε χνάρια ελληνικά που υπάρχουν ακόμα σήμερα.
Ο κ. Claude Rapin, Aρχαιολόγος, Διευθυντής Γαλλο-Ουζμπεκικών Ανασκαφών, . Πανεπιστήμιο Λωζάνης, Διευθυντής Τμήματος στο Γαλλικό Ίδρυμα Ερευνών CNRS-ENS περιγράφει μέρος του αρχείου:
Οι Έλληνες στην Κ. Ασία! Σαμαρκάνδη και Αϊ Χανούμ
Ο χώρος της εξελληνισμένης Κ. Ασίας κατά την ελληνιστική εποχή, εκτείνεται από την Κασπία θάλασσα έως την Ινδία, μεγέθους όσο η μισή Ευρώπη. Η οροσειρά του Ινδικού Καυκάσου (Χινντοκούς) χωρίζει το Αφγανιστάν στα δύο χωρίς όμως να εμποδίζει τις επικοινωνίες προς και από όλες τις κατευθύνσεις .
Παρά ταύτα υπήρξε άγνωστη χώρα μέχρι τον 19ο αι. οπότε οι δυτικοί αρχαιολόγοι μπόρεσαν να έλθουν και να γνωρίσουν κυρίως τις μεγάλες πρωτεύουσες της Κ Ασίας, γνωστές από τις κατακτήσεις του Αλεξάνδρου (334-323π.Χ.), την Περσέπολη, τα Βάκτρα, την Σαμαρκάνδη, τα Τάξιλα.
Οι συστηματικές επιστημονικές ανασκαφές άρχισαν στο Αφγανιστάν 1922 από την Γαλλία και την δημιουργία επίσημης Αρχαιολογικής Αποστολής με το όνομα DAFA. Οι πρώτες ανασκαφές δεν είχαν απτά αποτελέσματα. Οι επόμενες είχαν αποτελέσματα για τις ελληνικές πολιτιστικές επιρροές στους μετέπειτα λαούς και η πραγματική επιτυχία ήλθε 40 χρόνια αργότερα με την ανακάλυψη της πόλης Αϊ Χανούμ.
Οι Γαλλικές αρχαιολογικές αποστολές και ανασκαφές στο Αφγανιστάν συμπληρώθηκαν με Γαλλο-Ουζμπεκική Αποστολή στην αρχαία Σογδιανή (1989), το σημερινό Ουζμπεκιστάν, με σημαντικές ανασκαφές στην θρυλική Σαμαρκάνδη, όπου ήταν το παλάτι του Αλεξάνδρου, στις μυθικές σιδερένιες Πύλες και Derbend, σε πολλές άλλες πόλεις , με ελληνικά ή ελληνο-κουσανικά ευρήματα
Η πόλη Αϊ Χανούμ στο Β. Αφγανιστάν (1965-1977, Διευθυντής ανασκαφής Paul Bernard) ήταν η μεγάλη αποκάλυψη, με σημαντικά Ευρήματα και επιβεβαίωση για τις ελληνικές πόλεις της Κ. Ασίας. Εκεί είχαν δημιουργηθεί τα ελληνο-βακτριανά βασίλεια, με πολλούς βασιλείς, σημαντικότερος ο Ευκρατίδης Α΄ (171 πΧ.) και πολλές ελληνικές πόλεις που επηρέασαν πολιτιστικά τους λαούς της περιοχής .
Η Αϊ Χανούμ είναι πόλη πολυ-πολιτισμική με Έλληνες και ντόπιους κατοίκους. Παρουσιάζει πολλά ελληνικά στοιχεία, Κορινθιακά περιστύλια στο παλάτι, Θέατρο που χρησιμοποιείται και ως Αγορά (χαρακτηριστικά στοιχεία των Ελληνιστικών πόλεων), Γυμνάσιο αφιερωμένο στον Ηρακλή και τον Ερμή, τα Δελφικά παραγγέλματα στο Ηρώον, που έφερε ο Φιλόσοφος Κλέαρχος από τους Σόλους, μαθητής του Αριστοτέλη, ψηφιδωτά δάπεδα όπως στην Πέλλα και πολλές ελληνικές επιγραφές. Τα ελληνικά ήταν η γλώσσα της ελληνικής εξουσίας, της βασιλικής Διοίκησης και των εμπορικών συναλλαγών με την Ελλάδα, για προϊόντα, όπως το λάδι, αναγκαίο στους Έλληνες κατοίκους. Στα ελληνικά γίνονταν οι θεατρικές παραστάσεις που επιβεβαιώνουν την γενική χρήση της γλώσσας από όλους, ασφαλώς παράλληλα με την τοπική.
Υπάρχουν και πολλά στοιχεία του τοπικού ανατολικού πολιτισμού στην αρχιτεκτονική και στον θρησκευτικό χώρο. Η μίξη θρησκειών, πολιτισμών και τεχνών είναι βασικό γνώρισμα των ελληνιστικών πόλεων..
Τέλος το σημαντικότερο εύρημα που επιβεβαιώνει την ελληνική ταυτότητα της πόλης είναι από την Βιβλιοθήκη του παλατιού, όπου βρέθηκαν ελληνικά φιλοσοφικά κείμενα με άγνωστα κείμενα του Σοφοκλή και του Αριστοτέλη.
Ένα άλλο τμήμα του αρχείου παρουσιάζει ο καθηγητής κ. Osmund Bopearachchi, Αρχαιολόγος-Nομισματολόγος, Καθηγητής στα Πανεπιστήμια Σορβόννη, Berkeley, πρ. Διευθυντής Τμήματος στο Γαλλικό Ίδρυμα Ερυνών (CNRS-ΕNS).
Οι εξελληνισμένες τέχνες της Ανατολής στις οποίες πρώτος αναφέρθηκε ο Γάλλος Αρχαιολόγος Daniel Schlumberger στο γνωστό βιβλίο του «Εξελληνισμένη Ανατολή. Η ελληνική τέχνη και οι κληρονόμοι της στην Ασία, εκτός Μεσογείου» που δημοσιεύτηκε το 1970, είναι ένα θέμα που επιβεβαιώθηκε με τις μεταγενέστερες ανασκαφές στην Κ. Ασία και ιδίως στην αρχαία πόλη Αϊ Χανούμ στο Β. Αφγανιστάν, από την Γαλλική Αρχαιολογική Αποστολή (DAFA) (1964-1977). με διευθυντή τον Καθ. Paul Bernard.
Η εκστρατεία του Μ. Αλεξάνδρου άλλαξε τον γεωπολιτικό χάρτη του τότε γνωστού στους Έλληνες κόσμου, ιδιαίτερα στην Κ. Ασία και Ινδία, με σημαντικά αποτελέσματα . Τα πολλά νομίσματα που βρέθηκαν έκτοτε μας επιβεβαιώνουν τη ιστορία. Η δημιουργία των ελληνικών βασιλείων της Βακτριανής και της Ινδίας παγιώνει την ελληνική παρουσία στις μακρινές αυτές περιοχές, με 45 Έλληνες βασιλείς των οποίων τα νομίσματα με ελληνικές επιγραφές, μας αποκαλύπτουν τα ονόματά τους και τον πλούτο των βασιλείων τους.
Η πόλη Αϊ Χανούμ με Θέατρο, Γυμνάσιο, με ελληνικές επιγραφές και κείμενα. μας επιβεβαιώνει την ύπαρξη ελληνιστικών και κοσμοπολίτικων πόλεων στην περιοχή, με Έλληνες και ντόπιους κατοίκους και την επιρροή της ελληνική τέχνης στις τέχνες της περιοχής. Οι λαοί Κουσάν που διαδέχτηκαν τους Έλληνες στην Κ. Ασία υιοθέτησαν στοιχεία του ελληνικού πολιτισμού και της ελληνικής τέχνης και τα εισήγαγαν στην βουδιστική θρησκεία που επίσης υιοθέτησαν. Δημιούργησαν έτσι την τέχνη Γανδάρα που αναπτύσσεται μετά την αποχώρηση των Ελλήνων και κρατά πολλούς αιώνες (1ος -5ος). Έλληνες ήρωες και θεότητες εμφανίζοντα στην τέχνη αυτή της Κ. Ασίας και σταδιακά εξελισσόμενοι δίνουν την μορφή τους σε τοπικές θεότητες, θρύλους και τοπικές ιστορίες. Στο απόγειο της τέχνης αυτής και σταδιακά, το Ινδικό στοιχείο επικρατεί στην περιοχή. Τα νομίσματα και η γλυπτική μας δίνουν όμως εικόνες αυτών των έργων τέχνης , όπου η ελληνική συνδυάζεται με την τοπική, σε μία τέχνη που οι Γάλλοι Ιστορικοί Τέχνης αποκαλούν Ελληνο-βουδιστική . Ο Βαζραπάνι, ακόλουθος και προστάτης του Βούδα εμφανίζεται με την μορφή του Ηρακλή και η τοπική θεά Χαρίτι με την μορφή της θεάς Τύχης με το Κέρας της Αφθονίας. Επίσης η Αθηνά και ο Διόνυσος , θεός του κρασιού και της συγκομιδής, χρησιμοποιούνται σε πλείστες όσες ιστορίες, που όμως είναι βουδιστικές.
Με την εξάπλωση του βουδισμού προς την Άπω Ανατολή οι Έλληνες ήρωες της τέχνης Γανδάρα παίρνουν μορφές τοπικών ηρώων στην Κίνα και στην Ιαπωνία.
Οι ελληνικές ρίζες όμως της τέχνης αυτής επιμένουν στην Ασία για πολλούς αιώνες.
ΠΗΓΗ: ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 10.6.2022.
ΣΧΟΛΙΑ
ΣΧΟΛΙΑ ΜΕΣΩ Facebook