του Απολλωνίου Ροδίου,
εκδίδονται ανελλιπώς
Η πιο γνωστή εξιστόρησις των
περιπετειών του Ιάσονος και της παρέας των αρίστων Ελλήνων ναυτών (>
αριστοναυτών, λαμπρών ναυτών), είναι τα «Αργοναυτικά», του Απολλωνίου του
Ροδίου[1]. Το
έργο του δεν έτυχε καλής αποδοχής στην Αλεξάνδρεια, το αναδιαμόρφωσε στην Ρόδο,
και επέστρεψε στην Αλεξάνδρεια, όπου ανταμείφθηκε με μια θέση στην περίφημη βιβλιοθήκη
της…
Ο Απολλώνιος ο Ρόδιος (295; - 215
π.Χ.), λοιπόν, ήταν αρχαίος Έλλην συγγραφεύς, διευθυντής της Βιβλιοθήκης της
Αλεξανδρείας, βιβλιοθηκάριος, γραμματικός, γεωγράφος, και επικός ποιητής - από τους
εξοχότερους ποιητές της εποχής του – μιμητής του Ομήρου[2] (από
τους κορυφαίους ομηρικούς λογίους στην αλεξανδρινή - μακεδονική περίοδο), σύγχρονος του
Πτολεμαίου του Ευεργέτου. Εγεννήθη στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου, όπου και έζησε
το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του. Ήταν
μαθητής του Καλλιμάχου. Εξελίχθη και ισχυρό αντίζηλο έως και εχθρό του[3]. Οι
τάφοι τους ευρίσκονταν ο ένας δίπλα στον άλλο!
Έγραψε ποιήματα, που αφορούσαν τις
απαρχές / θεμέλια πόλεων, γεωπολιτικής σημασίας, όπως η Αλεξάνδρεια, η Κνίδος, η
Κίος, η Ρόδος, η Λέσβος, η Ναύκρατις[4], η
Κάνωπος[5], κ.ά. Έργο για τον Αρχίλοχο, τον Καλλίμαχο[6], για τα
«προβλήματα» στον Ησίοδο, κ.ά.
Τα «Αργοναυτικά» του Απολλωνίου χωρίζονται
σε 4 βιβλία με συνολικά λιγότερους από 6.000 στίχους. Είναι το μόνο ελληνικό έπος,
απ’ όσα γνωρίζουμε, που έχει διασωθεί (μάλλον) ολόκληρο μετά τον Όμηρο!
Τα «Αργοναυτικά» είχαν βαθειά επίδραση
στην λατινική ποίηση: Μεταφράστηκαν από τον Varro Atacinus, μιμήθηκαν από τον
Valerius Flaccus, επηρέασαν τον Κάτουλλο και τον Οβίδιο, και παρείχαν στον
Βιργίλιο πρότυπο, για την Αινειάδα!
Χάρτης των ΑΡΓΟΝΑΥΤΙΚΩΝ από το "Parergon" του Ortelius, το 1624, όταν νόμιζαν πως οι Έλληνες αριστοναύτες περιηγήθηκαν μόνον την Μεσόγειο και τον Πόντο - άποψη που έχει σήμερα καταρριφθεί... |
Εκδόσεις:
Τα «Ἀργοναυτικά» του Απολλωνίου, εξεδόθησαν:
-1280 χειρόγραφο «Αργοναυτικά», γράφηκε στην Φλωρεντία – βλ. Biblioteca Medicea Laurenziana, Plut. 32:16, fol. 207v.
Χειρόγραφο του 1280 από τα Αργοναυτικά, της Λαυρεντιανής Βιβλιοθήκης ίδρυμα των ελληνικής καταγωγής Μεδίκων. |
- 1494-1496, από τον Κωνσταντινουπολίτη
εκ Ρυνδάκου Προποντίδος, Ιανό Λάσκαρι, στην Φλωρεντία, σε συνεργασία με τον
τυπογράφο Λορέντζο ντι Αλόπα.
- 1546, με τον υπότιτλο «μετά τῶν παλαιῶν τε καί πάνυ ὠφελίμων σχολίων», στην Φραγκφούρτη, από τον P. Braubach. Ήταν σε σχήμα 8ο (178 x 110 χλστ.), 24 [248] φύλλα. Ο τίτλος ήταν στα ελληνικά και τα λατινικά –βλ. Adams A-1314, Brunet, I, στ. 348, Hoffmann, I, σ. 206-7, Οικονομόπουλος, σ. 296, Λαγανάς 80.
- 1780, από τον Edward Burnaby Greene.
- 1780, από τον Francis Fawkes.
- 1803 από τον William Preston.
- 1889 από τον Edward Philip Coleridge.
- τέλη του 19ου αιώνα μεταφράσθηκε
από τον Henri de La Ville de Mirmont στα γαλλικά.
- 1901 από τον Arthur S. Way.
-1912, στα αγγλικά, από τον Seaton
Robert C.
εκδ. Heinemann, Λονδίνο. Επανέκδ. 1988, ISBN 0-434-99001-9.
-1947, στα γερμανικά, από τον Thassilo
von Scheffer.
Dieterich'sche
Verlagsbuchhandlung
(= Συλλογή Dieterich,
τ. 90), Βισμπάντεν.
- 1959 από τον E. V. Rieu, εκδ. Penguin Classics Edition, κ.ά.
Στον κινηματογράφο:
- «Οι Γίγαντες της Θεσσαλίας» / I
giganti della Tessaglia, του σκηνοθέτη Riccardo Freda, 1960.
- «Οι Αργοναύτες», του σκηνοθέτη Don
Chaffey, 1963.
Άλλα «Αργοναυτικά»:
- Από την γραμματεία των Ορφικών σώζεται
και ένα έπος, σε εξάμετρο, 1.376 στίχων με τον ίδιο τίτλο («Αργοναυτικά»).
- Έργο με τον ίδιο τίτλο («Αργοναυτικά»)
έγραψε και ο Ηρόδωρος ο Ηρακλειώτης (6ος αιώνας π.Χ.) ή Ηρόδωρος ο
Ποντικός, αρχαίος Έλλην ιστορικός από την Ηράκλεια Πόντου.
- Έργο με τον ίδιο τίτλο («Αργοναύται» ή «Αργοναυτικά», σε 6 βιβλία) έγραψε και ο Διονύσιος ο Σκυτεύς ή Σκυτοβραχίων ο Μυτιληναίος (2ος-1ος π.Χ. αι.) Λέσβιος ποιητής εποποιός, ρήτορας και μυθογράφος, που έζησε επίσης στην Αλεξάνδρεια.
ΠΗΓΕΣ: Γ. Λεκάκης «Ελληνική
Βιβλιογραφία». ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 4.4.2020.
«Βίος Απολλώνιου» (Vitae A και B), Λεξικόν
ΣΟΥΔΑΣ, πάπυρος P.Oxy. 1241.
[1]
Το επώνυμο του πιθανώς παραπέμπει στην καταγωγή του από την Ρόδο,
ή στο όνομα της μητρός του, που ήταν Ρόδη, όνομα σύνηθες για Ροδίες. Ή και στα
δυο. Έγραψε και ένα
ποίημα για την Ρόδο.
[2] Άλλωστε έγραψε την πρώτη επιστημονική μονογραφία της αλεξανδρινής
περιόδου για τον Όμηρο, με κριτική στις εκδόσεις της Ιλιάδος και της Οδύσσειας,
που εξεδόθησαν από τον Ζηνόδοτο, τον προκάτοχό του στην διεύθυνση της
Βιβλιοθήκης της Αλεξάνδρειας - βλ. Γ.
Λεκάκης «Σχολιαστές του Ομήρου».
[3] Αυτό προέκυψε από την Παλατινή Ανθολογία, από το ποίημα
«Αίτια», που όμως αποδίδεται στον Απολλώνιο τον γραμματικό, που ίσως να μην
είναι ο Απολλώνιος ο Ρόδιος.
[4] Ο Απολλώνιος Ρόδιος ονομαζόταν και
Ναυκράτης, επειδή συνέθεσε ένα ποίημα για την ίδρυση της Ναυκρατίδος – βλ. Αθηναίος.
[5] Ή Κάνοβος στην Αίγυπτο, όπου ετάφη ο τιμονιέρης του
Μενέλαου.
[6] Ίσως του Απολλώνιου του γραμματικού.
ΣΧΟΛΙΑ
ΣΧΟΛΙΑ ΜΕΣΩ Facebook