Του Γιώργου Λεκάκη
Ο Στέφανος Α. Βαλλιάνος με αὐτόγραφη ἐπιστολή μέ τήν ὑπογραφή του («Στ. Α. Βαλιάνος») πρός το Βουλευτικό Σῶμα, ὑποστήριζε ὅτι «παράλληλα μέ τή χρηματοδότηση τοῦ ναυτικοῦ και τοῦ τακτικοῦ στρατοῦ θά πρέπει νά ληφθεῖ μέριμνα καί γιά τούς ἀτάκτους».
Ναύπλιο, 21 Δεκεμβρίου 1825.
Η επιστολή ήταν 3 σελίδες,
228 x 182 χλστ.
Με άλλη επιστολή του (19.5.1829)
ο Στέφ. Α. Βαλλιάνος παρακαλεί τον Ιωάννη Κωλέττη να φροντίσει να διοριστεί
στην Αίγινα ο αρχιρράπτης του τακτικού σώματος Νικόλαος Μίσος.
- Βλ. και Βαλλιάνου Στέφανου Α. «Απάντησις Στ. Α. Βαλλιάνου προς τους συντάκτας των εφημερίδων o "Αιών”, και η “Αθηνά" εις τα υπό τούτων κατ' αυτού λεχθέντα επί της εν Πάτραις συμβάσης στάσεως. ΠΠΚ 123099» (22 σελ., 24 εκατ.).
 |
| Ο στρατηγός Μακρυγιάννης (Εθν. Ιστορικό Μουσείο). |
Στο Ἀρχεῖον τοῦ στρατηγοῦ Ἰωάννου
Μακρυγιάννη γράφει για τον Στ. Βαλλιάνο:
«Από τ’ άλλο το κόμμα, της
Φιλορθόδοξης Εταιρίας, ένας λεγόμενος Στέφανος Βαλλιάνος είχε κάμη μίαν
εταιρίαν διά την μεγάλην ιδέαν, τα έξω, και βάνει όλους τους σουρτούκηδες· και
τους γέλαγε και τους έλεγε έχει καράβια, όπλα, τζεπχανέδες πλήθος και
στρατέματα και πεντακόσες χιλιάδες τάλλαρα. Γέλαγε τους ανθρώπους, τους έπαιρνε
χρήματα, τα ’τρωγε. Ύστερα πήγαινε και τους πρόδινε όλους εις την Κυβέρνηση και
τον Βασιλέα. Με τοιούτον άνθρωπον και με τοιούτα μέσα θέλουν να κάμουν κίνημα
διά την μεγάλη ιδέα, να πάνε εις την Κωσταντινόπολη. Σύναξαν ανθρώπους – τους
ρωτούσαν· «Ποιοι είναι οι αρχηγοί;» Τους έλεγαν πολλούς και το Μακρυγιάννη,
εκείνους τους ανθρώπους οπού ήταν με γνώση, με πατριωτισμόν κι’ αγαπούσαν το
καλό της πατρίδας. Τους σουρτούκηδες τους γέλαγε ο Βαλλιάνος μ’ ασκιά γιομάτα
αγέρα κι’ από το άλλο μέρος έπαιρνε χρήματα όπου εύρισκε κι’ απάταγε πολλούς.
Κ’ έλεγε ύστερα εις την Κυβέρνηση και εις τον Βασιλέα αυτά τα μυστήρια. Τον
είδα ’θουσιασμένον πριν την Τρίτη Σεπτεβρίου, τον ήφερα εις το σπίτι μου· του
είπα ότι όποιος φαντάζεται να κάμη καλό εις την πατρίδα πρέπει να συλλογέται
ότι να κιντυνέψη ένα σπίτι το ματαφκειάνομεν – είναι πατρίδα· κ’ έχομεν και
δυνατούς οχτρούς κ’ εμείς είμαστε αδύνατοι. Τότε του είπα την δική μου εταιρία,
τον όρκισα και του πήρα και την υπογραφή του· και του είπα εις το εξής να με
ρωτάγη, να συνβουλευώμαστε· και να μην κάνη τίποτας μόνος του. Αυτός πήγε κι’
έβαλε κι’ άλλους και τους είπε και πήγαν κι’ όρκιζαν εξ ονόματός μου, χωρίς εγώ
να ξέρω. Αφού με κατάτρεχε η Κυβέρνηση, ο Χρηστίδης, και μ’ έκριναν εις το
κριτήριον, έρχεται μίαν ημέρα ένας άνθρωπος επίτηδες μ’ ένα γράμμα και μου
λέγει· «Κατά οπού μου είπε ο Βαλλιάνος διά λόγου σου πήγα εκεί, πήγα εκεί κι
όρκισα εν ονόματί σου αυτούς όλους». Τότε ξέσχισα το γράμμα, έδιωξα και τον
άνθρωπον. Ανταμώθηκα και με τον Βαλλιάνο και του είπα όσα μπόρεσα και εις το
εξής να μην πιάνη τ’ όνομά μου. Έτιμ διαλύθη η Συνέλεψη, χωρίς να συλλογιστή
αυτός και η συντροφιά του, να υπομείνωμεν να συναχτούνε οι Βουλές και μίαν
περίοδο κι’ άλλη και να ιδούμεν και τα εξωτερκά, και τότε ο Κύριος γένεται
οδηγός, αυτός πηγαίνει ολούθε, ’νεργάγει και η συντροφιά του, άνθρωποι με ιδέα,
και ’ρεθίζουν τους ανθρώπους – κ’ έτοιμοι να κινηθούν· ξυπόλυτοι και γυμνοί και
χωρίς καμμίαν ετοιμασία «σύρτε όξω κ’ εκεί σας προφτάνω» – με πέτρες. Πάλε
ξοδιάζει τ’ όνομά μου. Τότε ένας ορκισμένος μου φέρνει έναν όρκον τους. Τον
δείχνω του Ζυγομαλά, ως σύντροφός μου Σεπτεβριανός, να συβουλευτούμε να μην
γένη αυτό το κίνημα και κιντυνέψη η πατρίδα. Τότε αυτός τον βάνει εις τον τύπον
τον όρκον τους. Μίλησα κ’ εγώ των ανθρώπων να νεκρώση αυτό το ανόητο κίνημα.
Τότε βάνουν τον άνθρωπον οπού μο ’δωσε τον όρκον ή να με δολοφονήση, ή να με
φαρμακώση. Ήρθε αυτός εις το σπίτι μου, δεν μπόρεσε να μου κάνει τίποτας.[6]
[…]
Ο Κωλέτης ήταν γυμνός όλως
διόλου από δύναμη· τον άφησαν και οι Γριβαίγοι κι’ ο Κριτζώτης κι’ όλοι οι
άλλοι οπλαρχηγοί οπού ήμασταν εις την Συνέλεψη. Τότε ανταμωθήκαμεν οι δυο μας
και μιλήσαμεν. Μου λέγει· «Δεν έχω συντρόφους· μ’ αφήσετε από την Συνέλεψη. –
Του λέγω, εγώ σου κάνω συντρόφους με την συνφωνίαν να μου ορκιστής να μην είσαι
προσκολλημένος σε ξένους. Κι’ αφού σου κάμω τους συντρόφους να έμπης και εις τα
πράματα και να ’νεργήσης φρόνιμα διά την πατρίδα σου και να λες την αλήθεια εις
τον Βασιλέα. Και να ’τοιμάζωμεν λίγο λίγο τα μέσα· κι’ όταν ιδούμεν αρμόδιον
τον καιρόν, να τηράξωμεν την άξηση της πατρίδας φρόνιμα και μυστικά κι’ όχι σαν
το Βαλλιάνο κι’ άλλους. Να μου δώσης τον όρκον σου δι’ αυτά κ’ εγώ σάζω τ’
άλλα». Ορκιζόμαστε οι δυο ’σ αυτά. Ήμουν ’γγισμένος με τον Μεταξά – ίσως αυτός
ο διάβολος τώρα οπού γέρασε γένη άνθρωπος. Πήγα αντάμωσα τον Γαρδικιώτη, του
μίλησα πολλά, τον πήγα κι’ ορκιστήκαμε κ’ οι τρεις. Συνφωνήσαμε τα ίδια. Θέλουν
αυτείνοι να ’μπω κ’ εγώ ’πασπιστής του Βασιλέως να μ’ έχουν βοηθόν. Εγώ τους
είπα είμαι αστενής, δεν μπορώ να υποφέρω αυτές της ’πηρεσίες. Με βιάσαν να έμπω
διά ένα χρόνο. Συνφωνήσαμεν κ’ εις αυτό. Πήγα και τον Κριτζώτη, Μαμούρη κι’
άλλους. Δυναμωθήκαμεν.
[…]
Είχα έναν σύντροφο εις το
σπίτι μου, γενναίον παληκάρι· τον πήρε αυτός μίαν ημέρα εις το σπίτι του να τον
τρατάρη και τον φαρμάκωσε. Το καλό ήταν οπού ξέρασε πολύ και οι γιατροί τον
πρόφτασαν. Κ’ έκαμε τόσον καιρό αστενής. Τότε ο σύντροφος του Βαλλιάνου Φιλήμονας
βάνει εις τον τύπον του τόσα αναντίον μου – ότι δεν άφησα τους ανθρώπους να
πάνε να χαθούν και να κιντυνέψη και η πατρίδα! Ορίστε πατριωτισμόν από
πατριώτες!
βλ., Αθήνα 1907, τ. Β´, σελ.
415-6.
Η Φιλορθόδοξη Εταιρεία ήταν
οργανωμένη σύμφωνα με τα πρότυπα πολλών «κρυφών» εταιρειών της εποχής.[1] Είχε
αλυτρωτικά σχέδια και, ανάμεσα σ’ άλλα, ήθελε να μεταστραφεί ο Όθων και να
γίνει ορθόδοξος. Πάντως δεν κατηγορήθηκε για απάτη, αλλά συνωμοτική αντικαθεστωτική,
δηλ. αντιβασιλική δράση. Έγινε δίκη, το 1840, αλλά δεν σταμάτησε η δράση
κάποιων μελών της.
- Πιο δραστήριο μέλος της και
ηγετική φυσιογνωμία της ήταν ο Κοσμάς Φλαμιάτος (1786 - 1852) ο ορθόδοξος
μοναχός κοσμοκαλόγερος[2] και παθιασμένος
ιεροκήρυκας, από το χωριό Πουλάτα Σάμης Κεφαλονιάς. Ήταν ησυχαστής στην ΙΜ
Μεγάλου Σπηλαίου Αχαΐας. Όταν αποκαλύφτηκε τον Ιούνιο 1839 η ύπαρξη της ευρέθησαν,
ύστερα από έρευνα των Αρχών, επιστολές του Φλαμιάτου προς τις μονές Μεγάλου
Σπηλαίου και Αγίου Αθανασίου Φίλιων Καλαβρύτων, τα οποία ανήκαν στην
Φιλορθόδοξη Εταιρεία!
- Μέλος της και ο Κωνσταντίνος
Οικονόμος ο εξ Οικονόμων. Το 1842 Φλαμιάτος και Οικονόμος ήρθαν σε επαφή στην
Πάτρα.
- Μέλος της και ο ιεροκήρυκα
Ιγνάτιος Λαμπρόπουλος.
- Και ο Κρητικός[3]
αγωνιστής, φιλικός και πολιτικός Νικόλαος Ρενιέρης (1758;-1847).
Μετά την δίκη της
Φιλορθόδοξης Εταιρείας για συνωμοσία το 1840, ο Φλαμιάτος ξαναεμφανίζεται στην
Πάτρα (1847) και αναβιώνει την εταιρεία! Φέρεται αρχηγός της στην Πάτρα. Το
1849 μάλιστα εξέδωσε και φυλλάδια «Ερμηνεία των χρησμών του Αγαθαγγέλου» και «Φωνή
ορθόδοξος». Η πεποίθησή του ήταν ότι η Ορθοδοξία διερχόταν κίνδυνο. Η αναβίωση
της Φιλορθοδόξου Εταιρείας στην Πάτρα έμεινε γνωστή ως η «Καλογηρική Συνωμοσία».
Επηρέασε δε και την διδασκαλία του Παπουλάκου! Ο τελευταίος έκανε κινήματα διαμαρτυρίας
στην Πελοπόννησο (1852), αρνήθηκε να παραδοθεί, έγιναν επεισόδια στην Λακωνία, και
ο βασιλεύς Όθων, θεωρώντας τα οργανωμένη εξέγερση, διέταξε να συλλάβουν τους Φλαμιάτο,
Λαμπρόπουλο και 150 ακόμη «συνωμότες»[4] με την
κατηγορία ότι ήταν «μέλη της Φιλορθόδοξης Εταιρείας». Ο δε Φλαμιάτος όντας φυλακισμένος,
δηλητηριάστηκε στις φυλακές του Κάστρου Ρίου από αγγλόφιλους…
Πάντως με την αποκάλυψη της ύπαρξης της Φιλορθοδόξου Εταιρίας, απομακρύνθηκε από τα δημόσια αξιώματά του ο Χιώτης[5] Γεώργιος Γλαράκης (1789 - 1855)[6] λόγιος, ιατρός[7], φιλόσοφος και πολιτικός, εκλεγμένος πληρεξούσιος σε τρεις εθνοσυνελεύσεις, αρκετές φορές υπουργός, κρατικός λειτουργός σε πολλές θέσεις του νεοσύστατου ελληνικού κράτους, πρωτεργάτης στην ίδρυση του Πανεπιστημίου Αθηνών (1837), και πρόεδρος της Αρχαιολογικής Εταιρείας (1849-1855), με εισήγηση του οποίου ως γραμματέα / υπουργού Εκκλησιαστικών και Δημοσίου Εκπαιδεύσεως καθιερώθηκε το 1838 ο «ετήσιος εἰς τὸ διηνεκές» εορτασμός της 25ης Μαρτίου ως εθνικής επετείου της επανάστασης του 1821…
ΠΗΓΗ: Γ. Λεκάκης «Σύγχρονης
Ελλάδος περιήγησις». ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 5.6.2018.
- Άμαντος Κ. «Άρθρα και Λόγοι:
Αναμνηστικός τόμος», 1953.
- Κόκκινος Διον. «Η Ελληνική
Επανάστασις», εκδ. Μέλισσα, 1959.
- Λεκάκης Γ. «Επίτομος
βιογραφία του Ι. Καποδίστρια», εκδ. Τάλως.
- Μαραγκού-Δρυγιαννάκη Σπ. «Η
Φιλορθόδοξος Εταιρεία και η μεταστροφή της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής προς
την Ρωσία», διδακτορική διατριβή, Πάντειο Πανεπιστήμιο Κοινωνικών και Πολιτικών
Επιστημών-Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Διεθνών Σπουδών, Αθήνα 1995.
- Χρήστου Θ. «Η «Φιλορθόδοξος
Εταιρεία» αναλαμβάνει δράση», Πεμπτουσία, 2017.
[1] Βλ. Γ. Λεκάκης «Επίτομος βιογραφία του Ι. Καποδίστρια»,
εκδ. Τάλως. Και σχετική ομιλία του Γ. Λεκάκη ΕΔΩ.
[2] εκάρη μοναχός φυλακισμένος.
[3] Από τα Παλαιά Ρούματα Κισσάμου Χανίων. Πληρεξούσιός Σελίνου
στην Εθνοσυνέλευση Τροιζήνας. Και πρόεδρος βουλής στην Γ' Εθνοσυνέλευση, μετά και
από πρόταση του Κολοκοτρώνη! Ανήκε στο μεσαίον κόμμα το λεγόμενο και «Ρωσικό». Αυτός
υποδέχθηκε τον Καποδίστρια, γίνεται μέλος της Εθνικής Επιτροπής της Συνελεύσεως
και διορίζεται από τον Καποδίστρια στο Πανελλήνιο. Λόγω της συμμετοχής του στη
Φιλορθόδοξο Εταιρία, τον Δεκέμβριο του 1839, συνελήφθη.
[4] Ήταν λαϊκοί, ιερείς και καλόγεροι, από διάφορα
μοναστήρια, αλλά ιδίως από του Μεγάλου Σπηλαίου, τους οποίους και θεωρούσε ως
αρχηγούς της ανταρσίας.
[5] Υιός του ιερέως Ανδρέα Γλάρου. Επαινέθηκε από τον
Αδαμάντιο Κοραή και τον Κων. Βαρδαλάχο. Το 1820 επέστρεψε στην οθωμανοκρατούμενη
Χίο, για να διδάξει στην Σχολή της Χίου και να ασκήσει την επιστήμη του. Αλλά
ήρθε η Γενοκτονία (και όχι Σφαγή) της Χίου (1822) και αναγκάσθηκε να μεταβεί
στην ηπειρωτική Ελλάδα. Ήταν πληρεξούσιος Παροίκων Χίου στην Ε' Εθνική
Συνέλευση (1831-1832).
[6] Προς τιμήν του, επειδή διετέλεσε και νομάρχης Αχαΐας,
το 8ο και 9ο δημοτικό σχολείο Πατρών, φέρουν την επωνυμία
«Σχολικό συγκρότημα Γλαράκη».
[7] Ήταν κορυφαίος ιατρός της εποχής του. Εσπούδασε Ιατρική
με την οικονομική ενίσχυση της κοινότητος Χίου στο Γκαίτινγκεν.
ΣΧΟΛΙΑ
ΣΧΟΛΙΑ ΜΕΣΩ Facebook