Του Γιώργου Λεκάκη
Την πόλη Φυλάκη ίδρυσε ο Φύλαξ,
υιός του Δηίονα και της Διομήδης, κόρης του Ξούθου (γενάρχη των Ιώνων! – γι’
αυτό η περιοχή θεωρείται κοιτίδα των Ιώνων). Από την Κλυμένη απέκτησε τον Ίφικλο
και την Αλκιμέδη. Η Κλυμένη ήταν κόρη του Μινύα – γι’ αυτό η περιοχή θεωρείται
κοιτίδα και των Μινυών! Ο Φύλακος φυλάκισε τον μάντη Μελάμποδα, για να τον
ελευθερώσει έναν χρόνο αργότερα. Παιδιά του ήταν και ο Ποίαντας και η Αλκιμάχη
και η Ευάδνη. Οπότε καταλαβαίνετε όλοι για ποια σημαντική περιοχή της Ελλάδος
μιλάμε, γενέτειρα-κοιτίδα Ιώνων, Μινυών, Θηβαίων, Ερετριέων! Κι όμως, επισήμως μας
λένε πως η πόλις Φθιώτιδαι Θήβαι ιδρύθηκαν τον 4ο αι. π.Χ…
Κάτι δεν πάει καλά εδώ…
Οι Φθιώτιδαι ή Θεσσαλικές Θήβαις[1] είναι το
όνομα δύο αρχαίων πόλεων της Θεσσαλίας (εξ ου και ο πληθυντικός), οι οποίες ευρίσκονται
σε κοντινή απόσταση μεταξύ τους. Η πρώτη ευρίσκεται βόρεια του χωριού που
σήμερα λέγεται Μικροθήβες[2]
Μαγνησίας και ήκμασε κατά την – κακώς λεγομένη - ελληνιστική περίοδο. Η
δεύτερη, ονομαζόμενη και Χριστιανικές Θήβες, ήκμασε κατά την παλαιοχριστιανική
(πρωτοβυζαντινή) περίοδο, μέχρι και τον 7ο αι. και ευρίσκεται μέσα
στην νυν πυρόπληκτη Νέα Αγχίαλο Μαγνησίας.
Η θέσις της αρχαιοτάτης πόλεως
καθορίσθηκε από τον περιηγητή William Martin Leek το 1835, βάσει του Στράβωνος.
Ο λόφος της ακρόπολης / «κάστρο» κατοικήθηκε τουλάχιστον από την Μέση Νεολιθική
και πιθανώς και ενωρίτερα. Ο Απ. Αρβανιτόπουλος (1907 – 1908) ανακάλυψε σε
αυτόν μυκηναϊκή κεραμική.
Οι αρχαίες Φθιώτιδες Θήβες εδημιουργήθηκαν
από κατοίκους της Φυλάκης και της Πυράσου, ίσως τον 4ο αι. π.Χ. σε
προϋπάρχουσα πόλη (ίσως της Φυλάκης).
Έγιναν ηγέτιδα πόλη της
Αχαΐας(*) Φθιώτιδας. Άκμασαν και έγιναν το κύριο λιμάνι στον Παγασητικό κόλπο
μέχρι την ίδρυση της Δημητριάδος (293 π.Χ.). Ήταν ένα από τα προπύργια του
Κασσάνδρου. Προσχώρησαν στην Αιτωλική Συμπολιτεία (3ος αι. π.Χ.). Το
282 π.Χ. ήταν η μόνη θεσσαλική πόλη, εκτός από το Πελινναίο, που δεν επήρε
μέρος στον Λαμιακό πόλεμο. Κατεστράφησαν από τα στρατεύματα του Μακεδόνα
βασιλιά Φιλίππου Ε' (217 π.Χ.) ο οποίος εν συνεχεία ανοικοδόμησε την πόλη, εγκατέστησε
φρουρά και Μακεδόνες αποίκους, και την μετονόμασε σε Φιλιππούπολη(**).
Η πόλις βρισκόταν κοντά στο εύφορο Κρόκιον πεδίον (νυν πεδιάδα του Αλμυρού, απ’ όπου προήλθε ο πλούτος της), κατά μήκος της οποίας έρεε ο ποταμός Άμφρυσσος[3]. Και κοντά της οι πόλεις Ίτων / Ίθων, Άλος και Πτελεός. Ενώ νοτιοδυτικά το Πεύμα, δυτικά η Ερέτρια[4] και η Φάρσαλος. Εδώ λατρευόταν κυρίως η Πύρα[5] / Πείρα Δήμητρα (εξ ης η μετονομασία Δημητριάς, που συνεκμεταλλεύθηκε ο Δημήτριος Πολιορκητης - 294 π.Χ.), η Δήμητρα Παναχαία(*), η Πολιάς Αθηνά[6], η Ιλεία Αθηνά, ο Ασκληπιός[7], ο Βακχίος Διόνυσος[8], ο Πρωτεσίλαος[9], η Νίκη και η Λευκοθέα!
Κατά την ρωμαϊκή περίοδο, οι
Φθιώτιδες Θήβες «μεταφέρθηκαν» στην παραθαλάσσια περιοχή, όπου ευρίσκεται
σήμερα η Νέα Αγχίαλος, πολύ κοντά στην αρχαία Πύρασο, αλλά η αρχική θέσις δεν
εγκατελείφθη εντελώς. Η νέα πόλις γρήγορα αναπτύχθηκε σε σημαντικό χριστιανικό
κέντρο. Πυρπολήθηκε και κατεστράφη στα μισά του 7ου αιώνα, από σλαβους.
Οι αρχαιολογικές έρευνες απεκάλυψαν:
αρχαίο θέατρο των Φθιώτιδων
Θηβών, 3.000 θέσεων περίπου, το οποίο ελειτούργησε μέχρι την ύστερη ρωμαϊκή
εποχή.
τμήμα του αρχαίου τείχους. Η
αρχική ακρόπολη (6ος αι. π.Χ.) της Φθιώτικης Θήβας ήταν κυκλωμένη
από ένα κυκλώπειο τείχος. Το μεταγενέστερο τείχος της κάτω πόλης σώζεται ακόμη
σε μεγάλο βαθμό, αν και σε ερειπωμένη κατάσταση και διέθετε 40 πύργους! Το
μήκος του υπολογίζεται σε 2 χλμ. περίπου, περικλείοντας μια έκταση 250.000 τ.μ.,
που δείχνει το μέγεθος των Φθιώτιδων Θηβών αλλά και την σπουδαιότητά της κατά
την αρχαιότητα!
ακρόπολη της Πυράσου.
υπόκαυστο-λουτρό.
συγκρότημα των δημοσίων κτηρίων
γυμνάσιο και λουτρό
πλακόστρωτη λεωφόρο
τρία νεκροταφεία με
εκατοντάδες τάφους.
Από τα σημαντικότερα
αρχαιολογικά ευρήματα της περιοχής, θεωρούνται οι πολλές βασιλικές[10] που
ανέδειξε η αρχαιολογική σκαπάνη (5ου και 6ου αιώνα μ.Χ.) με
ενδιαφέροντα ψηφιδωτά δάπεδα, τα οποία διατηρούνται ακόμη και σήμερα σε άριστη
κατάσταση.
Έκοψε νομίσματα κατά τον
αιγινήτικο σταθμητικό κανόνα: Τριόβολα και χάλκινα κλάσματα («ψιλά») με την επιγραφή
ΘΗΒΑΙΩΝ, στον εμπροσθότυπο εικόνα της θεάς Δήμητρας με πέπλο και στον
οπισθότυπο τον Πρωτεσίλαο.
Τέλος, σίγουρα υπάρχει σχέση μεταξύ Φθιωτιδών Θηβών και Βοιωτικών Θηβών, ίσως η σχέση μητρόπολης – αποικίας, όπως με την Ερέτρια, αλλά αυτό πρέπει να εξετασθεί περαιτέρω… - ΔΙΑΒΑΣΤΕ και: Γ. Λεκάκης "Οι 88 αρχαίες πόλεις της Βοιωτίας".
Ευρήματα των Φθιωτιδών Θηβών μπορείτε να δείτε στα Αρχαιολογικά Μουσεία Βόλου και Αλμυρού.
«Ύστερα από μια περίοδο
διακοπής της έρευνας δεκαεπτά χρόνων, πραγματοποιήθηκαν ξανά ανασκαφές στο
αρχαίο Θέατρο των Φθιωτίδων Θηβών, το Φθινόπωρο του 2010, υπό την εποπτεία της
Προϊσταμένης του Αρχαιολογικού Ινστιτούτου Θεσσαλικών Σπουδών, Δρ. Β. Αδρύμη –
Σισμάνη, με την υποστήριξη της κίνησης πολιτών του Διαζώματος και με τη χορηγία
της Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης Μαγνησίας, με το ποσό των 50.000 ευρώ και του
τέως Δήμου Νέας Αγχιάλου, με το ποσό των 30.000 ευρώ, και φυσικά και με τη
συνδρομή του ΥΠ.ΠΟ.Τ. Βασικό ζητούμενο της έρευνας του 2010 ήταν να ολοκληρωθεί
η αποκάλυψη της ορχήστρας του αρχαίου θεάτρου, για να γίνει το μνημείο στο
ελάχιστο λειτουργικό και εν συνεχεία να μελετηθεί η φάση του σκηνικού
οικοδομήματος, όπως αυτή διαμορφώθηκε στα τελευταία χρόνια της χρήσης του
θεάτρου. Η ρωμαϊκή φάση του θεάτρου παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον, αφενός
γιατί συνδέεται με την παρουσία των Ρωμαίων στην περιοχή της Θεσσαλίας, και
αφετέρου επειδή είναι μια περίοδος που δεν είναι ακόμη αρκετά γνωστή. Είναι
γνωστό ότι στα μέσα του 2ου αι. μ.Χ. - όπως προκύπτει από ορισμένες επιγραφές -
οι Φθιώτιδες Θήβες περιελήφθησαν στο Κοινό των Μαγνήτων και βέβαια και στο
ευρύτερο Κοινό των Θεσσαλών, και απ’ ότι φαίνεται γνώρισαν τότε μια δεύτερη
οικονομική ανάκαμψη, όπως αυτή αναγνωρίζεται στην ανακαίνιση των δημοσίων
κτιρίων τους αλλά κυρίως στη μεγάλη οργάνωση και ανάπτυξη το λιμανιού τους που
λειτουργούσε πλέον ως κεντρικό λιμάνι της Θεσσαλίας. Τα ερείπια της αρχαία
πόλης, όπου λειτουργούσε το σημαντικό αυτό θέατρο, εκτείνονται πάνω στο λόφο
«Κάστρο», που βρίσκεται στο βόρειο άκρο του Kρόκιου πεδίου, κοντά στo σημερινό
χωριό Mικροθήβες, σε απόσταση 4 χλμ. περίπου νοτιοδυτικά από τη σημερινή N.
Aγχίαλο και τον Παγασητικό κόλπο.
Η ανασκαφική έρευνα θα
συνεχισθεί το 2011, στην περιοχή του κοίλου και του Κάτω θεάτρου, για να
αποκτήσει το μνημείο μια ολοκληρωμένη μορφή, ώστε να είναι δυνατόν να ενταχθεί
στο πολιτιστικό δυναμικό του Βόλου.
Ως άμεσος προγραμματισμός
εργασιών σε μια Α΄ φάση είναι:
α) η πλήρης αποκάλυψη του
σημαντικού αυτού μνημείου με την ολοκλήρωση της ανασκαφικής έρευνας σε όλη την
έκταση του κοίλου στο Κάτω θέατρο. Με το πέρας της φάσης αυτής θα επιτευχθεί
μία ολοκληρωμένη εικόνα του θεάτρου. Με αυτή τη μορφή θα μπορεί να
χρησιμοποιηθεί για την οργάνωση σύγχρονων δράσεων που θα στηρίξουν την προβολή
της τοπικής πολιτιστικής μας κληρονομιάς και αναμφισβήτητα θα αποτελούσαν ένα
σημαντικό πόλο για τις πολιτιστικές δραστηριότητες, τα εκπαιδευτικά και τα
τουριστικά προγράμματα.
Στη συνέχεια, σε Β΄ φάση,
προγραμματίζεται:
β) η πλήρης αποκάλυψη των δύο
παρόδων
γ) η πλήρης έρευνα όλων των
φάσεων του σκηνικού οικοδομήματος.
δ) η πλήρης αποκάλυψη του
επιθεάτρου (άνω θέατρο – διάζωμα), καθώς
ε) και η έρευνα του
περιβάλλοντος χώρου του θεάτρου.
Στη συνέχεια της Α΄ φάσης,
προέχει η εκπόνηση αρχιτεκτονικής μελέτης που θα περιλαμβάνει επιμέρους στάδια
(τοπογραφική – φωτογραμμετρική αποτύπωση του μνημείου, αρχιτεκτονική
τεκμηρίωση, δομική αποκατάσταση, κλπ).
Όταν ολοκληρωθούν οι
ανασκαφικές εργασίες της Α΄φάσης μαζί με τις απαραίτητες μελέτες, τότε θα είναι
δυνατόν να υποβληθεί ο φάκελος της αναστήλωσης και πλήρους ανάδειξης του
θεάτρου για χρηματοδότηση στο ΕΣΠΑ, μαζί με μια πρόταση για τη δημιουργία ενός
δικτύου διαδρομών για τη σύνδεση του αρχαίου θεάτρου με τα άλλα ήδη ανασκαμμένα
δημόσια κτίρια της πόλης των Φθιωτίδων Θηβών, όπως με την αρχαία αγορά, το ναό
της Αθηνάς Πολιάδος, το Ασκληπιείο αλλά και με τα ίδια τα τείχη που σώζονται σε
μήκος 8 χιλιομέτρων.
Θα πρέπει να τονιστεί ότι
μεγάλο μέρος του οικοδομικού υλικού όλων των φάσεων βρίσκεται στη θέση του,
διάσπαρτο στο χώρο του αρχαίου Θεάτρου ή -ένα μέρος- ενσωματωμένο σε κατασκευές
μεταγενέστερης φάσης, και σε μερικές περιπτώσεις είναι σχετικά εύκολο να
επανέλθει στη θέση του, αφού τα περισσότερα αρχιτεκτονικά μέλη, μπορούν να
ταυτιστούν και να επανατοποθετηθούν. Τόσο τα εδώλια του κοίλου και οι κλίμακες
ανόδου, όσο και η εξωτερική παρειά των αναλημματικών τοίχων των παρόδων
κατασκευάστηκαν από ηφαιστειακό λίθο, όπως και το προσκήνιο, ενώ στο σκηνικό
οικοδόμημα χρησιμοποιήθηκε και λευκό και πράσινο μάρμαρο, υλικά δηλαδή που δεν
υφίστανται ποτέ αποσάρθρωση. Επίσης, δεν έχει γίνει λιθοθηρία από το χώρο του
θεάτρου και έτσι όλο αυτό το υλικό είναι διαθέσιμο για την μελλοντική
αναστήλωση του μνημείου.
Παράλληλα έχει δρομολογηθεί η
πλήρης δημοσίευση του θεάτρου καθώς και των άλλων μνημείων της αρχαίας πόλης
των Φθ. Θηβών.
Χρηματοδότης: Δήμος Νέας
Αγχιάλου, Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Μαγνησίας, ΔΙΑΖΩΜΑ».
ΠΗΓΗ: ΥΠΠΟΑ (κρατήθηκε η ανορθογραφία του), 4.8 – 31.12.2010. Γ. Λεκάκης "Σύγχρονης Ελλάδος περιήγησις" (απόσπ.). ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 5.1.2011.
Έκτοτε ουδέν…
Και ερωτώ: Η πρόσφατη μεγάλη πυρκαϊά στην Μαγνησία, επηρέασε και πόσο τον σπουδαίο αρχαιολογικό χώρο;
ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ ΠΡΟΣΕΧΩΣ…
(**)«Ὁ δὲ Φίλιππος διαψευσθεὶς
τῆς πράξεως, καὶ καταστρατοπεδεύσας περὶ τὸν Ἐνιπέα ποταμόν, συνῆγε τὰς
παρασκευὰς ἔκ τε τῆς Λαρίσης καὶ τῶν ἄλλων πόλεων, ἃς ἐπεποίητο κατὰ χειμῶνα πρὸς
τὴν πολιορκίαν· ἡ γὰρ ὅλη πρόθεσις ἦν αὐτῷ τῆς στρατείας ἐξελεῖν τὰς Φθιώτιδας
καλουμένας Θήβας. ἡ δὲ πόλις αὕτη κεῖται μὲν οὐ μακρὰν ἀπὸ τῆς θαλάττης, ἀπέχουσα
Λαρίσης ὡς τριακοσίους σταδίους, ἐπίκειται δ' εὐκαίρως τῇ τε Μαγνησίᾳ καὶ τῇ
Θετταλίᾳ, καὶ μάλιστα τῆς μὲν Μαγνησίας τῇ τῶν Δημητριέων χώρᾳ, τῆς δὲ
Θετταλίας τῇ τῶν Φαρσαλίων καὶ Φεραίων. ἐξ ἧς καὶ τότε, κατεχόντων αὐτὴν τῶν Αἰτωλῶν
καὶ συνεχεῖς ποιουμένων τὰς ἐπιδρομάς, μεγάλα συνέβαινε βλάπτεσθαι τούς τε
Δημητριεῖς καὶ τοὺς Φαρσαλίους, ἔτι δὲ Λαρισαίους· πολλάκις γὰρ ἐποιοῦντο τὰς
καταδρομὰς ἕως ἐπὶ τὸ καλούμενον Ἀμυρικὸν πεδίον. διόπερ ὁ Φίλιππος οὐκ ἐν μικρῷ
τιθέμενος μεγάλην ἐποιεῖτο σπουδὴν ὑπὲρ τοῦ κατὰ κράτος ἐξελεῖν αὐτήν.
συναχθέντων δὲ καταπελτῶν μὲν ἑκατὸν πεντήκοντα, πετροβολικῶν δ' ὀργάνων πέντε
καὶ εἴκοσι, προσῆλθε ταῖς Θήβαις, καὶ διελὼν τὸ στρατόπεδον εἰς τρία μέρη διέλαβε
τοὺς πέριξ τόπους τῆς πόλεως, καὶ τῷ μὲν ἑνὶ περὶ τὸ Σκόπιον ἐστρατοπέδευσε, τῷ
δ' ἄλλῳ περὶ τὸ καλούμενον Ἡλιοτρόπιον, τὸ δὲ τρίτον εἶχε κατὰ τὸ τῆς πόλεως ὑπερκείμενον
ὄρος, τὰ δὲ μεταξὺ τῶν στρατοπέδων τάφρῳ καὶ διπλῷ χάρακι διαλαβὼν ὠχυρώσατο, πρὸς
δὲ καὶ πύργοις ξυλίνοις ἠσφαλίσατο, κατὰ πλέθρον στήσας αὐτοὺς μετὰ φυλακῆς τῆς
ἀρκούσης. ἑξῆς δὲ τούτοις τὰς παρασκευὰς ἁθροίσας ὁμοῦ πάσας ἤρξατο προσάγειν τὰ
μηχανήματα πρὸς τὴν ἄκραν.
Ἐπὶ μὲν οὖν ἡμέρας τρεῖς τὰς
πρώτας οὐδὲν ἠδύνατο προβιβάζειν τῶν ἔργων διὰ τὸ γενναίως καὶ παραβόλως ἀμύνεσθαι
τοὺς ἐκ τῆς πόλεως. ἐπειδὴ δὲ διὰ τὴν συνέχειαν τῶν ἀκροβολισμῶν καὶ τὸ πλῆθος
τῶν βελῶν οἱ προκινδυνεύοντες τῶν ἐκ τῆς πόλεως οἱ μὲν ἔπεσον, οἱ δὲ
κατετραυματίσθησαν, τότε βραχείας ἐνδόσεως γενομένης ἤρξαντο τῶν ὀρυγμάτων οἱ
Μακεδόνες. τῇ δὲ συνεχείᾳ, καίπερ ἀντιβαίνοντος τοῦ χωρίου, μόλις ἐναταῖοι πρὸς
τὸ τεῖχος ἐξίκοντο. μετὰ δὲ ταῦτα ποιούμενοι τὴν ἐργασίαν ἐκ διαδοχῆς, ὥστε
μήθ' ἡμέρας μήτε νυκτὸς διαλείπειν, ἐν τρισὶν ἡμέραις δύο πλέθρα τοῦ τείχους ὑπώρυξαν
καὶ διεστύλωσαν. τῶν δ' ἐρεισμάτων οὐ δυναμένων ὑποφέρειν τὸ βάρος, ἀλλ' ἐνδόντων,
πεσεῖν συνέβη τὸ τεῖχος πρὸ τοῦ πῦρ ἐμβαλεῖν τοὺς Μακεδόνας. ἐνεργὸν δὲ
ποιησαμένων τὴν ἀνακάθαρσιν τοῦ πτώματος, καὶ παρασκευασαμένων πρὸς τὴν εἴσοδον
καὶ μελλόντων ἤδη βιάζεσθαι, καταπλαγέντες παρέδοσαν οἱ Θηβαῖοι τὴν πόλιν. ὁ δὲ
Φίλιππος διὰ τῆς πράξεως ταύτης ἀσφαλισάμενος τὰ κατὰ τὴν Μαγνησίαν καὶ
Θετταλίαν ἀφείλετο τὰς μεγάλας ὠφελείας τῶν Αἰτωλῶν, ἀπεδείξατο δὲ καὶ ταῖς αὑτοῦ
δυνάμεσιν ὅτι δικαίως ἐπανείλετο τοὺς περὶ τὸν Λεόντιον, ἐθελοκακήσαντας
πρότερον ἐν τῇ περὶ τοὺς Παλαιεῖς πολιορκίᾳ. γενόμενος δὲ κύριος τῶν Θηβῶν τοὺς
μὲν ὑπάρχοντας οἰκήτορας ἐξηνδραποδίσατο, Μακεδόνας δ' εἰσοικίσας Φιλίππου τὴν
πόλιν ἀντὶ Θηβῶν κατωνόμασεν.
Ἤδη δ' αὐτοῦ συντετελεσμένου
τὰ κατὰ τὰς Θήβας, πάλιν ἧκον ὑπὲρ τῶν διαλύσεων παρά τε Χίων καὶ Ῥοδίων καὶ
Βυζαντίων πρέσβεις καὶ παρὰ Πτολεμαίου τοῦ βασιλέως· οἷς παραπλησίους ἀποκρίσεις
δοὺς ταῖς πρότερον, καὶ φήσας οὐκ ἀλλότριος εἶναι διαλύσεως, ἔπεμψε κελεύσας αὐτοὺς
πεῖραν λαμβάνειν καὶ τῶν Αἰτωλῶν. αὐτὸς δὲ τῆς μὲν διαλύσεως ὠλιγώρει, τοῦ δὲ
πράττειν τι τῶν ἑξῆς ἀντείχετο.
Διόπερ ἀκούων τοὺς
Σκερδιλαΐδου λέμβους περὶ Μαλέαν λῄζεσθαι καὶ πᾶσι τοῖς ἐμπόροις ὡς πολεμίοις
χρῆσθαι, παρεσπονδηκέναι δὲ καὶ τῶν ἰδίων τινὰ πλοίων ἐν Λευκάδι συνορμήσαντα,
καταρτίσας δώδεκα μὲν καταφράκτους ναῦς, ὀκτὼ δ' ἀφράκτους, τριάκοντα δ' ἡμιολίους,
ἔπλει δι' Εὐρίπου, σπεύδων μὲν καταλαβεῖν καὶ τοὺς Ἰλλυριούς, καθόλου δὲ
μετέωρος ὢν ταῖς ἐπιβολαῖς ἐπὶ τὸν κατὰ τῶν Αἰτωλῶν πόλεμον διὰ τὸ μηδέν πω
συνεικέναι τῶν ἐν Ἰταλίᾳ γεγονότων. συνέβαινε δέ, καθ' οὓς καιροὺς ἐπολιόρκει τὰς
Θήβας Φίλιππος, ἡττῆσθαι Ῥωμαίους ὑπ' Ἀννίβου τῇ περὶ Τυρρηνίαν μάχῃ, τὴν δὲ
φήμην ὑπὲρ τῶν γεγονότων μηδέπω προσπεπτωκέναι τοῖς Ἕλλησιν. ὁ δὲ Φίλιππος, τῶν
λέμβων ὑστερήσας καὶ καθορμισθεὶς πρὸς Κεγχρεαῖς τὰς μὲν καταφράκτους ναῦς ἐξαπέστειλε,
συντάξας περὶ Μαλέαν ποιεῖσθαι τὸν πλοῦν ὡς ἐπ' Αἰγίου καὶ Πατρῶν, τὰ δὲ λοιπὰ
τῶν πλοίων ὑπερισθμίσας ἐν Λεχαίῳ παρήγγελλε πᾶσιν ὁρμεῖν. αὐτὸς δὲ κατὰ σπουδὴν
ἧκε μετὰ φίλων ἐπὶ τὴν τῶν Νεμέων πανήγυριν εἰς Ἄργος. ἄρτι δ' αὐτοῦ θεωμένου τὸν
ἀγῶνα τὸν γυμνικόν, παρῆν ἐκ Μακεδονίας γραμματοφόρος διασαφῶν ὅτι λείπονται Ῥωμαῖοι
μάχῃ μεγάλῃ καὶ κρατεῖ τῶν ὑπαίθρων Ἀννίβας. παραυτίκα μὲν οὖν Δημητρίῳ τῷ Φαρίῳ
μόνῳ τὴν ἐπιστολὴν ἐπέδειξε, σιωπᾶν παρακελευσάμενος· ὃς καὶ λαβόμενος τῆς ἀφορμῆς
ταύτης τὸν μὲν πρὸς τοὺς Αἰτωλοὺς ᾤετο δεῖν τὴν ταχίστην ἀπορρῖψαι πόλεμον, ἀντέχεσθαι
δὲ τῶν κατὰ τὴν Ἰλλυρίδα πραγμάτων ἠξίου καὶ τῆς εἰς Ἰταλίαν διαβάσεως. τὰ μὲν
γὰρ κατὰ τὴν Ἑλλάδα πάντα καὶ νῦν ἤδη ποιεῖν αὐτῷ τὸ προσταττόμενον ἔφη καὶ μετὰ
ταῦτα ποιήσειν, Ἀχαιῶν μὲν ἐθελοντὴν εὐνοούντων, Αἰτωλῶν δὲ καταπεπληγμένων ἐκ
τῶν συμβεβηκότων αὐτοῖς κατὰ τὸν ἐνεστῶτα πόλεμον· τὴν δ' Ἰταλίαν ἔφη καὶ τὴν ἐκεῖ
διάβασιν ἀρχὴν εἶναι τῆς ὑπὲρ τῶν ὅλων ἐπιβολῆς, ἣν οὐδενὶ καθήκειν μᾶλλον ἢ
'κείνῳ τὸν δὲ καιρὸν εἶναι νῦν, ἐπταικότων Ῥωμαίων. τοιούτοις δὲ χρησάμενος
λόγοις ταχέως παρώρμησε τὸν Φίλιππον, ὡς ἄν, οἶμαι, καὶ νέον βασιλέα καὶ κατὰ τὰς
πράξεις ἐπιτυχῆ καὶ καθόλου τολμηρὸν εἶναι δοκοῦντα, πρὸς δὲ τούτοις ἐξ οἰκίας ὁρμώμενον
τοιαύτης, ἣ μάλιστά πως ἀεὶ τῆς τῶν ὅλων ἐλπίδος ἐφίεται».
Πολύβιος, Ιστορίαι, 5.99.4.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ:
- Απολλόδ. (1/9.4,1/9.12),
Απολ. P. (1.47), Σχόλ. Οδ. (λ' 287 & 326), Ευστ. Σχόλ. Οδ. (τ. 1 οελ. 415-416),
Σχόλ. Ιλ. (Β' 695b, Ο' 333c), Ευστ. Σχόλ. Ιλ. (τ. 1, σελ. 504), Υγίνος (μύθ. 243.2, 256.1), Πινδ. («Ισθμ.», I,58).
- Inscriptiones Graecae IX.2 1322
- Supplementum Epigraphicum Graecum 25, 643.
- Stählin Fr. «Das hellenische Thessalien», 1924.
- Stillwell MacKay Th. «Phthiotic Thebes Achaia Phthiotis, Greece» στο Richard Stillwell u. a., εκδ. The Princeton Encyclopedia of Classical Sites,
Princeton University Press, Princeton NJ, 1976.
[1] Στον 39ο παράλληλο [39°16′08″N 22°45′29″E].
[2] Το χωριό Άκιτσι / Άκετσι του Δήμου Αλμυρού, μετονομάσθηκε
σε Μικροθήβαι, στις 26 Νοεμβρίου 1916.
[3] Άμφρυσος / Άμβρυσος / Άμβρυσσος, από την θέση… Κεφάλωση (κεφάλα στην λαϊκή σημαίνει πηγή νερού).…
[4] Η αρχαϊκή Ερέτρια, αποικία της οποίας είναι η γνωστή της
Ευβοίας.
[5] Πύρα το όνομα της Θεσσαλίας, πυρά τα σιτηρά.
[6] Ναός της ευρέθη στην ακρόπολη. Βρέθηκε επίσης θόλος
με κτερίσματα (χάλκινα στολίδια και πήλινη προτομή της θεάς Αθηνάς).
[7] Ναΐδριό του βρέθηκε το 1991.
[8] Βλ. περιγραφές εξερευνητών του 19ου αιώνα,
και επιτύμβια στήλη που βρέθηκε το 1970.
[9] Πρωτεσίλαος ή Πρωτεσίλεως ή Πρωτεσίλας: Υιός του Δηίονα
ή του Ιφίκλου, από την Φυλάκη. Μνηστήρας της Ωραίας Ελένης. Το όνομά του ήταν Ιόλαος
αλλά επειδή ήταν ο πρώτος Αχαιός που πάτησε το πόδι του στην Τροία, έμεινε
γνωστός ως Πρωτεσίλαος - και αν και ήξερε τον χρησμό, πως ο πρώτος εισβολέας θα
σκοτωθεί, όπως και έγινε. Η σύζυγός του, Λαοδάμεια ή Πολυδώρα, έμεινε απαρηγόρητη,
τόσο που την λυπήθηκε ο θεός Ερμής και της τον έφερε πίσω από τον Άδη! Αλλά
όταν εκείνος έφυγε και πάλι για τον Κάτω Κόσμο, εκείνη αυτοκτόνησε! Στην
Θεσσαλία τελούνταν αγώνες στην μνήμη του, τα Πρωτεσίλεια - σήμερα γιατί ΔΕΝ τελούνται;
Ο
τάφος του Πρωτεσίλαου βρισκόταν στην Χερρόνησο της Θράκης, στο ακρωτήρι του
Ελεούντα, όπου υπήρχε τέμενος με πολλά αφιερώματα. Οι εντόπιοι τον τιμούσαν σαν
θεό. Τον 5ο π.Χ. αι. σύλησε το τέμενος ο Πέρσης Αρταύκτης, κι όταν
ελευθερώθηκε η Σηστός από τους Αθηναίους, οι εξοργισμένοι κάτοικοι ζήτησαν από
τον Αθηναίο στρατηγό Ξάνθιππο να τον εκτελέσουν.
Ο γιατρός
Γαληνός (14.22) αναφέρεται στο μέλι που έβγαινε στην περιοχή του τάφου του
Πρωτεσίλαου!
Κι ο
Πλίνιος (34.77,16.238) γράφει ότι στον τάφο του έβγαιναν δένδρα που, μόλις έφθαναν
σε ικανό ύψος ώστε να βλέπουν από μακριά την Τροία, μαραίνονταν κι έπειτα
ξαναμεγάλωναν! Ανάλογα «θαύματα» διηγούνταν αργότερα οι χριστιανοί για τους τάφους
των αγίων τους…
[10] το επισκοπικό μέγαρο, την βασιλική του Ελπιδίου, την
βασιλική του Αγ. Δημητρίου, την βασιλική του αρχιερέως Πέτρου, κ.ά.
ΣΧΟΛΙΑ
ΣΧΟΛΙΑ ΜΕΣΩ Facebook