Του Γιώργου Λεκάκη
Σε επιστολή με την υπογραφή
του («ὁ Γεν(ικ)ός Ἀρχηγός / θ. κολοκοτρόνης») προς τον στρατηγό Ανδρέα Λόντο,
αναφέρει ανάμεσα σ’ άλλα:
«... Κατ’ αἴτησιν τῶν εὐγενεστάτων
πληρεξουσίων τῆς πελοποννήσου δι’ ἐγγράφου των, τῆς ὁποίας Σᾶς περικλείεται καί
ἀντίγραφον, διατάττεσαι νά ἀναλάβης τό βάρος τῆς φρουραρχίας, ὥστε νά μή
ταράττονται αἱ συνεδριάσεις ἐκ τῶν συμπιπτόντων ἀταξιῶν καί νά μετέρχεσαι εἰς
τήν τῶν τοιούτων ἀπάντησιν καθ’ ὅλην τήν ἔκτασιν, ἔχων ὑπό τήν ὁδηγίαν Σου
τριακοσίους στρατιώτας. Φρόντισον λοιπόν μέ ὅλην τήν ἀπαιτουμένην προσοχήν διά να
φυλάττεται ἡ εὐταξία ἐκπληρῶν τά χρέη σου...».
Φέρει ημερομηνία Πηγιάδα /
Πιάδα(*), 16 Μαρτίου 1826.
Ήταν μια σελίδα, 229 x 168 mm.
(*) Στην Πιάδα (= Πεδιάδα), επραγματοποιήθη η πρώτη ελεύθερη συνέλευσις των επαναστατημένων Ελλήνων ως έθνους (20.12.1821 - και 16.1.1822). Άρα το σωστό είναι Εθνοσυνέλευσις της Πιάδας – και όχι της Επιδαύρου (διότι ο τόπος επήρε το όνομα «Νέα Επίδαυρος» το 1828). Η εθνοσυνέλευσις εψήφισε την πρωτοχρονιά του 1822 το πρώτο ελληνικό πολίτευμα και όρισε ως ελληνική σημαία την γαλανόλευκη. Ήταν η παλαιότερη ονομασία του χωριού που σήμερα καλείται Νέα Επιδαύρος Αργολίδος και εντάσσεται στον 37ο παράλληλο [37°40′33″N 23°07′44″E].
Ο βραχώδης λόφος καλείται Βάσσας
(ή Βάσσα) και κείται στους βόρειους
πρόποδες του όρους Άκρος. Κατοικήθηκε ήδη από την πρωτοελλαδική περίοδο, υπήρχε
μέχρι και την μυκηναϊκή περίοδο, όπως μαρτυρούν πολλά ευρεθέντα όστρακα.
Βρέθηκαν επίσης υστεροελλαδικοί τάφοι και τα ερείπια του κυκλώπειου τείχους,
που είναι ακόμη ευδιάκριτα, στην νότια πλαγιά του λόφου του κάστρου.
Ο οικισμός είναι κτισμένος
στο εσωτερικό τμήμα του απόκρημνου βράχου και δεν είναι ορατός από την θάλασσα
- γι’ αυτό και επελέχθη. Στα βόρεια βρίσκεται το φαράγγι των Βοθύλων (Φαράγγι
του Βόθυλα). Ο τόπος ήταν ασφαλής. Στην κορυφή του βράχου υπάρχει μεσαιωνικό
κάστρο (130 μ. Χ 25 μ.), που χρονολογείται από την βυζαντινή περίοδο. Εντός
αυτού, δυο εκκλησιές: Της Παναγίας και του αγίου Θεοδοσίου – ενώ δυτικά, δεσπόζει η εκκλησία του Αγίου Ιωάννη του Θεολόγου[1] ή «του
Κάστρου», του 11ου αιώνα – εξ ου και «Κάστρο του Άη Γιάννη». Στα 40
μ. νότια της εισόδου του κάστρου ευρίσκεται μονόχωρος ναός μεταβυζαντινής
περιόδου, αφιερωμένος στους Ταξιάρχες, αρχαγγέλους Γαβριήλ και Μιχαήλ.[2] Από κάτω, ευρίσκεται το μονόκλιτο εκκλησάκι της Παναγίτσας, του
1551.[3] Στα 100
μ. νότια του κάστρου, ευρίσκεται η μονόχωρη εκκλησία μεταβυζαντινών χρόνων των
Τριών Ιεραρχών.[4] Περίπου
30 μ. νότια του κέντρου του χωριού ευρίσκεται η κεντρική εκκλησία της
Ευαγγελίστριας.[5] Τέλος, ο
μοναδικός ναός του Αγίου Μιχαήλ των Συνάδων(*) στην Αργολίδα ευρίσκεται 500 μ.
ανατολικά της εκκλησίας του Αγίου Λεωνίδα. Το μονόχωρο παρεκκλήσι χρονολογείται
από τον 17ο αιώνα.[6] Όλα τα
παραπάνω εκκλησάκια χρησιμοποίησαν αρχαίο δομικό υλικό και είναι εμφανές αυτό.
Το 1205 οι Φράγκοι κατέλαβαν το κάστρο και επέκτειναν τα τείχη. Ακολούθησαν οι Οθωμανοί (15ος αιώνας). Μετά ήλθαν και κατοίκησαν άνθρωποι από την Παλαιά Επίδαυρο.
ΠΗΓΗ: Γ. Λεκάκης "Σύγχρονης Ελλάδος Περιήγησις" (απόσπ.). Βέργος, 9.6.2021. ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 9.5.2021.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ:
- Δημακόπουλος Γ. «Νέα Ἐπίδαυρος (Πιάδα), κοιτίς τῆς νεοελληνικῆς πολιτειακῆς ὀργανώσεως (Δεκέμβριος 1821-Ἰανουάριος 1822). Ἡ συμβολή τοῦ Ἰωάννου Καποδιστρίου», Αθήνα, 1998.
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:
[1] Επιγραφή στο τέμπλο του 1710 αναφέρει τον Ιάκωβο,
επίσκοπο Δαμαλας και Πεδιάδος. Οι τοιχογραφίες είναι καλά διατηρημένες, αλλά
έχουν υποστεί σημαντική ζημιά από σύγχρονους επισκέπτες. Μια επιγραφή δίνει κατάρα
σε όποιον καταστρέφει τις ζωγραφιές! Ένα τετράγωνο από μάρμαρο, που απεικόνιζε
έναν σταυρό, επί Φραγκοκρατίας, ήταν εντοιχισμένο στο δυτικό εξωτερικό τοίχο.
[2] Ο ναός ανακαινίσθηκε μεταξύ 2000 και 2006. Οι παλαιές
τοιχογραφίες είναι πολύ καλά διατηρημένες.
[3] βάσει επιγραφής επάνω από την είσοδό του. Λίγες
τοιχογραφίες έχουν σωθεί.
[4] Οι τοιχογραφίες σώζονται μερικώς.
[5] Εδώ φυλάσσονται τα οστά του αγίου Λεωνίδα και των
επτά συντρόφων του. Μια φορά το χρόνο (16 Απριλίου), σε μια πανηγυρική πομπή,
τα οστά των μαρτύρων μεταφέρονται στην εκκλησία του Αγίου Λεωνίδα, 500 μ.
ανατολικά, η οποία ευρίσκεται ακριβώς δίπλα στον δρόμο προς Κόρινθο – βλ. Γ.
Λεκάκης «Τάματα και Αναθήματα».
[6] Οι τοιχογραφίες είναι πολύ καλά διατηρημένες. Αγιογράφος,
ο ιερέας Ανατόλιος - πιθανόν να είναι ο Ανατόλιος / Νατάλιος του Άργους.
(*) Από τα Σύναδα Φρυγίας > Συναδηνοί, Συνοδηνοί, κλπ.
ΣΧΟΛΙΑ
ΣΧΟΛΙΑ ΜΕΣΩ Facebook