Του Γιώργου Λεκάκη
Ο Thomas COCHRANE (1775 – 1860),
Σκοτσέζος αξιωματικός του βρετανικού ναυτικού, 1ος Μαρκήσιος του Maranhão, αρχηγός
του ελληνικού στόλου (1827-1828) στην θέση του Ανδρέα Μιαούλη, έναντι αμοιβής
57.000 λιρών (!) με έγγραφο με τήν ὑπογραφή του («Cochrane») πρός ἕναν μή
κατονομαζόμενο πλοίαρχο[1], έγραφε:
Πρός τόν Κύριον ... χ.τ.
«... Διατάττεσθαι διά τοῦ
παρόντος να ὑπάγητε μέ τό πλοῖον ὑπό τήν ὁδηγίαν σας εἰς τά παράλια τῆς Δυτικῆς
Ἑλλάδος καί, περιφερόμενος μεταξύ τοῦ ἀκρωτηρίου Σουνίου (κάβο Κολόνα) καί τῆς
νήσου Σκιάθου, καί εἰς τόν κόλπον τοῦ Βόλου καί τούς πορθμούς τῆς Εὐρίπου, νά
πιάσητε ὅσα πλοῖα ἀπαντῆτε φορτωμένα μέ τροφάς και ἐφόδια διά τά φρούρια ἤ
στρατεύματα τοῦ ἐχθροῦ...».
Το έγγραφο φέρει ημερομηνία «εκ
του Ε.» (πλοίου «Ἑλλάς»[*]), 16 Ιουλίου 1827.
Ήταν μία σελίδα, 250 x 201 χλστ.
Ο «πομπώδης τσαρλατάνος»[2] θλιβερός
Τόμας Κόχραν, το 1827 κατέπλευσε στην νήσο Πόρο, όπου έγινε δεκτός με
ενθουσιασμό και ορκίσθηκε και ανέλαβε καθήκοντα στολάρχου (χωρίς αξιόλογες
επιτυχίες για την Ελλάδα…) αν και κατηγορείτο για χρηματιστηριακή απάτη[3], ενώ αναμείχθηκε
και στο περίφημο δάνειο της Ελλάδος (1822 / 1824)!
Ο Άγγλος ναύαρχος Χάμιλτον,
όσο και οι Κόχραν και Τσωρτς εκφράσθηκαν υπέρ της εκλογής του Καποδίστρια - βλ. Γ. Λεκάκης "Επίτομος βιογραφία του Ιωάννη Καποδίστρια".
Ο Κόχραν επενέβη στην
κατασκευή ελληνικών πλοίων, αλλά με ένα νέο σύστημα μηχανών, που είχε εφεύρει ο
ίδιος! Συνολικώς γι’ αυτό, δαπανήθηκαν 160.000 λίρες για έξι πλοία (μαζί με την
αμοιβή του Κόχραν). Από αυτά, μόνον το ένα πρόλαβε να πολεμήσει…
Οι Κόχραν και Τσωρτς
πρότειναν μεγάλη εκστρατεία για την λύση της πολιορκίας της Ακρόπολης. Ο Κόχραν
κυκλοφόρησε προκήρυξη, όπου διαβεβαίωνε ότι ο πόλεμος θα μεταφερόταν γρήγορα σε
τουρκικό έδαφος και ότι «η σημαία του σταυρού θα κυμάτιζε και πάλι στην Αγία
Σοφία»! Αυτό μάζεψε Έλληνες εθελοντές! (Μέχρι τα τέλη Απριλίου ο ελληνικός
στρατός στην Αττική είχε φτάσει τους 10.000 άνδρες!).
Το σχέδιο των Κόχραν-Τσωρτς
οδήγησε σε μια από τις μεγαλύτερες ήττες της ελληνικής επανάστασης. Αποτέλεσμα
της ήττας στην μάχη του Ανάλατου - Φαλήρου ήταν η εκκένωση της Αττικής από τα
επαναστατικά ελληνικά στρατεύματα και εν τέλει την παράδοση της Ακρόπολης, μετά
την 10μηνη άμυνα και τις τόσες απώλειες πολεμιστών!..
Ο Κ. Μέντελσον-Μπαρτόλντι
αναφέρει χαρακτηριστικά: «Ο Κιουταχής, που δεν μπορούσε στην αρχή να πιστέψει
την βλακεία του σχεδίου των Άγγλων Κόχραν και Τσωρτς, δεν άφησε ανεκμετάλλευτη
την περίσταση και όρμησε εναντίον των ελληνικών προφυλακών, ανάμεσα στον λόφο
Μουσείου και τον ναό του Ολυμπίου Διός». Όπως είχε προβλέψει ο Καραϊσκάκης, τα
ελληνικά στρατεύματα, ακάλυπτα στο ανοιχτό πεδίο, θα έχαναν. Επακολούθησε φοβερή
καταστροφή. Οι Έλληνες ετράπησαν σε φυγή. Οι Κόχραν και Τσωρτς μόλις πρόλαβαν
να πηδήξουν στις βάρκες… Η ήττα αυτή ήταν από τις πιο αιματηρές απ’ όσες
υπέστησαν οι Έλληνες κατά την διάρκεια του Αγώνα του 1821… Χάθηκαν 1.500
μαχητές! Μεταξύ αυτών οι: Νοταράς, Βέικος, Τζαβέλλας, Φωτομάρας, Ιγγλέσης, κ.ά.
Ο δε Καραϊσκάκης τραυματίσθηκε στην μάχη του Φαλήρου, και μεταφερόμενος με
πλοίο του Κόχραν στην Σαλαμίνα, εξέπνευσε!
Μετά απ’ αυτό, θέλησε να συγκροτήσει εκστρατεία… κατά της Αιγύπτου, ίνα καταστρέψει τον στόλο του Μωχάμετ Αλή. Πίστευε ότι, εάν το επιτύγχανε, θα δημιουργούσε δυσεπίλυτα προβλήματα στον Ιμπραήμ, που «έβλεπε» προς την Πελοπόννησο. Η αφορμή εδόθη από μια ανώνυμη επιστολή, στα ιταλικά, η οποία έφθασε στην Ύδρα από την Αλεξάνδρεια και προειδοποιούσε ότι στα τέλη Μαΐου, τουρκικά και αιγυπτιακά πλοία, θα ένωναν τις δυνάμεις τους, ίνα καταλάβουν την Ύδρα. Ο ανώνυμος επιστολογράφος καλούσε τους Έλληνες «να μην πτοηθούν, αλλά να δράσουν άμεσα, γιατί ο αιγυπτιακός στόλος παρουσίαζε σοβαρά προβλήματα». Ο παρορμητικός Κόχραν σκέφτηκε μια εντυπωσιακή επιχείρηση, για να αναστηλώσει το γόητρό του, μετά τις καταστροφικές (για τους Έλληνες) μάχες του Φαλήρου (23 Απριλίου 1827) και Ανάλατου (24 Απριλίου 1827). Αποφάσισε, λοιπόν, να πλεύσει στην Αλεξάνδρεια και να κτυπήσει τον ναύσταθμο του Μ. Αλή. Συγκέντρωσε 22 πλοία και 8 πυρπολικά. Με ναυαρχίδα την «Ελλάς»[*] ανοίχτηκε στις 10 Ιουνίου. Το βράδυ της 16ης έφθασε στην Αλεξάνδρεια. Για να τους ξεγελάσει ύψωσε την αυστριακή σημαία! Αλλά μόλις μπήκε στο λιμάνι, δείλιασε και ανέκρουσε πρύμναν[4] για τον Πόρο, καταδιωκόμενος από τον αιγυπτιακό στόλο. Ύστερα και από αυτήν την αποτυχία, ο Κόχραν έχασε «και το τελευταίο ίχνος υπόληψης και οι βραζιλιανές του δάφνες φυλλορρόησαν εντελώς»...
Τέλος, εξεκίνησε με 23 πλοία
για την εκστρατεία του ξεσηκωμού της Δυτ. Ελλάδος και την ανακατάληψη του
Μεσολογγίου. Αλλά ο Κόδριγκτον τον εμπόδισε. Κανονιοβόλησε το Βασιλάδι, και επέστρεψε
στην Σύρο…
ΠΗΓΗ: Βέργος, 9.6.2021. ΑΡΧΕΙΟΝ
ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 9.5.2021.
[1] Ίσως το όνομα του πλοιάρχου έμενε ασυμπλήρωτο για να
συμπληρώνεται κάθε φορά κατά περίσταση.
[2] Βλ. Δ. Κόκκινος στο 6τομο έργο του «Η Ελληνική
Επανάστασις», έκδ. Μέλισσα, Αθήναι, 1974, βραβείο Ακαδημίας Αθηνών.
[3] μαζί με τον θείο του, Andrew Cochrane-Johnstone (βουλευτή
του Grampound), τον χρηματιστή Richard Gathorne Butt, και τους Charles Random
de Berenger και John Peter Holloway. Πρόκειται για την ιστορική απάτη του 1814 με
κρατικά χρεώγραφα "Omniun" αξίας 1.100.000 λιρών… Όλοι οι κατηγορούμενοι
καταδικάσθηκαν σε φυλάκιση 12 μηνών.
[4] Διότι είδε, λέει, ότι δεν τον ακολουθούσαν τα
υπόλοιπα ελληνικά πλοία.
ΣΧΟΛΙΑ
ΣΧΟΛΙΑ ΜΕΣΩ Facebook