Του Γιώργου Λεκάκη
To Balzi Rossi / Bàussi Russi / Baoussé-Roussé
= (κόκκινες πέτρες[1]), είναι
τοπωνύμιο και παραλία με ένα συγκρότημα σπηλαίων, στο Grimaldi της Ventimiglia της
Λιγουρίας Ιταλίας, σε μικρή απόσταση από τον συνοριακό σταθμό Ιταλίας – Γαλλίας,
Ponte San Ludovico, στον 43ο παράλληλο [43.784°N 7.534°E].
Είναι συνολικά 10 σπήλαια (γνωστά
ως "Σπήλαια Grimaldi") και ημισπηλιές (riparo), τα οποία είχαν χρησιμεύσει ως σπήλαια
κατοικίας ή βραχοκαταφύγια από την Μέση Παλαιολιθική. Από τα δυτικά προς τα
ανατολικά είναι τα: Grotta del Conte Costantini, Grotta dei Fanciulli / Grotte
des Enfants, Grotta di Florestano, Riparo Lorenzi, Riparo Mochi, Grotticella
Blanc-Cardini, Grotta del Caviglione, Riparo Bombrini, Barma Grande, Baousso da
Torre[2] και
Grotta del Principe.
Οι πρώτες ανασκαφές έγιναν
από τον πρίγκηπα Florestan I του Μονακό το 1846.
Σε αυτόν τον τόπο έχουν
ανακαλυφθεί, πολυάριθμα τεχνουργήματα
της παλαιολιθικής εποχής.
Οι ταφές όλων των ατόμων είναι
του τύπου Cro-Magnon:
- Η αρχαιότερη είναι 200.000
χρόνων. Ευρέθη στο Σπήλαιο του Πρίγκηπα, που επήρε αυτό το όνομα διότι «υπό τις
οδηγίες του ερασιτέχνη αρχαιολόγου πρίγκηπα Αλβέρτου Α' του Μονακό». Ευρέθη οστούν
ισχίου, ενός ανθρώπου ηλικίας περίπου 200.000 χρόνων - Homo heidelbergensis ή
πρώιμου Νεάντερταλ.
Και
- μια άλλη 42.000 χρόνων και
βρέθηκε στο Riparo Mochi.[3]
Μια πιο πρόσφατη ομάδα αναφέρεται
στην τελευταία Επιγραβέτια περίοδο (συμπεριλαμβανομένων των παιδιών που έφερε
στο φως ο Em. Rivière και του γυναικείου
σκελετού που βρέθηκε στα ανώτερα στρώματα του «Σπηλαίου των Παιδιών»), και μια
προγενέστερη, στην Gravetian/Aurignacian. Το κάτω στρώμα, της Μουστεριανής
περιόδου, στερείται ανθρώπινων υπολειμμάτων.
Οι ταφές:
- η ενιαία ταφή, που ανακαλύφθηκε
το 1872 από τον Ém. Rivière στο Σπήλαιο Caviglione ήταν της Κυρίας[4] του
Caviglione / Donna del Caviglione: Πρόκειται για μια υψηλή γυναίκα (περίπου 1,90
μ.), με κόμμωση από κογχύλια και δόντια ελαφιού. Η ιδιαιτερότητα της διακόσμησης
του κρανίου της, υποδηλώνει ότι ανήκε σε υψηλή κοινωνική τάξη, και ότι οι
άνθρωποι αυτής της μακρυνής εποχής - Ύστερη Παλαιολιθική - μάλλον επίστευαν στην
μετά θάνατον ζωή! Θέλησαν δε με τα στολίδια να διατηρήσουν την ψευδαίσθηση
κόμης, αφού θα έχανε τα μαλλιά της! Το σώμα της ήταν καλυμμένο με κόκκινη ώχρα,
θαμμένο στην αριστερή του πλευρά, στραμμένο προς τα δυτικά, με τα χέρια κοντά
στο πρόσωπο και τα πόδια διπλωμένα.
- η διπλή ταφή, που
ανακαλύφθηκε το 1874, από τον Ém. Rivière στην Σπηλιά των Παιδιών: Δύο παιδιά
θαμμένα σε βάθος 2,7 μ. ξαπλωμένα ανάσκελα με λυγισμένα τα πόδια, με την
παρουσία διαφόρων θαλασσινών κογχυλιών κοντά στο ισχίο. Η Grotta dei Fanciulli
εξερευνήθηκε για πρώτη φορά από τον Ém. Rivière την δεκαετία του 1870 και στην
συνέχεια από τον πρίγκηπα Albert I στις αρχές του 20ού αιώνα. Οι σκελετοί των παιδιών
και ο σκελετός της γυναίκας ήταν ηλικίας 11.130 ± 100 χρόνων. Οι δύο ανδρικοί
και ο ένας θηλυκός σκελετός είναι από την Gravettian εποχή, περίπου 24.000 χρόνων.
- η ενιαία ταφή που
ανακαλύφθηκε το 1884 από τον L. Jullien, συλλέκτη αρχαιοτήτων, που ξεκίνησε την
ανασκαφή στη Μεγάλη Barma / Μπάρμα, βρίσκοντας έναν σκελετό ενήλικου αρσενικού βαμμένου
με ώχρα, που όμως κατεστράφη… λόγω της άρνησης του «ιδιοκτήτη» του μητρόσχημου σπηλαίου,
G. Abbo, να παραδώσει τα λείψανα στο Μουσείο της Menton! Ο Jullien ωστόσο βρήκε
(1883 – 1895) και πήρε 15 αγαλματίδια, 22.000 χρόνων σαν αυτά που συνηθίζεται
να ονομάζονται «Παλαιολιθικές Αφροδίτες», από πράσινο, κόκκινο ή κίτρινο
σαπουνόλιθο, που χαρακτηρίζονται από την ανάδειξη των γεννητικών
χαρακτηριστικών και πιστεύεται ότι είναι σύμβολα γονιμότητας.
- η τριπλή ταφή, που
αποτελείται από τρεις σκελετούς, που βρέθηκαν το 1892 στο Barma grande από τον
G. Abbo. Είναι ένας ενήλικας άνδρας, μια νεαρή γυναίκα και ένας έφηβος, τοποθετημένοι
παράλληλα, στον ίδιο τάφο, από την ανατολή προς την δύση και θαμμένοι μαζί με
ένα πλούσιο σύνολο κηδείας, κτερίσματα που περιλαμβάνουν όστρακα, λεπίδες από
πυριτόλιθο και κυνόδοντες ελαφιών. Η ταφή χρονολογείται πριν από περίπου 20.000
χρόνια. Ο ενήλικας έχει ύψος περίπου 1,9 μ. και έχει πολύ ανεπτυγμένα οστά των
άνω άκρων και έντονες αρθρώσεις (ένδειξη μεγάλης δύναμης). Ένα ασυνήθιστο
χαρακτηριστικό για τον σύγχρονο άνθρωπο. Είναι μια διαφορετική δομή της
μασχαλιαίας ακμής της ωμοπλάτης, η οποία αναδεικνύει την μεγάλη μυϊκή δύναμη
αυτού του ανθρώπου.
- Δύο μεμονωμένες ταφές, που
ανακαλύφθηκαν το 1894, πάλι από τον G. Abbo στην Μεγάλη Μπάρμα. Η μία
αποτελείται από έναν ανδρικό σκελετό ενήλικος, που χαρακτηρίζεται από έντονη
οδοντική φθορά και η άλλη σχηματίζεται από τα λείψανα ενός ενήλικα, θαμμένου
πάνω από μια αρχαία εστία.
- η διπλή ταφή, που
ανακαλύφθηκε το 1901 από τον κανονικό L. de Villeneuve στο Σπήλαιο των Παιδιών,
από μια ηλικιωμένη γυναίκα και έναν έφηβο, προφανώς μη Κρο-Μανιόν (non
cromagnoide), 25.000 χρόνων, τοποθετημένα στον ίδιο λάκκο σε μια σκυφτή θέση.
Αρχικώς είπαν ότι εξ αιτίας
αυτών των τελευταίων ατόμων, ειδικότερα, επήραν τον χαρακτηρισμό «νεγροειδής
Γκριμάλντι» (αργότερα «άνθρωπος Γκριμάλντι»), επειδή η μορφολογία τους ήταν
προφανώς ανάλογη με τον σύγχρονο νεγροειδή ανθρώπινο τύπο. Αλλά στις αρχές της
δεκαετίας του 1970, όταν έγιναν πιο προσεκτικές αναλύσεις, από τον οδοντίατρο και
ανθρωπολόγο P. Legoux, έδειξαν ότι ο προγναθισμός του προσώπου οφειλόταν στην
περίπτωση της γυναίκας σε ελάττωμα μάσησης. Όσο για τον έφηβο, ήταν μια…
πλαστογραφία, που πραγματοποιήθηκε για τους λεγόμενους… «χαμένους κρίκους» της
εξελικτικής αλυσίδας του ανθρώπου - πλαστογραφίες τέτοιες είχαν συμβεί τότε πολλές… λόγω της πίστης στον αφροκεντρισμό... Στην πραγματικότητα, και αυτά τα δύο άτομα ανήκαν επίσης στον τύπο του
Cro-Magnon όπως όλα τα άλλα.
Ευρέθησαν επίσης υπολείμματα
ζώων, από διάφορες περιόδους, συνολικά 20 ταφές ανθρώπων, διάφορα αντικείμενα, λίθινα
εργαλεία, σπηλαιογραφία ιπποειδούς, κ.ά. Τουλάχιστον 7 σκελετοί που
ανακαλύφθηκαν στην τοποθεσία αποδίδονται στον Homo sapiens - τοπικά αναφέρεται
ως «Άνθρωπος Grimaldi».
Πολλά από τα ευρήματα μπορεί
να δει κανείς στο Museo Preistorico dei Balzi Rossi.
ΠΗΓΗ: ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ,
20.12.2011.
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:
[1] από δολομιτικό ασβεστόλιθο πλούσιο σε ορυκτά σιδήρου.
[2] Με ευρήματα έργων 17.000 - 12.000 χρόνων – βλ. F. Garrigou.
[3] K. Douka κ.ά. «A new
chronostratigraphic framework for the Upper Palaeolithic of Riparo Mochi
(Italy)», Journal of Human Evolution 62(2), 19.12.2011, 286-299, doi:10.1016/j.jhevol.2011.11.009.
[4] προηγουμένως αποκαλείτο "Man of Menton",
λόγω λανθασμένης ανάλυσης των ευρημάτων!
ΣΧΟΛΙΑ
ΣΧΟΛΙΑ ΜΕΣΩ Facebook