Το κρεμαστό κόσμημα
(περίαπτον) έχει το σχήμα ενός πτηνού, μάλλον υδρόβιου, με μακρύ λαιμό και
ουρά, και πολύ κοντά πόδια, τεντωμένα προς τα μπροστά στην ίδια ευθεία με την
ουρά και την κοιλιά του. Τα μάτια αποδίδονται με πλαστικό τρόπο, σαν δύο
δισκοειδή εξάρματα. Στο μέσον της ράχης του υπάρχει δακτυλιόσχημος κρίκος που
χρησίμευε για την ανάρτησή του. Πολύ πιθανόν φοριόταν γύρω από τον λαιμό είτε
μόνο του (ως μενταγιόν) είτε ως εξάρτημα κολιέ (περιδεραίου). Δεν αποκλείεται,
όμως, να αποτελούσε και εξάρτημα ζώνης, από την οποία θα κρεμόταν μέσω μιας διακοσμητικής
αλυσίδας.
Είναι χυτό και πιθανόν
συμπαγές. Ξεχωρίζει για το σχετικά μεγάλο μέγεθος και βάρος του, καθώς
προσεγγίζει τα 10 εκατ. και το βάρος του ξεπερνά τα 300 γραμμ.
Το συγκεκριμένο κόσμημα
ανήκει στην κατηγορία των λεγόμενων «Μακεδονικών Χαλκών», στην οποία εντάσσεται
μία ευρεία γκάμα μπρούντζινων τέχνεργων που χρησιμοποιούνταν κυρίως ως
προσωπικά κοσμήματα και διακοσμητικά εξαρτήματα ενδυμάτων, π.χ. μενταγιόν,
περιδέραια, περιλαίμια, χάντρες, καρφίτσες, πόρπες, βραχιόλια, δακτυλίδια,
διακοσμητικά εξαρτήματα ζωνών, κοσμήματα μαλλιών ή κεφαλόδεσμων κ.ά. Τα
κοσμήματα αυτά παράγονταν στη Μακεδονία, το ΒΔ Αιγαίο και τα νότιο-κεντρικά
Βαλκάνια και κυκλοφορούσαν από τον μεσογειακό Νότο μέχρι και τον βαλκανικό
Βορρά, και από την Ιταλία έως τον Καύκασο. Χρονολογούνται στη μετάβαση από τους
προϊστορικούς στους ιστορικούς χρόνους και, ειδικότερα, στη λεγόμενη Εποχή
Σιδήρου, η αρχή της οποίας τοποθετείται γύρω στο 1100/1000 π.Χ. και το τέλος
της γύρω στο 700 π.Χ., ή στις αρχές του 6ου αι. π.Χ., ή και ακόμα πιο ύστερα.
Τα πτηνόμορφα κρεμαστά
κοσμήματα, ειδικότερα, αποτελούν μία από τις πιο αντιπροσωπευτικές και
πολυάριθμες κατηγορίες των «Μακεδονικών Χαλκών», με πολλούς επιμέρους τύπους
και παραλλαγές. Παραδείγματά τους απαντούν στα Βαλκάνια και την κεντρική
Ευρώπη, σποραδικά κατά την Ύστερη Εποχή Χαλκού και πολύ συχνότερα στην
προχωρημένη Εποχή Σιδήρου. Συναντώνται, επίσης, στην περιοχή του Καυκάσου και
την Περσία. Το εύρος που χαρακτηρίζει τη γεωγραφική και χρονική κατανομή τους,
χαρακτηρίζει και τις ερμηνείες γύρω από την προέλευσή τους ή τις
προσλαμβάνουσες καλλιτεχνικές επιρροές τους, με ορισμένους μελετητές να τα
θεωρούν παιονικά, άλλοι καυκάσια και άλλοι ανατολίτικα.
Το συγκεκριμένο κόσμημα
(αριθ. ευρετηρίου ΜΘ 7250) μπορείτε να δείτε στην περιοδική επετειακή έκθεση
«Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης: 60 Χρόνια | 60 Στιγμές» (ενότητα 14: «1976
| Το Μουσείο και οι δωρητές του»).
ΠΗΓΗ: ΑΜΘ, ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 1.8.2023.
ΣΧΟΛΙΑ
ΣΧΟΛΙΑ ΜΕΣΩ Facebook