Αρχαιοελληνικό ΞΙΦΟΣ, 3.500 χρόνων βρέθηκε στον Όλυμπο, σε υψόμετρο 1.100 μ. στις Σπάθες Πιερίας! Σχέση με Μυκήνες, Κρήτη, Ιθάκη, Αττική

Αρχαιοελληνικό ΞΙΦΟΣ,

3.500 χρόνων

βρέθηκε στον Όλυμπο,

σε υψόμετρο 1.100 μ.

στις Σπάθες Πιερίας!

Σχέση με Μυκήνες, Κρήτη, Ιθάκη, Αττική

Τι μπορεί να αποδώσει καλύτερα την ανδρεία ενός πολεμιστή, εάν όχι το ίδιο του το ξίφος; Προσωπικό αντικείμενο στενά συνυφασμένο με την ταυτότητα του ιδιοκτήτη του, έχει χρησιμοποιηθεί διαχρονικά σε διάφορους πολιτισμούς ως σύμβολο δύναμης, κύρους και  πολεμικής δεξιότητας.

Το συγκεκριμένο χάλκινο ξίφος του Αρχαιολογικού Μουσείου Θεσσαλονίκης (ΜΔ 2591) προέρχεται από ένα νεκροταφείο της Πιερίας, το οποίο βρίσκεται κοντά στο χωριό Άγιος Δημήτριος, στην θέση Σπάθες. Σε μια απότομη πλαγιά του Ολύμπου, σε υψόμετρο 1.100 μ., και σε θέση που εποπτεύει κομβικό πέρασμα έχουν ανασκαφεί 34 τάφοι. Αν και το νεκροταφείο δεν έχει διερευνηθεί σε όλη του την έκταση, όπως προκύπτει από τα ευρήματα, χρησιμοποιήθηκε στην Ύστερη Εποχή του Χαλκού, από τον 14^ο έως και τα τέλη του 13^ου / αρχές 12^ου αιώνα π.Χ.

Το ξίφος βρέθηκε στον κιβωτιόσχημο τάφο 8 - έναν από τους πλουσιότερους του νεκροταφείου. Στο εσωτερικό του είχαν ενταφιαστεί δυο άτομα. Το ένα, πιθανότατα άνδρας, βρέθηκε σε ήπια συνεσταλμένη στάση με το κεφάλι στον νότο, ενώ το άλλο, μάλλον γυναίκα, είχε τοποθετηθεί με αντίθετο προσανατολισμό. Ένας σωρός οστών συγκεντρωμένος στην γωνία του τάφου σχετίζεται με ανακομιδή παλαιότερης /–ων ταφής /-ών. Στο νεκροταφείο των Σπαθών η τοποθέτηση περισσότερων νεκρών σε έναν τάφο είναι πάγια πρακτική και πιθανότατα αποτελεί επιλογή που επιβάλλεται από συγγενικούς δεσμούς.

Το ξίφος εντοπίσθηκε κάτω από τον δεξί πήχυ του άνδρα, ενώ μια χάλκινη αιχμή λόγχης αποκαλύφθηκε δίπλα στον αριστερό ώμο του. Πέρα από τον οπλισμό, τον νεκρό συνόδευαν τρία μυκηναϊκού τύπου αγγεία (δυο μυροδοχεία και ένα φλασκί) και ένα τοπικό χειροποίητο μυροδοχείο. Στα δάχτυλά του φορούσε δυο μεταλλικά δαχτυλίδια, ενώ στην περιοχή του στήθους του βρέθηκαν επτά εγχάρακτοι σφραγιδόλιθοι από στεατίτη και αρκετές χάνδρες περιδέραιου φτιαγμένες κυρίως από ήλεκτρο, υλικό εισηγμένο από τη Βαλτική. Ανάλογα πλούσια κτερίσματα είχαν επίσης προσφερθεί και στον δεύτερο νεκρό του τάφου.

Το χάλκινο ξίφος αποτελείται από λογχόσχημη λεπίδα με νεύρωση, η οποία είναι ενιαία κατασκευασμένη με την λαβή. Δυο κερατόσχημες διαμορφώσεις μεταξύ λεπίδας και λαβής προστάτευαν το χέρι του πολεμιστή, ενώ στην απόληξη της λαβής υπάρχει μύκητας μηνοειδούς σχήματος για την καλύτερη πρόσφυση του ξίφους στο χέρι. Η μια επιφάνεια της λαβής καλύπτεται με οστέινη επένδυση, η οποία έχει στερεωθεί στο ξίφος με καρφάκια. Ένα οστέινο επίμηλο που βρέθηκε στον τάφο διακοσμούσε το τελείωμα της λαβής. Επίσης, σώθηκαν θραύσματα της ξύλινης θήκης στο οποίο φυλασσόταν.

Μορφολογικά το ξίφος του Ολύμπου ομοιάζει με έναν τύπο γνωστό από την ακρόπολη των Μυκηνών, την Κρήτη, την Ιθάκη και την Αττική, γι’ αυτό και η προέλευσή του θεωρείται μυκηναϊκή. Χρονολογείται στην Υστεροελλαδική ΙΙΙ Α2 (1390 / 1370-1330-1315 π.Χ.). Η παρουσία του στον τάφο 8 μαζί με άλλα αντικείμενα μυκηναϊκού στιλ ή προέλευσης, όπως οι σφραγιδόλιθοι, τα κεραμικά αγγεία, οι κεχριμπαρένιες χάνδρες ή η χάλκινη αιχμή λόγχης, είναι στοιχεία που τονίζουν τον διακεκριμένο ρόλο που θα διαδραμάτιζε ο νεκρός στο πλαίσιο της τοπικής κοινότητας. Από όλα τα ταφικά κτερίσματα το ξίφος αποτελεί το πιο δραματικό και ισχυρό μέσο για να εκφράσει την ύψιστη αρετή του νεκρού, η οποία, απ’ ό,τι φαίνεται, ήταν η πολεμική ανδρεία. Δεν θα ήταν λίγες οι φορές που τον προστάτευσε στη μάχη σκορπίζοντας τον θάνατο στους εχθρούς. Όσο ζούσε ο πολεμιστής του τάφου 8, το ξίφος του ήταν το όπλο εκείνο που περισσότερο από κάθε άλλο τον κράτησε στη ζωή. Έχοντας ολοκληρώσει την αποστολή του, είναι λογικό πια να τον συντροφεύσει για πάντα στη μετά θάνατον ζωή του.

Μπορείτε να δείτε το χάλκινο ξίφος στη μόνιμη έκθεση Προϊστορική Μακεδονία, στην προθήκη 19.

ΠΗΓΗ: ΑΜΘ, ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 1.9.2023.

Αρχαιοελληνικο αρχαιο ΞΙΦΟΣ, σπαθι 14ος αιωνας πΧ ολυμπος, υψομετρο Σπαθες Πιεριας ανδρεια πολεμιστης προσωπικο αντικειμενο ταυτοτητα πολιτισμος συμβολο δυναμη κυρος πολεμικη δεξιοτητα χαλκινο Αρχαιολογικο Μουσειο Θεσσαλονικης νεκροταφειο Πιερια χωριο αγιος Δημητριος, Ολυμπου, ανασκαφη ταφοι ευρημα υστερη Εποχη του Χαλκου 13ος 12ος κιβωτιοσχημος ταφος πλουσιος ανδρας, συνεσταλμενη σταση κεφαλι νοτος, γυναικα, προσανατολισμος οστα ανακομιδη ταφη Σπαθων συγγενεια οικογενειακος δεξι πηχυς χερι χαλκινη αιχμη λογχη αριστερος ωμος οπλισμος νεκρος μυκηναικο αγγειο μυροδοχειο φλασκι μεταλλικο δαχτυλιδι επτα 7 εγχαρακτος σφραγιδολιθος στεατιτης χανδρα περιδεραιο ηλεκτρο, εισαγωγη Βαλτικη θαλασσα πλουσια κτερισματα δακτυλι λογχοσχημη λεπιδα νευρωση, λαβη κερατοσχημη διαμορφωση μυκητας μηνοειδης σχημα οστεινη επενδυση, καρφακι καρφι οστεινο επιμηλο διακοσμηση θραυσμα ξυλινη θηκη ακροπολη ακροπολις Μυκηνες Κρητη, Ιθακη Αττικη προελευση μυκηναικη Υστεροελλαδικη ΙΙΙ Α2 3.500 3.390 3.370 3.330 3.315 3.390 3.000 2η χιλιετια πΧ / 1370 1330 1315 μυκηνων σφραγιδολιθοι, κεραμικο αγγεια, κεχριμπαρι χανδρες ταφικα αρετη μετα θανατον ζωη προιστορικη Μακεδονια, προιστορια Μακεδονιας Μακεδονικο

Share on Google Plus

About ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ