Μονή Αγίας Τριάδος στη Δρακότρυπα - ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΔΩ.
Μονή Αγίας Τριάδος στη Φυλακτή
Η μονή είναι κτισμένη στα ΒΑ. του χωριού, στην άκρη ενός φαραγγιού,
σήμερα σώζεται μόνον το καθολικό της, ναός τρίκογχος με νάρθηκα στη δυτική
πλευρά και εξωτερική στοά. Στον ναό, που ήταν άλλοτε κατάγραφος, σώζονται σήμερα
τμήματα μόνον στο Ιερό Βήμα τα οποία χρονολογούνται στον 17ο αι. ενώ το
αξιόλογο τέμπλο, χρονολογείται με επιγραφή στα 1852.
Μονή Αγίας Τριάδος στην Οξυά.
Μονή Αγίας Τριάδος στο Μορφοβούνι.
Η Ι.Μ. Αγίας Τριάδος κτίστηκε το 1858 στη θέση παλαιότερης μονής,
η οποία ενώ το 1943 κάηκε από τους Ιταλούς. Διασώθηκε μόνο το καθολικό, ναός
αθωνίτικου τύπου, που στο λιθανάγλυφο υπέρθυρο της εισόδου του έχει χαραχθεί το
έτος 1858 και το μεγαλύτερο μέρος του λιθόκτιστου περιβόλου, που με επιγραφή
χρονολογείται στα 1872.
Μονή Αγίου Γεωργίου στο Μαυρομάτι.
Η ΙΜ του Αγίου Γεωργίου βρίσκεται στις ανατολικές υπώρειες των
Αγράφων, πάνω από την έξοδο του Πορταϊκού προς τον θεσσαλικό κάμπο. Ο ναός
είναι το καθολικό της Μονής Αγίου Γεωργίου στο Μαυρομάτι Καρδίτσας γνωστής και
ως Μονή Καραϊσκάκη. Η δεύτερη ονομασία οφείλεται στην σύνδεση του τόπου με τον
ήρωα αυτό της Επανάστασης που κατά την επικρατέστερη εκδοχή γεννήθηκε το 1782,
σε σπήλαιο που βρίσκεται κοντά στη μονή. Από το μοναστηριακό αυτό συγκρότημα
σώζεται σήμερα μόνο το καθολικό. Σύμφωνα με υπάρχουσες ενδείξεις, ο ναός
κτίσθηκε ή ανακαινίσθηκε στα τέλη του 16ου αι ή στις αρχές του 17ου αι.
Πρόκειται για ναό μονόκλιτο, αθωνίτικου τύπου, καλυπτόμενο με χαμηλό τυφλό
θόλο, στον ιδιαίτερο τύπο που ονομάσθηκε τύπος μονών της Πίνδου ή τύπος
Καραϊσκάκη και επιχωριάζει στην περιοχή των Αγράφων. Ο κυρίως ναός είναι
κατάγραφος με τοιχογραφίες του 1657, οι οποίες σήμερα διακρίνονται με δυσκολία
λόγω της κακής κατάστασης διατήρησής τους. Εξωτερικά το καθολικό έχει
ανακαινισθεί και ο νάρθηκας στη δυτική του πλευρά είναι μεταγενέστερος. Το
ξυλόγλυπτο τέμπλο του ναού χρονολογείται στα 1641 ενώ οι εικόνες του, που
προέρχονται από παλιότερο τέμπλο, στα 1599-1602. – Συντάκτης: Σταυρούλα
Σδρόλια, αρχαιολόγος.
Μονή Γενεσίου της Θεοτόκου στο Βλάσι
Η ΙΜ Γενεσίου της Θεοτόκου βρίσκεται σε μία ελατοσκέπαστη πλαγιά
της Καράβας πάνω από το χωριό Βλάσι στο νομό Καρδίτσας. Ο χρόνος ίδρυσης της
μονής είναι άγνωστος και ως terminus ante quem μπορεί να χρησιμοποιηθεί το έτος
1639, οπότε εκδόθηκε το πρώτο από τα πατριαρχικά σιγίλλια που την αναγνωρίζουν
ως σταυροπηγιακή μονή. Κτήτορες της μονής είναι ο Γεώργιος Σλουτσιάρης με την γυναίκα του Στάμω και το γιο τους Κωνσταντίνο. Παράσταση των δύο ανδρών της
γνωστής αυτής αρχοντικής οικογένειας περιλαμβάνεται στο εικονογραφικό πρόγραμμα
του ναού. Από το μοναστηριακό συγκρότημα σήμερα σώζεται μόνο το καθολικό.
Πρόκειται για ένα μονόκλιτο αθωνίτικου τύπου ναό με τυφλό θόλο που εξέχει
εξωτερικά ως τρουλοκαμάρα, ενώ στα δυτικά φέρει ευρύχωρο νάρθηκα κτισμένο στα
1662. Παλαιότερα υπήρχαν και δύο τοιχογραφημένα παρεκκλήσια, τα οποία κατέπεσαν
πριν από το 1928. Ο ζωγραφικός διάκοσμος του κυρίως ναού, όπως και του τέμπλου,
φιλοτεχνήθηκε το 1644 από το εργαστήριο των δύο γνωστών στην περιοχή ζωγράφων
που υπογράφουν με το όνομα Ιωάννης ο "ευτελής" και Ιωάννης. Oι
τοιχογραφίες του νάρθηκα εκτελέστηκαν εκατό χρόνια αργότερα, το 1744. – Συντάκτης:
Σταυρούλα Σδρόλια, αρχαιολόγος.
Μονή Κοιμήσεως Θεοτόκου Πελεκητής στην Καρίτσα.
Μονή Κορώνης ανάμεσα στο Μοσχάτο και Μεσενικόλα.
Η ΙΜ της Γέννησης της Θεοτόκου, γνωστή ως Μονή Κορώνας βρίσκεται
ανάμεσα στις κοινότητες Μοσχάτου και Μεσενικόλα. Παλαιότερα ονομαζόταν Μονή
Κρυεράς Πηγής ενώ ως Μονή Κορώνας την συναντάμε από τις αρχές του 18ου αι.
(1718). Αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα από ιστορική και καλλιτεχνική άποψη
μνημεία του νομού Καρδίτσας καθώς διασώζει ακέραιο το καθολικό του 16ου αιώνα,
με την αρχική του διακόσμηση. Η μονή έπαιξε σπουδαίο ρόλο κατά τη διάρκεια της
Τουρκοκρατίας ως πνευματικός και θρησκευτικός φάρος των Αγράφων. Η συνέχιση της
εθνικής της προσφοράς. κατά τη διάρκεια της εθνικής αντίστασης είχε ως
αποτέλεσμα την ανεπιτυχή απόπειρα πυρπόλησής της από τα γερμανικά στρατεύματα
τον Δεκέμβριο του 1943. Εκτός από την αδιάσπαστη διατήρηση της μοναστικής
παράδοσης από τον 16ο αιώνα μέχρι σήμερα, που συνετέλεσε στην εδραίωση της
φήμης της, η μονή Κορώνας έγινε επίσης γνωστή επειδή υπήρξε το κέντρο λατρείας
του τοπικού νεομάρτυρα μητροπολίτη Σεραφείμ (+ 1601), του οποίου φυλάσσει την
θαυματουργή κάρα.
Από το αρχικό μοναστηριακό συγκρότημα σώζεται το καθολικό, το
οποίο βρίσκεται στο κέντρο του περιβόλου της μονής και η νότια πτέρυγα των
κελλιών. Τα κελλιά της βόρειας πλευράς αποτελούν νεώτερες κατασκευές, σε
αντικατάσταση παλαιότερων που καταστράφηκαν. Το καθολικό είναι τετρακιόνιος
σταυροειδής εγγεγραμμένος ναός αγιορείτικου τύπου, με νάρθηκα στη δυτική πλευρά
και παρεκκλήσιo, που τιμάται στη μνήμη του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου, στη
βόρεια πλευρά του. Το καθολικό είναι κατάγραφο με εξαιρετικής τέχνης
τοιχογραφίες που ακολουθούν το ρεύμα της Κρητικής Σχολής και τις οποίες
φιλοτέχνησε το 1587 ο ζωγράφος Δανιήλ. Κτήτορας του καθολικού και χορηγός της
αγιογράφησης του ναού είναι ο Ανδρέας Μπούνος, παράσταση του οποίου
συμπεριλαμβάνεται στο εικονογραφικό πρόγραμμα του ναού. Κτήτορας και χορηγός
αντίστοιχα της αγιογράφησης (1739) του παρεκκλησίου του Τιμίου Προδρόμου είναι
ο "εκ χωρίου Βρανιανών" Αποστολάκης. To ξυλόγλυπτο τέμπλο του ναού
κατασκευάστηκε τον 18ο αι. – Συντάκτης: Σταυρούλα Σδρόλια, αρχαιολόγος.
Μονή Κώστη στα Κουμπουριανά.
Μονή Μεταμορφώσεως του Σωτήρος στα Βραγγιανά.
Μονή Πέτρας στο Καταφύγι.
Η ΙΜ Πέτρας βρίσκεται 4 περίπου χλμ. βορειοδυτικά του χωριού Καταφύγι του δήμου Ιτάμου και συγκεκριμένα στον δρόμο που οδηγεί από το Καταφύγι στο συνοικισμό Άγιος Αθανάσιος του Λαμπερού. Το μοναστήρι που είναι αφιερωμένο στην Κοίμηση της Θεοτόκου οφείλει την προσωνυμία του στο βράχο στον οποίο είναι χτισμένο. Η μονή συγκαταλέγονταν ανάμεσα στα πέντε σημαντικότερα μοναστήρια των Αγράφων. Υπήρξε μετόχι της σταυροπηγιακής Μονής της Μεταμορφώσεως Καταφυγίου, της οποίας δεν διασώζονται ίχνη. Προβληματική είναι η ταύτιση του κτήτορα της μονής, του οποίου η παράσταση περιλαμβάνεται στο εικονογραφικό πρόγραμμα του καθολικού. Κατά μία άποψη κτήτορας είναι ο Παναγιώτης Κουσκουλάς, πρώην στρατιωτικός διοικητής Κρήτης ή αυτοκρατορικός διερμηνέας της Πύλης, με καταγωγή από το Νεοχώρι. Σύμφωνα με άλλη άποψη κτήτορας ήταν ο προεστός του Νεοχωρίου Παναγιώτης Μορφέσης. Από το μοναστηριακό συγκρότημα της Πέτρας που μέχρι το 1968 προστάτευε οχυρωματικός περίβολος με πυλώνα, καταχύστρες, κελλιά, εστία, μαγκιπείο [σ.σ.: αρτοποιείο, φούρνος], βορδοναρείο [σ.σ.: αρχαία ελληνική βουρδών / βόρδων (= μουλάρι) = σταύλος] και άλλους βοηθητικούς χώρους, σήμερα σώζεται μόνο το καθολικό - με το προσκολλημένο σ' αυτό παρεκκλήσι- καθώς και ένα ερειπωμένο κτίριο κελλιών στα ανατολικά. Το καθολικό της μονής ανήκει στον τετρακιόνιο αθωνιτικό τύπο με αβαθείς κόγχες και ευρύχωρο νάρθηκα (λιτή). Με βάση μορφολογικές συγκρίσεις με άλλα καθολικά του ίδιου τύπου χρονολογείται στα μέσα του 16ου αι. Το εσωτερικό του καθολικού αγιογραφήθηκε το 1625 από ζωγράφο επηρεασμένο από την κρητική σχολή ζωγραφικής, και ιδιαίτερα υπο την επίδραση της ζωγραφικής των μονών Δουσίκου και Κορώνας. Το εξαιρετικής τεχνικής ξυλόγλυπτο τέμπλο του ναού κατασκευάσθηκε λίγα χρόνια πρίν από την τοιχογράφησή του. Οι εικόνες του τέμπλου φιλοτεχνήθηκαν το 1608 από τον γνωστό στην περιοχή ζωγράφο Λάμπο. Σήμερα φυλάσσονται στη Συλλογή της Μητρόπολης Θεσσαλιώτιδος και Φαναριοφερσάλων στην Καρδίτσα. Η λιτή του καθολικού διακοσμήθηκε το 1789 από τον ζωγράφο Κωνσταντίνο με δαπάνη του μοναχού Παχωμίου.
Το παρεκκλήσι στα νοτιοδυτικά του καθολικού είναι αφιερωμένο στη
Μεταμόρφωση του Σωτήρος. Κτίστηκε την ίδια εποχή με το καθολικό. Έχει τη μορφή
του μονόκλιτου στταυροειδούς εγγεγραμμένου ναού και αγιογραφήθηκε το 1673 από
τον ζωγράφο Ιωάννη τον "ευτελή"- ο ίδιος φιλοτέχνησε και το τέμπλο
του παρεκκλησίου- με έξοδα του μοναχού Ανθίμου. Έχει υποστηριχθεί ότι
συμμετρικά προς αυτό υπήρχε και άλλο παρεκκλήσι από το οποίο δεν βρέθηκαν ίχνη
κατά τις πρόσφατες έρευνες. Το μοναστήρι ήταν έρημο μέχρι το 1920-30 οπότε
επανιδρύθηκε από τον Μητροπολίτη Ιεζεκιήλ. – Συντάκτης: Σταυρούλα Σδρόλια,
αρχαιολόγος.
Μονή Ρεντίνας.
Η ΙΜ Ρεντίνας βρίσκεται σε απόσταση 7 χλμ. νοτιοανατολικά της
ιστορικής κοινότητας Ρεντίνας Αγράφων. Η μονή τιμάται στο όνομα της Κοιμήσεως
της Θεοτόκου και στην μνήμη του Αγίου Βασιλείου Αγκύρας. Το μοναστήρι υπήρξε ένα
από τα σπουδαιότερα των Αγράφων. Ο χρόνος ίδρυσής του είναι άγνωστος αλλά
ανακαινίσθηκε σύμφωνα με σωζόμενη επιγραφή το 1579, ενώ το σημερινό καθολικό
κτίσθηκε το 1640 με δαπάνες της αρχοντικής οικογένειας Σταβογγίνη ή
Στραβοένογλου από το Σμόκοβο.
Το μοναστήρι γνώρισε μεγάλη ακμή κατά την περίοδο της
Τουρκοκρατίας όταν σε αυτό εγκαταβιούσαν περισσότεροι από 50 μοναχοί και
διέθετε τεράστια ακίνητη περιουσία στις γύρω περιοχές αλλά και μετόχια στη
Ρωσία ώστε να ονομάζεται το Ρωσικό. Κατείχε μεγάλης αξίας κειμήλια και
σημαντική βιβλιοθήκη. Από τις αρχές του 18ου αι. η μονή διατηρούσε σχολή για τα
ελληνικά γράμματα, η οποία εξελίχθηκε σε σχολή ανώτερης μόρφωσης. Η μονή έγινε
το κέντρο διαφόρων επαναστατικών γεγονότων και γι' αυτό έπαθε μεγάλες
καταστροφές. Έτσι στην απογραφή του 1881, κατά την απελευθέρωση της Θεσσαλίας
καταγράφεται με επτά μοναχούς ενώ μετά την απελευθέρωση εγκαταλείφθηκε για
πολλά χρόνια με αποτέλεσμα να χαθούν πολύτιμα χειρόγραφα και κώδικές του. Για
λίγα χρόνια αποτέλεσε μετόχι της Μονής Κορώνας και το 1927 επανασυστήθηκε από
τον λόγιο μητροπολίτη Ιεζεκιήλ. Σήμερα στη μονή εγκαταβιούν τρεις μοναχές.
Στον οχυρωματικό περίβολο της μονής ο σημερινός επισκέπτης εισέρχεται
μέσω της ανατολικής πύλης. Μια δεύτερη πύλη υπάρχει στην ανατολική πλευρά του
περιβόλου. Στο κέντρο του περιβόλου βρίσκεται το καθολικό, ένας αγιορείτικου
τύπου τετρακιόνιος ναός. Στη δυτική του πλευρά φέρει εσωνάρθηκα-λιτή και
εξωνάρθηκα με εξαιρετικά αξιόλογες από την άποψη της εικονογραφίας αγιογραφίες.
Αριστερά και δεξιά του εσωνάρθηκα είναι προσκολλημένα τα παρεκκλήσια των Αγίων
Αποστόλων και Αγίου Νικολάου (νότια) και Αγίου Ιωάννου του Προδρόμου (βόρεια).
Στη ΒΔ γωνία του κυρίως ναού βρίσκεται η κρύπτη-οστεοφυλάκιο, στην οποία
κατέρχεται κανείς με μικρή κλίμακα.
Το εξαιρετικής τέχνης ξυλόγλυπτο τέμπλο του καθολικού
κατασκευάσθηκε το 1659 αλλά οι εικόνες που βρίσκονται στο επιστύλιο του ίδιου
τέμπλου φιλοτεχνήθηκαν στις αρχές του 17ου αι. πιθανότατα από τον αγιογράφο
Ιωάννη τον "ευτελή". Το 1662 και πάλι με χορηγία της οικογένειας
Στραβοένογλου φιλοτεχνήθηκαν οι τοιχογραφίες του κυρίως ναού από ένα άλλο
αγιογράφο με το όνομα Ιωάννης, που εργάσθηκε λίγα χρόνια νωρίτερα στον ενοριακό
ναό Κοιμήσεως στη Ρεντίνα. Ο ίδιος ζωγράφος, ένας από τους καλύτερους των
Αγράφων, αγιογράφησε δεκαπέντε χρόνια μετά τον νάρθηκα του καθολικού. Οι
τοιχογραφίες, όπως και το τέμπλο του παρεκκλησίου των Αγίων Αποστόλων και Αγίου
Νικολάου, χρονολογούνται με επιγραφή στα 1743. Στο παρεκκλήσιο του Αγίου Ιωάννη
του Προδρόμου διασώζεται το ξυλόγλυπτο τέμπλο και μέρος των εικόνων του, που
μπορούν να χρονολογηθούν στις αρχές του 18ου αι.
Ανατολικά και δυτικά του καθολικού αναπτύσσονται οι πτέρυγες των
κελλιών της μονής, ανάλογες των οποίων υπήρχαν κάποτε και στις άλλες δύο
πλευρές (βόρεια και νότια) εξασφαλίζοντας έτσι ενδιαιτήματα για εβδομήντα
περίπου μοναχούς. Στο μέσο των κελλιών της δυτικής πτέρυγας, δίπλα στο άλλοτε
ηγουμενείο, βρίσκεται κρυμμένο το παρεκκλήσιο του Τιμίου Σταυρού, το οποίο η
τοπική παράδοση ονομάζει Κρυφό Σχολειό. Η αγιογράφηση του παρεκκλησίου του
Τιμίου Σταυρού έγινε στις αρχές του 18ου αι. Το τέμπλο και οι εικόνες του
παρεκκλησίου του Τιμίου Σταυρού φυλάσσονται σήμερα στο Εκκλησιαστικό Μουσείο
Ρεντίνας. – Συντάκτης: Σταυρούλα Σδρόλια, αρχαιολόγος.
Μονή Σπηλιάς στα Κουμπουριανά.
H ΙΜ Κοίμησης της Θεοτόκου ή Μονή Σπηλιάς ανήκει στην
κοινοτική περιφέρεια του χωριού Κουμπουριανά και είναι κτισμένη σε μια εξοχή
βράχου, νότια του οικισμού.
Ο χρόνος ίδρυσης της μονής είναι άγνωστος. Τerminus ante quem για
την ύπαρξη της μονής αποτελεί πατριαρχικό σιγίλλιο του 1677 που την καθιστά
σταυροπήγιο και στο οποίο αναφέρεται ότι πρόσφατα στη μονή αυτή είχε ανεγερθεί
από τον ιερομόναχο Ανανία ναός αφιερωμένος στην Κοίμηση της Θεοτόκου. Πρόκειται
για τον μικρότερο, σήμερα ναό-παρεκκλήσιο που κτίστηκε και αγιογραφήθηκε στα
τέλη του 17ου αι. Το νέο καθολικό της μονής, αφιερωμένο στην Ζωοδόχο Πηγή,
κτίστηκε το 1737 και αγιογραφήθηκε λίγο αργότερα. Η μονή λόγω της θέσης της,
που ήταν ιδιαίτερης στρατηγικής σημασίας, έπαιξε σημαντικό ρόλο κατά την
περίοδο του απελευθερωτικού αγώνα του γένους ενώ το 1867 υπήρξε έδρα της
Επαναστατικής Κυβέρνησης.
Ναός Αγίου Αθανασίου στο Δροσάτο.
Τρίκογχος ναός με τρούλλο που χρονολογείται τον 18ο αι. με τοιχογραφίες
του 1737 (ο κυρίως ναός) και του 1770 (ο νάρθηκας), ενώ οι εικόνες του
ξυλόγλυπτου τέμπλου χρονολογούνται στα 1720.
Ναός Αγίου Αθανασίου στον Παλαμά - ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΔΩ.
Ναός Αγίου Γεωργίου στην Λεύκη.
O ΙΝ Αγίου Γεωργίου στην Λεύκη του νομού Καρδίτσας είναι μια
τρίκλιτη βασιλική με υπερυψωμένο φωταγωγό και προστώο κατά μήκος της βόρειας
πλευράς του και ευρύχωρο νάρθηκα στην δυτική του πλευρά. Ο ναός είναι
κατάγραφος με τοιχογραφίες σε δύο στρώματα. Το πρώτο στρώμα που αναπτύσσεται
στους τοίχους και τις τοξοστοιχίες του κυρίως ναού φιλοτεχνήθηκε από τον
ζωγράφο Θεόδωρο από την Αγυιά [σ.σ.: και όχι Αγιά] Λαρίσης στα μέσα του 18ου αι. Το δεύτερο στρώμα
καταλαμβάνει τους τοίχους του ιερού βήματος και χρονολογείται στον 19ο αι. Το
ξυλόγλυπτο και επιχρυσωμένο τέμπλο του ναού χρονολογείται στα 1759. Συντάκτης: Ελένη
Τσιμπίδα, αρχαιολόγος.
Ναός Αγίου Γεωργίου στην Ρεντίνα.
Ο ΙΝ Αγίου Γεωργίου βρίσκεται στην πλατεία της ιστορικής
κοινότητας της Ρεντίνας. Από επιγραφή του 1662 γνωρίζουμε ότι στον χώρο
προϋπήρχε ο ναΐσκος των αγίων Γεωργίου και Δημητρίου, και σε επαφή με αυτόν
κτίσθηκε αργότερα ο μεγάλος τρίκογχος ναός του Αγίου Γεωργίου, που
αγιογραφήθηκε το 1719, ενώ ο παλιός ναός ενσωματώθηκε ως παρεκκλήσιο στο νότιο
τμήμα του. Κατά μήκος της βόρειας πλευράς του ναού αναπτύσσεται το
εκκλησιαστικό μουσείο της Ρεντίνας, όπου έχουν συγκεντρωθεί σύνολα τέμπλων,
εικόνες, ιερά κειμήλια και παλαίτυπα από άλλους ναούς της Ρεντίνας. Στο μουσείο
έχουν μεταφερθεί και οι περισσότερες εικόνες του τέμπλου του παρεκκλησίου του
Αγίου Δημητρίου, έργα σύγχρονα της τοιχογράφησής του, που μπορούν να αποδοθούν,
όπως και η τελευταία, στο συνεργείο του ζωγράφου Ιωάννη, του τοιχογράφου της
μονής Ρεντίνας.
Το 1789 ο φημισμένος προεστός της Ρεντίνας Δημήτριος Τσολάκογλου
αφιέρωσε νέο τέμπλο που βρίσκεται μέχρι σήμερα στη θέση του στο ναό. Από τις
έξι εικόνες του προηγούμενου τέμπλου, οι δύο προσαρμόστηκαν μαζί με τις
εικόνες- αφιερώματα του Τσολάκογλου στο τέμπλο του 1789, στη ζώνη των
δεσποτικών, ενώ οι υπόλοιπες μεταφέρθηκαν στο μουσείο. Ο καλλιτέχνης του
παλαιού τέμπλου του Αγίου Γεωργίου παρουσιάζει κάποια εξάρτηση από το έργο του
Ιωάννη της μονής Ρεντίνας και μπορεί να υπήρξε μαθητής του. Από τον ξυλόγλυπτο
εξοπλισμό του ναού ενδιαφέρον παρουσιάζουν επίσης η ξυλόπηκτη οροφή, το
κιβώριο, τα προσκυνητάρια, ο δεσποτικός θρόνος και τα διακοσμημένα με φίλντισι
αναλόγια.
Αφιερώματα του Δ. Τσολάκογλου αποτελούν και οι εικόνες του τέμπλου
στο παρεκκλήσι του Αγίου Δημητρίου. – Συντάκτης: Ελένη Τσιμπίδα, αρχαιολόγος.
Ναός Αγίου Ιωάννου Θεολόγου στο Παλιούρι.
Ο ΙΝ Αγίου Ιωάνννου του Θεολόγου είναι κτισμένος 4 χλμ.
νότια από το χωριό Παλιούρι του νομού Καρδίτσας. Γύρω από το ναό, ο οποίος
υπήρξε καθολικό μονής, απλωνόταν το χωριό Άη Γιάννης που η παρουσία του
μαρτυρείται τουλάχιστον από την περίοδο της Τουρκοκρατίας αλλά στη συνέχεια
ερημώθηκε.
Ο ναός είναι σταυροειδής εγγεγραμμένος με τρούλο, σύνθετος
τετρακιόνιος, τύπος που σπανίζει στη Θεσσαλία. Στη δυτική του πλευρά είναι
προσκολλημένος νεώτερος ξυλόστεγος νάρθηκας. Το μνημείο φέρει πολλές
επιδιορθώσεις και προσκτίσματα, που αλλοιώνουν την αρχική του μορφή, η οποία
τοποθετείται στον 15ο αι. Σπαράγματα του αρχικού ζωγραφικού διακόσμου,
παλαιολόγειας εποχής, σώζονται στο ιερό βήμα και στα εσωρράχια των τόξων ενώ σε
ορισμένα σημεία του ναού υπάρχει και μεταγενέστερο στρώμα τοιχογραφιών. – Συντάκτης:
Ελένη Τσιμπίδα, αρχαιολόγος.
Ναός Γεννήσεως Χριστού στο Πετρίλο.
Πρόκειται για τρίκογχο με τρούλλο ναό, αθωνίτικου τύπου, που
χρονολογείται με επιγραφή χαραγμένη σε λιθανάγλυφο, το 1662. Κατάγραφος
εσωτερικά, με τοιχογραφίες του 17ου αι., το τέμπλο χρονολογείται στον 18ο αιώνα
ενώ οι δεσποτικές εικόνες στο 1872.
Ναός Κοίμησης της Θεοτόκου στη Γελάνθη.
Ο ναός της Κοιμήσεως της Θεοτόκου στη Γελάνθη που σύμφωνα με
επιγραφή κτίστηκε το 1813 ανήκει στον τύπο του σταυροειδούς εγγεγραμμένου με
τρούλλο και δικιόνιο νάρθηκα-γυναικωνίτη στη δυτική πλευρά. Οι λιθόκτιστες
αντηρίδες που παραλαμβάνουν τις ωθήσεις των τοίχων, κυρίως κατά μήκος της
βόρειας και της δυτικής εξωτερικής πλευράς του ναού, είναι μεταγενέστερης
κατασκευής. Στα ΒΔ. του ναού βρίσκεται κωδωνοστάσιο του 1882. Ενδιαφέρον παρουσιάζει
ο τρόπος κάλυψης του ναού που παρουσιάζει μεγάλες ομοιότητες με αυτήν του ναού
του Αγίου Αθανασίου - Ρουμ Παλαμά (1811). Το εσωτερικό του ναού είναι κατάγραφο
με τοιχογραφίες του 1843, που έγιναν από Σαμαριναίους ζωγράφους. Αξιόλογο είναι
το ξυλόγλυπτο τέμπλο του, το οποίο κατασκευάστηκε στις αρχές του 19ου αι. – Συντάκτης:
Ελένη Τσιμπίδα, αρχαιολόγος.
Ναός του Γενεσίου της Θεοτόκου στην Νεράιδα Δολόπων.
Ο ΙΝ Γενεσίου της Θεοτόκου βρίσκεται ΒΑ. του
χωριού Νεράιδα (πρώην Σπινάσα), σε απόσταση 3 χλμ.
Η ίδρυση της σταυροπηγιακής μονής, της οποίας αποτελούσε το καθολικό, τοποθετείται στα τέλη του 16ου αι. Το 1608 ο ναός ανακαινίσθηκε από τον ηγούμενο Ιωαννίκιο από τα Τρίκαλα. Πρόκειται για έναν τρίκογχο, ξυλόστεγο, ναό με στοά στην δυτική του πλευρά. Ο ναός αγιογραφήθηκε το 1651 από το ζωγράφο Ιωάννη τον "ευτελή", με δαπάνες του άρχοντα Θεοδόσιου Τζηοπέλη. – Συντάκτης: Σταυρούλα Σδρόλια, αρχαιολόγος.
ΠΗΓΗ: ΥΠΠΟΑ, ΕΦΑ ΚΑΡΔΙΤΣΑΣ, ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 1.12.2021.
ΣΧΟΛΙΑ
ΣΧΟΛΙΑ ΜΕΣΩ Facebook