Η Λάμια και το «Λαμιόσπιτο», ο αρχαίος θολωτός τάφος 3.500 χρόνων στο Διμήνι Μαγνησίας - της Στ. Αλεξάνδρου

Η Λάμια και το «Λαμιόσπιτο»,

ο αρχαίος θολωτός τάφος

3.500 χρόνων

στο Διμήνι Μαγνησίας

Της αρχαιολόγου Στ. Αλεξάνδρου

Ο μικρότερος και αρχαιότερος από τους δύο σημαντικούς μυκηναϊκούς θολωτούς τάφους, που έχουν βρεθεί στο Διμήνι, είναι ο λεγόμενος «Λαμιόσπιτο»[1]. Βρίσκεται 300 μ. δυτικά του λόφου με τα ερείπια του νεολιθικού οικισμού, κτισμένος σε επικλινή λοφοπλαγιά. Με βάση την αρχιτεκτονική του μορφή χρονολογείται στο 14ο αι. π.Χ. (ΥΕΙΙΙΑ2 περίοδος).

Το μνημείο ερευνήθηκε αρχικά το 1886 με πρωτοβουλία του τότε νομάρχη Μαγνησίας Ι. Κονδάκη και του γυμνασιάρχη Ε. Κούση, και με την συνεργασία των αρχαιολόγων Π. Καββαδία, P. Wolter και H. Lolling.

Η πρόσβαση στον τάφο γινόταν μέσω ενός ελαφρώς κατηφορικού δρόμου, με μήκος 14,50 μ. και πλάτος 3,30 μ. Οι παρειές του δρόμου συγκρατούνται από λιθόκτιστους αναλημματικούς τοίχους πλάτους 1 μ., που συγκλίνουν ελαφρώς προς το στόμιο του τάφου και στη συμβολή τους με τη θόλο φθάνουν τα 5,70 μ. σε ύψος. Το τέλος του δρόμου, μετά την ταφή φρασσόταν με λιθόκτιστο τοίχο, πλάτους 2 μ. Η είσοδος στη θόλο γινόταν μέσω του στομίου (ύψους 3 μ., μήκους 2,20 μ. και πλάτους 1,90 μ.), που καλύπτεται με τέσσερις μεγάλες πλάκες, που αποτελούν το υπέρθυρό του, επάνω από το οποίο υπήρχε το ανακουφιστικό τρίγωνο. Η θόλος, με διάμετρο 8,20 μ. και ύψος 8,10 μ., έχει κατασκευασθεί κατά το εκφορικό σύστημα, πιθανώς με τη χρήση ξυλοτύπων, τα ίχνη των οποίων δεν είναι ορατά. Είναι κτισμένη με μικρές ακανόνιστες ασβεστολιθικές πέτρες χωρίς συνδετικό υλικό, οι οποίες στη βάση της είναι ιδιαίτερα ενισχυμένες. Το δάπεδο έχει διαμορφωθεί με ισοπέδωση του ασβεστολιθικού βράχου. Το άνω τμήμα της θόλου έφρασσε μεγάλη στρογγυλή πλάκα, «το κλειδί». Ο τάφος απέδωσε λίγα αλλά σπουδαία ευρήματα, κυρίως γυάλινα κοσμήματα, ελεφάντινα αντικείμενα και χάλκινα όπλα, τα οποία μεταφέρθηκαν και εκτίθενται σήμερα στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο.

Στην ρωμαϊκή εποχή, στην κορυφή του τύμβου και σε επαφή με την λιθοδομή της θόλου κατασκευάσθηκε μία ασβεστοκάμινος για τις ανάγκες του ρωμαϊκού αγωγού ύδρευσης, που μετέφερε νερό στην αρχαία Δημητριάδα.

Το 1914 το μνημείο στερεώθηκε από τον Α. Αρβανιτόπουλο. Μια δεύτερη προσπάθεια στερέωσης του μνημείου έγινε το 1968 από τον Δ. Ρ. Θεοχάρη. Το 1996 στα πλαίσια του Β΄ Κ.Π.Σ. έγιναν στερεωτικές επεμβάσεις για την αντιμετώπιση των προβλημάτων ευστάθειας που παρουσίαζε το μνημείο, και κυρίως έγινε η επαναφορά της λιθοδομής στον ανατολικό τοίχο του δρόμου.

Έγινε η συμπλήρωση του διάκενου της οροφής και επανατοποθετήθηκε στη θέση της η πέτρα επιστέγασης της θόλου (κλειδί). Απoξηλώθηκαν οι εξωτερικές μεταγενέστερες λιθοδομές γύρω από την κορυφή της θόλου και στερεώθηκαν οι λίθοι εσωτερικά. Στο "στόμιο" του τάφου έγινε στερέωση του ρωγματομένου υπέρθυρου με μεταλλικό φορέα από ανοξείδωτο χάλυβα και αποκαταστάθηκε πλήρως το "ανακουφιστικό τρίγωνο". Εν συνεχεία απομακρύνθηκε ο λίθινος πεσσός από την είσοδο που είχε τοποθετηθεί το 1914 από τον Α. Αρβανιτόπουλο.

Στον ανατολικό τοίχο του δρόμου έγινε επαναφορά της λιθοδομής που παρουσίαζε παραμόρφωση απόκλισης 0,60 μ. περίπου. Η επιτυχής επαναφορά έγινε με υδραυλικό σύστημα ελεγχόμενης πίεσης και μετά την επαναφορά η λιθοδομή αρμολογήθηκε και κατασκευάστηκε σε απόσταση 0,50 μ. τοίχος αντιστήριξης για να παραλαμβάνει στο εξής τις πιέσεις των γαιών. Μετά τις εργασίες στερέωσης και αφού το μνημείο κατέστη ασφαλές για τους επισκέπτες έγινε επισκέψιμο αφού πραγματοποιήθηκε η διαμόρφωση στον περιβάλλοντα χώρο.

ΠΗΓΗ: ΥΠΠΟΑ, ΕΦΑ ΜΑΓΝΗΣΙΑΣ, ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 1.12.2021.

ΣΗΜΕΙΩΣΙΣ Γ. Λεκάκη:

---

[1] Η Λάμια ήταν βασίλισσα της Λιβύης, κόρη του θεού Ποσειδώνος και της Λιβύης. Σύζυγος του Βήλου.

Την αγάπησε ο Δίας. Από την συνεύρεσή τους εγεννήθησαν πολλά παιδιά, τα οποία όμως εσκότωσε η Ήρα από την ζήλεια της. Από τα παιδιά της επέζησαν μόνον η Σκύλλα και ο Τρίτων (βλ. Στησίχορος). Η Λάμια, τότε, από την στενοχώρια της, μεταμορφώθηκε σε τέρας, που σκότωνε παιδιά. Έπαιρνε την μορφή φάσματος / φαντάσματος, άρπαζε παιδιά και τα καταβρόχθιζε. Τότε η Ήρα την εκαταδίκασε να μην κοιμάται ποτέ! Ο Ζευς, όμως, την λυπήθηκε. Και της έδωσε την δυνατότητα να βγάζει τα μάτια της και να τα ξαναβάζει όποτε εκείνη ήθελε!

Πολλά μέρη και τοπωνύμια στην Ελλάδα σχετίζονται με την Λάμια. Θεωρούνται ενδιαιτήματά της (λαμιόσπιτα, λαμιοσπήλαια), όπου πήγαινε για να πλαγιάσει και να συνευρεθεί με τον Δία. Από αυτήν ονοματίστηκαν (τα) λάμια τα (σπηλαιο)χάσματα < λαμυρός > λοίμια, λάμβαι, λάμος > λατ. lamia (= «φάντασμα»), lamium (= «είδος ψαριού»).

Η παράδοσή της υπάρχει και στους Βάσκους, δείχνοντας την σχέση Ελλήνων – Βάσκων. Οι λαμιάκ / lamiak στην βασκική μυθολογία ήταν όντα, σαν τις Σειρήνες, τις Γοργόνες και τις νεράιδες. Με πόδια και νύχια πτηνού και ουρά ψαριού. Γυναίκες εξαιρετικού κάλλους. Κατοικούσαν συνήθως σε ποτάμια. Ήταν ευγενικές. Ο μόνος τρόπος για να εξαγριωθούν ήταν να τους πειράξουν τα… μαλλιά! Πολλάκις ερωτεύονταν θνητούς και έκαναν παιδιά μαζί τους.

Λαμια βασιλισσα Λιβυης, θεος Ποσειδωνας Λιβυης Βηλος ερως Δίιας παιδια, παιδοκτονια ηρα ζηλεια παιδι Σκυλλα Τριτων Στησιχορος στενοχωρια μεταμορφωση τερας, φασμα φαντασμα αρπαγη παιδιων καταδικη καννιβαλισμος υπνος αυπνια Ζευς, λυπη ματια ματι οφθαλμος οφθαλμοι τοπωνυμια Ελλαδα ενδιαιτημα λαμιοσπιτα, λαμιοσπηλαια λαμι σπηλαιοχασματα σπηλαιοχασμα χασματα χασμα λαμυρος λοιμια, λαμβαι, λαμβες λαμοςλατινικα lamium ειδος ψαρι παραδοση Βασκοι, Ελληνες Βασκωνια ιβηρικη χερσονησος ιβηρια ισπανια λαμιακ / lamiak βασκικη μυθολογια οντα, Σειρηνες, Γοργονες νεραιδες ποδια ποδι νυχια νυχι πτηνο ουρα ψαρια Γυναικες εξαιρετικο καλλος κατοικια ποταμι ευγενικη εξαγριωση μαλλια μαλλι ερωτας θνητος κομμωση κομμωτικη ταφος δρομος παρεια λιθοκτιστος αναλημματικος τοιχος στομιο συμβολη θολος ταφη πλακα υπερθυρο ανακουφιστικο τριγωνο εκφορικο συστημα, ξυλοτυπος ακανονιστη ασβεστολιθικη πετρα δαπεδο ισοπεδωση ασβεστολιθος βραχος στρογγυλη κλειδι αρχαια ευρηματα, γυαλινο υαλινο κοσμημα, ελεφαντινο ελεφαντοστεινο αντικειμενο χαλκινο οπλο Εθνικο Αρχαιολογικο Μουσειο αρχαιο γυαλι υαλι ρωμαικη εποχη κορυφη τυμβος λιθοδομη ασβεστοκαμινος ρωμαικος αγωγος υδρευσης, νερο Δημητριαδα 1914 μνημειο στερεωση Αρβανιτοπουλος 1968 Θεοχαρης 1996 ευσταθεια επιστεγαση λιθοι ρωγμη λιθινος πεσσος ελεφαντοστουν ελεφαντοδοντο αρχαιοτερος μυκηναικος θολωτος ταφοι Διμηνι, Διμηνιο Διμηνιον Λαμιοσπιτο λοφος ερειπια νεολιθικη εποχη οικισμος λοφοπλαγια αρχιτεκτονικη 14ος αιωνας πΧ ΥΕΙΙΙΑ 2 περιοδος 19ος μχ 1886 νομαρχης Μαγνησιας Κονδακης γυμνασιαρχης Κουσης, αρχαιολογος Καββαδιας, βολτερ Wolter λολινγλ λολλινγκ Lolling.

Share on Google Plus

About ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ