Στα "Μονοπάτια Κατανόησης" παρουσιάζεται μια ολιστική προσέγγιση, σχετικά με το βασικό ερώτημα "πώς κατανοούμε;".
Σε αυτήν την άκρως διεπιστημονική προσπάθεια, καθοριστικό ρόλο διαδραματίζει η διαλεύκανση θεμελιωδών νευρωνικών μηχανισμών, από το συνεχές των ασυνειδήτων διαδικασιών και συνειδητών εμπειριών, μέχρι την ανάλυση μηχανισμών μνήμης και μάθησης σε μοριακό επίπεδο.
Βασικό συστατικό στοιχείο αυτής της καινοτόμου προσέγγισης αποτελεί η εισαγωγή της έννοιας των μεταναπαραστάσεων, στην οποία εντοπίζεται το κύριο χαρακτηριστικό της νοητικής μας υπεροχής σε σχέση με τους εξελικτικούς μας προγόνους. Για την υποστήριξη και επεξήγηση των ανωτέρω χρησιμοποιούνται μια πληθώρα παραδειγμάτων από τις περιοχές των Μαθηματικών, της Φυσικής, των Επιστημών του Μηχανικού, της Τεχνολογίας, της Βιολογίας, της Ιατρικής, της Φιλοσοφίας και της Ζωγραφικής. Με βάση την σύνθεση των παραπάνω γνωστικών αντικειμένων, αναλύονται μία σειρά σημαντικών ερωτημάτων συμπεριλαμβανομένων των ακολούθων: Ποια είναι η σχέση ανάμεσα στην εγγενή και την επίκτητη γνώση; Γιατί είναι δυνατό να κατανοούμε το σύμπαν; Ποια είναι η επίδραση της πολιτιστικής εξέλιξης στον εγκέφαλό μας; Ποια είναι η νευρωνική προέλευση των διεργασιών που διέπουν τις τέχνες και τα γράμματα; Γιατί οι μαθηματικές εξισώσεις που χαρακτηρίζουν βασικά φυσικά φαινόμενα είναι κομψές; Μπορεί το πρόβλημα της συνείδησης να επιλυθεί; Θα είναι η επίδραση των μαθηματικών στη βιολογία εξ ίσου σημαντική όσο στην φυσική; Ο συγγραφέας ελπίζει ότι η νέα προσέγγιση βοηθά στην βαθύτερη κατανόηση της προέλευσης των σκέψεων και των συναισθημάτων μας. Απώτερη επιδίωξη είναι να παρακινηθεί ο αναγνώστης σε βαθύτερους στοχασμούς και να προσεγγίσει τον, κατά Αριστοτέλη, τελικό μας στόχο, δηλαδή να νοιώσει ευδαιμονία.
(Από την παρουσίαση
στο οπισθόφυλλο του βιβλίου του Αθανασίου Σ. Φωκά).
Περιεχόμενα:
Πρόλογος
1. Προκαταρκτικές έννοιες
Καινοτόμες έννοιες
Μία σύντομη φιλοσοφική
θεώρηση
Μία σημαντική παράλειψη
Μέρος 1: Βασικές έννοιες
2. Εισαγωγή στην
νευροφυσιολογία
'Δικτυακοί' έναντι
'νευρωνιστών'
Χημική έναντι ηλεκτρικής
επικοινωνίας
Συνάψεις
Γλοιοκύτταρα
Το δυναμικό ενεργείας και οι
δίαυλοι ιόντων
Ιατρικές εφαρμογές
Από τις ιστολογικές χρώσεις
στη νευροχειρουργική
3. Εισαγωγή στη νευροανατομία
Ο θάλαμος, τα βασικά γάγγλια
και η παρεγκεφαλίδα
Ο φλοιός του εγκεφάλου και οι
γείτονές του
Οι ινιακοί λοβοί
Οι κροταφικοί λοβοί
Οι βρεγματικοί λοβοί
Οι μετωπιαίοι λοβοί
Το μεταιχμιακό σύστημα
Διαφορές στις κλίμακες
ωρίμανσης
4. Η αντίληψη ως λύση ενός
αντίστροφου προβλήματος
Η οπτική αντίληψη ως λύση
ενός αντίστροφου προβλήματος
Διασυνδεσιμότητα βραχέος,
μέσου και ευρέος βεληνεκούς
Η υπεροχή του ασυνείδητου και
η ουσία της συνείδησης
Από την ομοιόσταση και τη
συνείδηση, στις μεταναπαραστάσεις: ένα μοναδικά ανθρώπινο επίτευγμα
Ομοιόσταση, αισθήματα και
συναισθήματα
Νευρωνικοί μηχανισμοί
ομοιόστασης Μεταναπαραστασεις
Μέρος 2: Ο μετασχηματιστικός
ρόλος των μεταναπαραστάσεων και η πολιτιστική έναντι της βιολογικής εξέλιξης
6. Η προέλευση των
μεταναπαραστάσεων και η γλώσσα
Ανατομικές διαφορές με τους
εξελικτικούς μας προγόνους
Η γλώσσα
7. Οι μεταναπαραστάσεις της
τέχνης, των μαθηματικών, της επιστήμης των υπολογιστών και της τεχνολογίας
Τέχνες
Μαθηματικά και Επιστήμη των
Υπολογιστών
Τεχνολογία
8. Η σχέση μεταξύ βιολογικής
και πολιτιστικής εξέλιξης
Βιολογική έναντι πολιτιστικής
εξέλιξης
Μοριακή φυλογενετική
Η έννοια της ετεροδυναμικής
αλληλεπίδρασης του ανθρώπου με το περιβάλλον
Η επίδραση του πολιτισμού στη
γνωσιακή μας λειτουργία
Μέρος 3: Η αλληλεπίδραση
ανάμεσα στις ασυνείδητες και συνειδητές διεργασίες
9. Εγγενής γνώση και μάθηση
Εγγενής και επίκτητη γνώση
Από τον συμπεριφορισμό στη νευροεπιστήμη
Η καθοριστική σημασία του
ασυνείδητου
10. Μνήμη και Μάθηση
Συναπτική πλαστικότητα
Ιατρικές επιπτώσεις
Ο ρόλος της συνείδησης στη
μάθηση
11. Το νευρωνικό υπόστρωμα
των ασυνείδητων διεργασιών και των συνειδητών εμπειριών
Μυθοπλασία (confabulation)
Νευρωνικές συσχετίσεις
συνειδητών και ασυνείδητων διεργασιών
Διοφθαλμικός ανταγωνισμός
Εννοιολογικοί νευρώνες
12. Στοιχεία οπτικής
αντίληψης
Ανατομία και λειτουργικά
χαρακτηριστικά της οπτικής επεξεργασίας
Χρώμα, φωτεινότητα και
οξύτητα
Οπτική επεξεργασία
Πρόσωπο και συναισθήματα
Δυσλειτουργία της οπτικής
επεξεργασίας
Μη δυνατότητα αντίληψης της
κίνησης (ακινητοψία) ή χρωμάτων (αχρωματοψία)
Τυφλή όραση και σύνδρομο
Anton
Προσωπαγνωσία και σύνδρομο
Capgras
13. Φως, όραση και τέχνη
Η διαίσθηση των μεγάλων
καλλιτεχνών για τα πορτρέτα και τις καρικατούρες
Οι συσχετίσεις στις τέχνες
και η διορατικότητα του Giacometti
Η σημασία της φωτεινότητας
και του χρώματος για τους ιμπρεσιονιστές
Μέρος 4: Λειτουργική
απεικόνιση, διέγερση του εγκεφάλου και ιατρική
14. Οι τεχνικές λειτουργικής
απεικόνισης PET και SPECT και η διάγνωση της άνοιας
Υπολογιστική τομογραφία
Τομογραφία εκπομπής
ποζιτρονίων
Ιατρικές εφαρμογές
Νόσος Αλτσχάιμερ και
μετωποκροταφική άνοια
Υπολογιστική τομογραφία
εκπομπής μονήρων φωτονίων
15. Η τεχνική λειτουργικής
απεικόνισης του fMRI και μία εντυπωσιακή ιατρική εφαρμογή
Απεικόνιση μαγνητικού
συντονισμού
Η τεχνική απεικόνισης του
λειτουργικού μαγνητικού συντονισμού
Επικοινωνία με ασθενείς που
θεωρούνταν σε φυτική κατάσταση μέσω fMRI
16. Διαφορετικά είδη
διέγερσης του εγκεφάλου, νόσος του Πάρκινσον, μείζων κατάθλιψη & διπολική
διαταραχή
Διέγερση του εγκεφάλου και
κλινικές εφαρμογές
Διακρανιακή μαγνητική
διέγερση / ηλεκτρική διέγερση
Η βαθειά διέγερση του
εγκεφάλου
Η νόσος του Πάρκινσον
Κατάθλιψη και διπολική
διαταραχή
Στρες
17. Ο διεπιστημονικός
χαρακτήρας της ιατρικής
Τα μαθηματικά και η επιστήμη
των υπολογιστών
Φυσική
Χημεία
Μικροβιολογία-Φαρμακολογία
Μοριακή βιολογία
Μέρος 5: Η αναζήτηση της
αφανούς πραγματικότητας
18. Η ουσία των μαθηματικών
[...]
19. Πώς μπορεί να επιλυθεί το
πρόβλημα της συνείδησης;
ΠΗΓΗ: εκδ. BROKEN HILL PUBLISHERS, ISBN 13 9789925350995, σελ. 270, διαστάσεις 29 x 21 εκατ. 2023. ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 2.2.2023.
ΣΧΟΛΙΑ
ΣΧΟΛΙΑ ΜΕΣΩ Facebook