Ο δαίμων Ενόρχης στην Λέσβο, που γεννήθηκε από ένα αυγό! - του Γ. Λεκάκη

Ο δαίμων Ενόρχης στην Λέσβο,

που γεννήθηκε

από ένα αυγό!

Του Γιώργου Λεκάκη

Ενόρχης / ένορχος / δωριστί ενόρχας / ιωνιστί ένορχις (< εν + όρχις = με όρχεις) είναι ο έχων όρχεις, και συνεπαγωγικώς ως ουσιαστικό ο τράγος.

Όρχεις (ιωνιστί ὄρχιες[1]), είναι ο ανδρικός γεννητικός αδένας[2] - Ηρόδ. Άρα ο κατ’ εξοχήν γονιμοποιητικός / αυξητικός / παραγωγικός αδήν.

Αλλά και ένα επίθετο / μορφή του θεού Διονύσου - ΔΙΑΒΑΣΤΕ Γ. Λεκάκη: «Διόνυσος, ο θεός που τα έχει 400» - κατά την έκφανση της λατρείας γονιμότητας. Αυτό το επίθετο του Διονύσου απαντάται στην Σάμο και την Λέσβο. Ο Διόνυσος ήταν ενόρχης επειδή ο πατέρας του Δίας / Ζευς τον έραψε στον μηρό[3] του – δηλ. στα μηρία / μήρα (= κύκλος / κυκλικά μέρη) - συνεπαγωγικώς «στους όρχεις» του. Έκφρασις έκτοτε παροιμιώδης στα χείλη των Ελλήνων, με την μικρή παραφθορά αντί «έραψε», τον τύπο «έγραψε».

Τα μυστήρια του Διονύσου τελούνταν μετά ορχήσεως < όρχησις[4], ορχούμαι < ομηρ. ορχηθμὸς / ορχηστός > όρχος, ορχός = αμπελώνας, σειρὰ κλημάτων (όπου λατρευόταν ο Διόνυσος) ή καρποφόρων δένδρων > ρ. ὀρχέομαι, ὀρχοῦμαι = χορεύω, χορός παντομιμικός, κυκλικός και αναπαραστατικός μέρος της γυμναστικής, με σκοπό την γονιμοποίηση / αύξηση / παραγωγή…

Όπως όλα τα επίθετα των θεών του Δωδεκαθέου, πριν γίνουν επίθετα ήταν αυτόνομες θεότητες. Έτσι και ο Ενόρχης ήταν δαίμονας, που λατρευόταν στην Λέσβο[5].

Ο Λέσβιος Θυέστης είχε αποκτήσει άνομη σχέση με την αδελφή του, την Δαισώ ή Δαιτώ (= αυτή που μοιράζει). Από αυτήν την σχέση εγεννήθη ένα αυγό![6] Και από αυτό εβγήκε ο Ενόρχης, που ίδρυσε τον ναό του Διόνυσου, στον οποίο έδωσε τ’ όνομά του - και έτσι έπειτα έγινε επώνυμο του θεού…

ΠΗΓΗ: Γ. Λεκάκης «Ελληνικη Μυθολογια». Γ. Λεκάκης «Σύγχρονης Ελλάδος περιήγησις». ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 7.4.2008.

        - Τζέτζ. Σχόλ. Λυκόφρ. Αλεξ. 212, Αριστοφ., Θεόκρ.

        - Jameson «Enorkhes», 1993.

        - Kerényi, 1976, σελ. 286.

        - Liddell H. G. - R. Scott «A Greek-English Lexicon».

        - Nilsson Vol I, σελ. 593.

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:

---

[1] κοινώς εκ παραφράσεως αρχίδι, αρχίδια < αρχή.

[2] Και φυτό εκ του σχήματος των ριζών αυτού (Θεοφρ. Π. Φυτ. Ιστ. 9.18,3, Διοσκ. 3.141) και είδος ελαίας.

[3] μηρός > λατ. femur = από το ισχίο ή την λεκάνη έως το γόνατο, το ισχίον, το μπούτι (προσφιλές κρατικό έδεσμα των αρχαίων) > πληθ. μηρία, τα οστά του μηρού - Όμηρ., Σοφ., Ηρόδ.

Ø   λατ. membra = μέλη του σώματος

Ø  αγγλ. member = μέλος

Ø   αρχ. ιρλδ. mir = κομμάτι κρέας

Ø   αρχ. ινδ. mamsa και mas

Ø   γοτθ. Minz

Ø   αρμ. mis,

Ø   αρχ. σλαβ. męso,

Ø   παιδικό μαμ…

[4] η πράξη του χορού, ο χορός καθ' αυτός, ιδίως χορός παντομίμας - Ηρόδ.

[5] Στην ίδια νήσο λατρευόταν και ως Βρισαίος, στην Βρίσα της Λέσβου. Και ως Φαλλήν (< φαλλός). Πιθανώς στο ακρωτήριον που σήμερα καλείται Άγιος Φωκάς στα Βατερά.

[6] Η ωοτοκία είναι και αλλαχού αναφερομένει στην αρχαία μας μυθολογία:

        - Ο Φάνης εγεννήθη από ένα αυγό (ορφικά).

        -  Η Νύχτα και ο Αιθέρας εγέννησαν ένα «αργυρόν ωόν» (ασημένιο αυγό), από το οποίο προέκυψε ο Έρως (ορφικά).

        - Η θεά Νέμεσις, με τον Δία εγέννησε ένα αυγό στον Ραμνούντα Αττικής. Ο μεταμορφωμένος σε κύκνο Ζευς το εναπόθεσε  στην μήτρα της Λήδας στην Σπάρτη. Έτσι εγεννήθη η γνωστή Ωραία Ελένη,

κ.ά.

Η ωοτοκία υπάρχει και σε άλλες μυθολογίες.

δαιμων Ενορχης Λεσβος, γεννηση γεννα αυγο σαμος δαιμονας γεννα ενορχος / δωριστι ενορχας / ιωνιστι ενορχις εν + ορχις ορχεις ορχεις, συνεπαγωγη τραγος ορχεις ιωνικα ορχιες ανδρικος γεννητικος αδενας Ηροδοτος γονιμοποιητικος / αυξητικος / παραγωγικος αδην επιθετο μορφη θεος Διονυσος εκφανση λατρεια γονιμοτητα Διονυσου Σαμος Λεσβος Διας / Ζευς μηρος μηρια / μηρα κυκλος / κυκλικα μερη παροιμια Ελληνες παραφθορα ραψιμο γραφη μυστηρια ορχηση ορχησις ορχουμαι < ομηρος ορχηθμος / ορχηστος > ορχος, αμπελωνας, αμπελων κλημα κληματα καρποφορο δενδρο ορχεομαι, ορχουμαι χορευω, χορος παντομιμικος, κυκλικος αναπαραστατικος μερος γυμναστικη γονιμοποιηση / αυξηση / παραγωγη επιθετα θεοι Δωδεκαθεος αυτονομη θεοτητες δαιμονες, Λεσβιος Θυεστης ανομη σχεση Δαισω Δαιτω μοιρασια αυγο ιδρυτης ναος ονομα επωνυμο Τζετζης Σχολια Λυκοφρων Αριστοφανης Θεικριτος τζειμσον Jameson 1993, 1976, παραφραση αρχιδι, αρχιδια < αρχη φυτο σχημα ριζα Θεοφραστος Φυτα Διοσκοριδης ειδος ελαια μηρος > λατινικα femur ισχιο λεκανη γονατο, ισχιον, ισχιο μπουτι κρεατικο εδεσμα αρχαιο μηρια, οστα μηρου ομηρου, Σοφοκλης Ηροδοτος membra μελη σωματος ιρλδανδιακ μιρ mir κομματι κρεας ινδικα μαμσα mamsa μας mas γοτθικα μιντς Minz αρμενικα μις mis σλαβικα μεσο meso μισα misa παιδικο μαμ χορος παντομιμα νησος Βρισαιος, Βρισα Φαλλην φαλλος ωοτοκια αρχαιο μυθολογια Φανης ορφικα Νυχτα Αιθερας αιθηρ αργυρον ωον ασημενιο ωο ερως ορφευς θεα Νεμεσις, μητερα Ωραια Ελενη μεταμορφωση κυκνος μητρα Ληδα Νεμεση Ραμνουντας ραμνους Αττικης αττικη Σπαρτη μεμπερ αρχη ασημι αργυρος ακρωτηριον αγιος Φωκας Βατερα ακρωτηριο ακρωτηρι

Share on Google Plus

About ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ