Από τον Πρωρέα των Φαιάκων στο σύγχρονο εγχειρίδιο της ναυτικής τέχνης - του Γ. Λεκάκη

Από τον Πρωρέα των Φαιάκων

στο σύγχρονο εγχειρίδιο

της ναυτικής τέχνης

Του Γιώργου Λεκάκη

Ο Πρωρεύς [Πρωρέας < πρωράτης, ο προ ορών(*), λαϊκά Πλωριάς(**)] ήταν ένας από τους νεαρούς ευγενείς Φαίακες, ναυτικός στην πλώρη πλοίου, που έλαβε μέρος στους αγώνες τους οποίους διοργάνωσε ο Αλκίνοος προς τιμήν του Οδυσσέως.[1]

Στα αρχαία χρόνια, ναύκληρος ήταν ο ίδιος ο ιδιοκτήτης ή ο κυβερνήτης του ιδιόκτητου σκάφους, κοινώς «καραβοκύρης» / πλοιοκτήτης. Και ο αξιωματικός που διευθύνει επάνω στην πρύμνη, ο σκοπός,  ο αξιωματικός ο οποίος διηύθυνε τους χειρισμούς του πλοίου στην εμπρόσθια πλευρά της πρώρας.

Στο Βυζάντιο ήταν ο αμέσως μετά τον κυβερνήτη πλοίου αξιωματικός, ο ύπαρχος.

Τον Μεσαίωνα ήταν ο υποπλοίαρχος και αργότερα ο αντιπρόσωπος του πλοιοκτήτη. Σήμερα θεωρείται ο επιστάτης όλων των εργασιών καταστρώματος.

Εξ αυτού, πρωρεύς καλείται ο ναύκληρος[2], του προσωπικού καταστρώματος του πλοίου, υπαξιωματικός του Εμπορικού Ναυτικού (ΕΝ) που προΐσταται του προσωπικού καταστρώματος. Ο όρος υπάρχει και στο ΠΝ.

Πρωρεύς ελέγετο όμως και το εγχειρίδιο της ναυτικής τέχνης.

Ένα τέτοιο, συνέγραψε ο μαθηματικός, υδρογράφος, κατασκευαστής χαρτών και εκδότης ναυτικών βιβλίων John William NORIE (1772 - 1843), με τίτλο «Ὁ νέος Πρωρεύς ἤ πρακτική διδασκαλία τῆς ναυτικῆς, μετά προβλημάτων και ἑρμηνειῶν ἐφηρμοσμένων πρός τήν ἀκτοπλοΐαν καί ποντοπλοΐαν ἤ ὑψηλήν θάλασσαν τοῦ ὠκεανοῦ, μεταφρασθείς καί ἐπεξεργασθείς ὑπό Ἰορδάνου Γ. Μαυρομμάτου, Μυκονίου», που τυπώθηκε στην Ερμούπολη Σύρου, από τον Ρενιέρη Πρίντεζη[3], το 1867.

Ήταν σε σχήμα 8^ο, 328 + 248 σελ. Με Κατάλογο συνδρομητών, εικόνες εντός κειμένου.

Ήταν βασισμένο στο έργο του ιδίου «A complete epitome of practical navigation» (που έκαμε πολυάριθμες εκδόσεις από το 1805 μέχρι τις αρχές του 20ού αιώνα).

Εξέδωσε πολλά ναυτικά βιβλία. Εξ αυτών ελληνικού ενδιαφέροντος είναι τα:

        - «New Piloting Directions for the Mediterranean Sea, the Adriatic, or Gulf of Venice, the Black Sea, Grecian Archipelago, and the Seas of Marmara and Azov» / «Νέες Οδηγίες Πλοήγησης για την Μεσόγειο Θάλασσα, την Αδριατική ή τον Κόλπο της Βενετίας, την Μαύρη Θάλασσα, το Ελληνικό Αρχιπέλαγος και τις Θάλασσες του Μαρμαρά και του Αζόφ», 1831.

        - Complete Mediterranean Pilot / Πλήρης μεσογειακός πιλότος, 1845.

ΠΗΓΗ: Ηλιού & Πολέμη, 1867.326. Γ. Λεκάκης «Ελληνικη Βιβλιογραφια». Βέργος 9.6.2021. ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 8.5.2021.

ΣΗΜΕΙΩΣΙΣ:

---

[1] Βλ. Ομ. «Οδύσσεια» (θ,113). Και Κρουσίου «Λεξικόν Ομηρικόν», διασκευή από την στ΄ γερμανική έκδ. υπό Ι. Πανταζίδου, έκδ. «Βιβλιεκδοτικά καταστήματα Αναστασίου Δ. Φέξη», Αθήναι, 1901, σελίδα 780.

[2] ή λοστρόμος, ή μπότσμαν, ή μπόσης / μπότσης / boatswain > ρίφερ / reefer = συμμαζευτής.

[3] Το 1856 ο Ρενιέρης Πρίντεζης λειτούργησε τυπογραφείο στην Σύρο, εξοπλισμένο με τα πιο σύγχρονα μηχανήματα. Υπολογίζεται ότι εκτύπωσε μέχρι το 1900, περίπου 1.200 βιβλία, όπως λ.χ. του Εμμανουήλ Ι. Κρητικίδη «Φιλολογία: Διάσημοι άνδρες και γυναίκες της Σάμου» (τύποις Ρ. Πρίντεζη, εν Ερμουπόλει Σύρου, 1868, κ.ά.

(*) πρῳρεύς, πρῷρα - «τὸν δὲ τοῦ κυβερνήτου διάκονον, ὅς πρωρεὺς τῆς νεὼς καλεῖται» (Ξεν.)

        < πρών (< πρώ-F-ων, = πρώτος) > πρώαιρα, πρώειρα > πρῴρη, πλώρη < πρώειρα < δωρ. πρώιρα > αρχ. ινδ. purva (= «ο πρώτος, ο προηγούμενος»), αρχ. σλαβ. prŭvŭ (= «ο πρώτος») 

        > καλλίπρῷρος, βούπρῳρος, κλπ.

Αλλά και:

        - η άκρη, το ακραίο τμήμα του κλήματος

        - πρόσωπο (Ησύχ.).

(**) Ο καπετάν Πλωριάς, έγινε στο ελληνικό λαϊκό τραγούδι Καπετάν-Φλωριάς.

Πρωρεας Φαιακων εγχειριδιο ναυτικη τεχνη Πρωρευς Φαιακες πρωρατης, ορω Πλωρια νεαρος ευγενης Φαιακας, αρχαιος ναυτικος πλωρη πλοιο αρχαιοι αγωνες Αλκινοος Οδυσσευς Οδυσσεας Καταλογος συνδρομητες εικονα εργο εκδοσεις 19ος αιωνας μΧ 1805 20ος ναυτικα βιβλια Πλοηγηση Μεσογειος Θαλασσα, Αδριατικη Κολπος Βενετιας, Μαυρη Θαλασσα, ποντος Ελληνικο Αρχιπελαγος Θαλασσες Μαρμαρας αζωφ Αζοφ 1831 πιλοτος, 1845 Ομηρου Οδυσσεια Κρουσιος Λεξικον Ομηρικον γερμανικη εκδοσις Πανταζιδης Βιβλιεκδοτικα καταστηματα Φεξη, φεξης Αθηναι, 1901, λοστρομος, μποτσμαν, μποσης / μποτσης / boatswain > ριφερ / reefer = συμμαζευτης 1856 Πριντεζης τυπογραφειο Συρος, 1900, Κρητικιδης Φιλολογια Διασημοι ανδρες και γυναικες της Σαμου τυποις Ερμουπολις ερμουπολη Συρου, 1868, πρωρευς, πρωρα κυβερνητης διακονος ναυς Ξενοφων πρων (< πρωFων = πρωτος πρωαιρα, πρωειρα > πρωρη, πλωρη < πρωειρα < δωριστι πρωιρα > αρχαια ινδικα πουρβα purva προηγουμενος σλαβικα pruvu καλλιπρωρος, βουπρωρος, ακρη, ακραιο τμημα κλημα αμπελι αμπελος προσωπο Ησυχιος Ομηρος Λεξικο Ομηρικο πρωρατης, προ ορων λαικα Πλωριας νεαρος ευγενης ναυτικος αρχαιοι αγωνες Αλκινοος αρχαια χρονια, ναυκληρος ιδιοκτητης κυβερνητης ιδιοκτητο σκαφος, καραβοκυρης πλοιοκτητης αξιωματικος πρυμνη, σκοπος, εμπροσθια πλευρα Βυζαντιο υπαρχος Μεσαιωνας υποπλοιαρχος αντιπροσωπος επιστατης καταστρωμα προσωπικο υπαξιωματικος Εμπορικο Ναυτικο ΕΝ ΠΝ μαθηματικος, υδρογραφος, κατασκευαστης χαρτης χαρτογραφος ναυτικο βιβλιο νορι NORIE 18ος 1772 - 1843 πρακτικη διδασκαλια προβλημα ερμηνεια ακτοπλοια ποντοπλοια υψηλη θαλασσα ωκεανος μεταφραση Μαυρομματης Μυκονιος μυκονιατης μυκονος κυκλαδων κυκλαδες 1867 ελληνικο λαικο τραγουδι Καπεταν Φλωριας Καπετανιος

Share on Google Plus

About ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ