Πειραειόθεν hίqομες και το απίστευτο υπόγειο εκτεταμένο υδραυλικό σύστημα του Ηραίου Περαχώρας Λουτρακίου Κορινθίας! - του Γ. Λεκάκη

Πειραειόθεν hίqομες

και το απίστευτο υπόγειο

εκτεταμένο υδραυλικό σύστημα

του Ηραίου Περαχώρας

Λουτρακίου Κορινθίας…

Του Γιώργου Λεκάκη

Το Ηραίον Περαχώρας στον 38^ο παράλληλο [38°01′41″N 22°51′09″E] έχει τρεις(*) εν σειρά ναούς της Ήρας:

- Της Λιμεναίας / Λιμενίας[1] – βρέθηκε ενεπίγραφη αφιέρωση[2] και δύο «μακέτες» του ναού, κατασκευασμένες σε τερακότα τον 8^ο αιώνα π.Χ.

- Της Άκραιας, με το ασυνήθιστο σχέδιο ναού του 7^ου - 6^ου αιώνα π.Χ. και χθόνια στοιχεία – γι’ αυτό η Μήδεια έθαψε εδώ τα παιδιά της – και ηρωολατρεία – βλ. Ευρ. «Μήδεια», 1378-1383, Στράβων.

Και

- Της Περαίας[3] - βρέθηκε επιγραφή: «Περαεόθεν / Πειραειόθεν ℎίϙομες».

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ ΠΕΡΙ ΗΡΑΙΩΝ, ΕΔΩ.

Στα τέλη του 9^ου αιώνα π.Χ. η Ηραιά / Γηραιά προσαρτήθηκε στα Μέγαρα. Οι κάτοικοί της αποτελούσαν μια από τις 5 περιοχές[4] της Μεγαρίδος - Ηραίου. Οι κάτοικοι ονομάζονταν Ηραίοι / Ηραιείς. Στο 750 - 725 π.Χ. η Ηραιάς υπήχθη στην Κόρινθο, γεγονός που της επέτρεψε να ελέγχει ολόκληρο τον Ισθμό!

Στον χώρο όμως υπάρχουν τα αρχαιότερα ερείπια αψιδωτής δομής του 9^ου αιώνα π.Χ. – σαν του Ηραίου Άργους, αφού η λατρεία της Ήρας μεταφέρθηκε εδώ από το Άργος - σημαντικά στην μελέτη της εξέλιξης της ελληνικής ναϊκής αρχιτεκτονικής και λατρευτικής μορφής. Ευρέθησαν πρωτοελλαδικής εποχής όστρακα κάτω από αυτήν την δομή.

Το Ηραίον Περαχώρας Κορινθίας είναι σημαντικό για την μελέτη της αγροτικής λατρείας της περιοχής, όπως συμβαίνει με το αγροτικό ιερό της Αρτέμιδος στην Βραυρώνα Αττικής, σε σχέση με την θρησκεία των Αθηνών.

Ανατολικά του βωμού βρισκόταν μια διώροφη στοά με κάτοψη σχήματος L. Χρονολογείται στα τέλη του 4^ου αιώνα π.Χ. Ο ανατολικός βραχίονας της στοάς ήταν περίπου 16,5 μ. και περίπου 5,5 μ. βάθος. Ο βόρειος βραχίονας της στοάς ήταν περίπου 17,5 μ. και περίπου 5 μ. Το κάτω επίπεδο υπήρχε εξωτερική κιονοστοιχία δωρικού ρυθμού. Στον επάνω όροφο ιωνικού! Αυτό είναι το πρώτο γνωστό παράδειγμα αυτού του αρχιτεκτονικού συνδυασμού. Ένα κανάλι νερού εκτεινόταν σε αυτήν την κατασκευή από το υδραυλικό σύστημα ανατολικά του ιερού.

Περίπου 35 μ. ανατολικά της στοάς σχήματος L, υπήρχε μια στέρνα 6 Χ 21 μ. με κάθε άκρο στρογγυλεμένο σε αψιδωτό σχήμα. Πέτρινοι εσωτερικοί προβλήτες στήριζαν τους θόλους για την οροφή. Στο ανατολικό άκρο της κατασκευής υπήρχε μια δεξαμενή καθίζησης 3 Χ 5 μ. Περίπου 10 μ. βορειοανατολικά της δεξαμενής καθίζησης υπήρχε ένα σημείο εκτροπής στο κανάλι νερού, με τον έναν κλάδο να κατευθύνεται προς την στέρνα και τον άλλο προς την στοά σχήματος L. Ο ανασκαφέας χρονολογεί την στέρνα στον 6ο - 4ο αιώνα π.Χ.

Εδώ ευρέθησαν περίπου 200 χάλκινα φιαλίδια του 6^ου αιώνα π.Χ. επιβεβαιώνοντας πιθανώς την ύπαρξη μαντείου - χρησμοδοτηρίου.

Ας ακολουθήσουμε το νερό:

Υπολείμματα του Ηραίου Περαχώρας εκτείνονται έως και 1,7 χλμ. ανατολικά από το ιερόν προς την λιμνοθάλασσα.

Τα καλύτερα διατηρημένα από αυτά αποτελούν ένα εκτεταμένο υδραυλικό σύστημα με στέρνες λαξευμένες σε βράχο.

Περίπου 750 μ. ανατολικά-βορειοανατολικά του ιερού, υπήρχε μια σειρά από τεράστιες δεξαμενές, στις οποίες προσέγγιζαν μια λαξευμένη σκάλα, που εκτείνεται περίπου 50 μ. κάτω στον βράχο! Το άνοιγμα της σκάλας είναι 64 μ. βορειοδυτικά από τα ανοίγματα των στέρνων. Η κατάβαση είναι απότομη. Τα σκαλιά δεν είναι καλοδιατηρημένα. Υπήρχε στηθαίο πάνω και γύρω από τα ιλιγγιώδη ανοίγματα των στερνών για την αποφυγή πτώσεων. Το νερό, μάλλον, ανυψωνόταν από τις στέρνες στο κανάλι του νερού, με την χρήση μεγάλων υδροτροχών.

Περίπου 540 μ. ανατολικά-βορειοανατολικά του ιερού, υπήρχε ένα εξάστυλος (με έξι κίονες στην πρόσοψή του)-πρόστυλος κρήνη - σήμερα το λένε και Νυμφαίο. Πίσω από την πρόσοψη υπήρχαν τρεις λαξευμένες στον βράχο λεκάνες, παρόμοιες με την Κρήνη της Πειρήνης στην Κόρινθο. Αυτή η δομή αργότερα ενσωματώθηκε σε μια αγροτική έπαυλι / βίλα κατά την ρωμαϊκή περίοδο. Χρονολογείται την ίδια εποχή με την στοά σε σχήμα L, που είναι ο απόλυτος προορισμός του νερού του συστήματος.

Το Υδραγωγείο με τα κανάλια νερού ενώνουν τις επάνω στέρνες με το περιρραντήριο και την κρήνη / νυμφαίο με την στέρνα του ιερού και την στοά σχήματος L. Κατά διαστήματα υπήρχαν λεκάνες καθίζησης, κατά μήκος του αγωγού του νερού. Μία είναι ακριβώς επάνω από την κρήνη.

ΠΗΓΗ: Γ. Λεκάκης «Σύγχρονης Ελλάδος περιήγησις» (απόσπ.). ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 7.3.2017.

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:

---

[1] Σχετικό το ομηρικό επίθετο Λευκώλενος (= λευκή + ωλένη), που επίσης μαρτυρείται επιγραφικά στην Περαχώρα – βλ. Blanche Menadier.

Λευκώλενος, ο/η ἔχων λευκούς τους βραχίονας. Επίθετο της Ήρας (Ἰλ. Α. 55, 195, κτλ.), της Περσεφόνης, της Ελένης, της Ανδρομάχης, της Αρήτης (Ὅμ., Ἡσ. Θ. 913, Πινδ. Π. 3. 176) > γλαυκώλενος η Τηθύς, έχουσα βραχίονας κυανοπρασίνους όπως η θάλασσα (Ἐπιγράμμ. Ἑλλην. 1028. 58.).

[2] Βλ. ανασκαφέα Βρετανικής Αρχαιολογικής Σχολής, αρχαιολόγου Humphry Payne («Perachora I. The sanctuaries of Hera Akraia and Limenia: the architecture, bronzes and terracottas», Oxford, 1940).

[3] Σχετικά τοπωνύμια περαμάτων: Πειραιάς, Πέραμα, Πέραν, Περαία, Πέρασμα, Περατιά, κλπ. > Περαχώρα, κλπ.

[4] Ἡραεῖς, Πιραεῖς, Μεγαρεῖς, Κυνοσουρεῖς καὶ Τριποδίσκιοι.

(*) Η ύπαρξη τριών ναών της ιδίας θεότητος, στον ίδιο χώρο, είναι σπανία: Απαντάται μόνον για τον Απόλλωνα, στο Μεταπόντιο της Μεγάλης Ελλάδος / Κάτω Ιταλίας. Ενώ στο Πύθιον Ολύμπου υπάρχουν επίσης τρεις εν σειρά ναοί, αλλά της τριάδος του Απόλλωνα Πυθίου, του Ποσειδώνος Πατρώου και της Αρτέμιδας Αγαγυλαίας. 

Πειραειοθεν hιqομες υπογειο εκτεταμενο υδραυλικο συστημα Ηραιο Περαχωρας Λουτρακιου Κορινθιας Ηραιον Περαχωρα Λουτρακι Κορινθια αυλη ρωμαικη αγροικια αρχαικος ναος ιερο ηρας ακραιας λιμενιας βωμος στοα αψιδωτη δεξαμενη αψιδα, εστιατοριον αρχαιο εστιατοριο αρχαια υδραυλικα εργα ιερη δεξαμενη κτηριο Εστίια ιερον θεα ηρα Λιμεναια μνημειωδες κλιμακοστασιο προβλητα ιν ιερος ναος Αγιου Ιωαννη Αγιος Ιωαννης Ιωαννου 38ος παραλληλος σειρα ναοι ηρας Λιμεναια / Λιμενια ενεπιγραφη αφιερωση μακετα ναος κατασκευη τερακοτα 8ος αιωνας πΧ ακραιας, ακραια ασυνηθιστο σχεδιο 7ος - 6ος χθονια στοιχεια Μηδεια παιδια ηρωολατρεια Ευριπιδης Ευριπιδη Μηδεια Στραβων Περαια επιγραφη Περαεοθεν / Πειραειοθεν ℎιϙομες 9ος Ηραια / Γηραια Μεγαρα αττικης αττικη κατοικοι Μεγαριδα - μεγαρις Ηραιοι / Ηραιεις 750 - 725 Ηραιας Κορινθος, Ισθμος κορινθου αρχαιολογικος χωρος αρχαιοτερα ερειπια αψιδωτη δομη αργους, αργος αργολιδος αργολιδος αργολιδα αργολις λατρεια εξελιξη ελληνικη ναικη αρχιτεκτονικη λατρευτικη μορφη πρωτοελλαδικη εποχη οστρακα οστρακο αγροτικη λατρειας αγροτικο ιερο Αρτεμιδος Βραυρωνα Αττικης, θρησκεια Αθηνα Βραυρωνας Βραυρωνια Βραυρωνεια Βραυρων βωμος διωροφη στοα κατοψη σχηματος L. 4ος κιονοστοιχια δωρικου ρυθμου οροφος ιωνικου αρχιτεκτονικη καναλι νερου υδραυλικη ιερον σχημα στερνα ακρο στρογγυλεμενο αψιδωτο πετρινος προβλητας θολος οροφη δεξαμενη καθιζησης καθιζηση εκτροπη 6ος χαλκινο φιαλιδιο μαντειο χρησμοδοτηριο χρησμος λιμνοθαλασσα λιμνη βουλιαγμενης βουλιαγμενη στερνες λαξευμα βραχος δεξαμενες, λαξευμενη σκαλα, καταβαση σκαλι στηθαιο υδροτροχος εξαστυλος κιονας προσοψη προστυλος κρηνη Νυμφαιο λεκανη Πειρηνη Κορινθος επαυλις / βιλα βιλλα ρωμαικη περιοδος υδραγωγειο καναλια λεκανες αγωγος ομηρικο επιθετο Λευκωλενος λευκη + ωλενη λευκος βραχιονας ηρας ιλιας ιλιαδα Περσεφονη ωραια Ελενη Ανδρομαχη Αρητη ομηρος ησιοδος Θεογονια ομηρου Πινδαρος γλαυκωλενος Τηθυς, βραχιονες κυανοπρασινος θαλασσα επιγραμματα ελληνικα ανασκαφεας Βρετανικη Αρχαιολογικη Σχολη αρχαιολογοε πειν Payne οξφορδη 1940 τοπωνυμιο περαμα πειραιευς Πειραιας, Περαμα, Περαν, Περαια, Περασμα, Περατια ηραεις, Πιραεις, Μεγαρεις, Κυνοσουρεις Τριποδισκιοι Κυνοσουρα θεος Απολλωνας, Μεταποντιο ολυμπος απολλων πυθιο ολυμπου Μεγαλη Ελλαδα Κατω Ιταλια πυθιον Ποσειδωνος Πατρωου Αρτεμις Αγαγυλαιας. Ποσειδωνα Πατρωος Αγαγυλαια Ποσειδων Αγαγυλαια Ποσειδωνας τριαδα τριας Περαχωρα

Share on Google Plus

About ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ