Ο ασημένιος μεσόμφαλος
κάλυκας του Αρχαιολογικού Μουσείου Θεσσαλονίκης από την Βόρεια Πιερία συνδέει
την Μακεδονία με τη μακρινή Αυτοκρατορία των Αχαιμενιδών.
Έχει ημισφαιρικό σώμα, κοίλο
λαιμό και εξωστρεφές χείλος. Στο ύψος του ώμου φέρει έκτυπο λέσβιο κυμάτιο και
ανάγλυφο πλοχμό ανάμεσα σε δύο ζώνες διακοσμημένες με κουκίδες. Η βάση του
κοσμείται με δεκάφυλλο ρόδακα και ο πυθμένας με την ανάγλυφη προτομή ενός
Σατύρου που φορά δορά πάνθηρα και δάφνινο στεφάνι. Ίχνη επιχρύσωσης
διακρίνονται στα μαλλιά, το στεφάνι και τη δορά αλλά και στην διακόσμηση του
ώμου του αγγείου.
Αυτός ο τύπος αγγείου που
χρησίμευε ως ποτήρι για το κρασί στα συμπόσια πιστεύεται ότι εφευρέθηκε στην
περσική αυλή, όπου μεταξύ του 6ου και του 4ου αι. π.Χ. οι μεταλλοτέχνες είχαν
δημιουργήσει ένα ξεχωριστό στυλ, αξιοποιώντας την παράδοση των διαφορετικών
πολιτισμών της τεράστιας αυτής αυτοκρατορίας. Οι τεχνίτες της Μακεδονίας ήρθαν
σε επαφή και επηρεάστηκαν από την τέχνη των Αχαιμενιδών πριν από την εκστρατεία
του Μεγάλου Αλεξάνδρου, όπως φανερώνει η παραγωγή αυτών των αγγείων που
γνώρισαν μεγάλη διάδοση στην Μακεδονία, κυρίως κατά το τελευταίο τέταρτο του
4ου αι. π.Χ.
Το συγκεκριμένο αγγείο βρέθηκε στον τάφο 2, σε έναν χαμηλό ταφικό τύμβο (τούμπα Παππά) στην Σεβαστή της Βόρειας Πιερίας, κατά την διάρκεια μιας σωστικής ανασκαφής. Ο ταφικός τύμβος κάλυπτε τρεις τάφους, εκ των οποίων ο τάφος 2 ήταν ο τελευταίος που κατασκευάστηκε και είχε την μορφή θήκης, διακοσμημένης με χρωματιστά κονιάματα. Μέσα σε έναν χάλκινο καλυκωτό κρατήρα βρέθηκαν τα οστά από την καύση του νεκρού, υπολείμματα από ένα χρυσό στεφάνι - βλ. Αρχαιολογικό Μουσείου Δίου - μια σιδερένια περόνη και μια αργυρή δραχμή Αλεξάνδρου Γ΄. Πάνω από τα οστά είχε τοποθετηθεί ένα χάλκινο επιχρυσωμένο στεφάνι. Τμήματα χρυσών και επιχρυσωμένων στεφανιών, κοσμήματα, στλεγγίδες, πήλινα αγγεία και ότι είχε άλλο είχε απομείνει από τα κτερίσματα της καύσης είχαν σκορπιστεί πάνω στις καλυπτήριες πλάκες του τάφου. Στα κτερίσματα συμπεριλαμβάνεται σημαντικός αριθμός αγγείων συμποσίου και σιδερένιων όπλων που οδηγούν στο συμπέρασμα ότι η ταφή ήταν ανδρική.
Πολύτιμα αγγεία σαν αυτό
μαρτυρούν την πολυτέλεια των συμποσίων της μακεδονικής ελίτ, εκδηλώσεις που
κατείχαν σημαντική θέση στην κοινωνική και τη θρησκευτική ζωή των αρχαίων
Μακεδόνων. Σε περίτεχνους ασημένιους κάλυκες όπως αυτός από τον τάφο της
Σεβαστής συνήθιζαν να σερβίρουν το κρασί αλλά και να πραγματοποιούν χοές για να
τιμήσουν τους θεούς. Μετά τον θάνατο συνόδευαν τον κάτοχό τους στον τάφο, ως
τεκμήρια της υψηλής καταγωγής του.
Ο κάλυκας της Σεβαστής
πιθανότατα κατασκευάστηκε σε τοπικό εργαστήριο, ίσως της Πύδνας, και
χρονολογείται γύρω στο 330 π.Χ. Η εξαιρετική του ποιότητα καταδεικνύει το υψηλό
επίπεδο των μεταλλουργών της Μακεδονίας και την ικανότητα να επεξεργάζονται
δημιουργικά ξένα πρότυπα, προσαρμόζοντάς τα στο γούστο και τις απαιτήσεις της
τοπικής αγοράς.
Μπορείτε να δείτε τον
ασημένιο κάλυκα (ΜΔ 2548) στη μόνιμη έκθεση Ο χρυσός των Μακεδόνων, προθήκη 26.
ΠΗΓΗ: ΑΜΘ, ΑΡΧΕΙΟΝ
ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 3.11.2023.
ΣΧΟΛΙΑ
ΣΧΟΛΙΑ ΜΕΣΩ Facebook