Του Γιώργου Λεκάκη
Κατά την διάρκεια μιας αρχαιολογικής ανασκαφής στην Άσωρο[1]
της Γαλιλαίας, το 2022, ανακαλύφθηκε ανάγλυφη σφραγίδα, που απεικονίζει μια
δραματική σκηνή μάχης, από την ελληνική μυθολογία.
Η Άσωρος ευρίσκεται στην Άνω
Γαλιλαία, βόρεια της Θάλασσας της Γαλιλαίας, στον 33ο παράλληλο [33°1′0″N
35°34′1″E] στο βόρειο οροπέδιο που σήμερα λέγεται Χοραζίμ, στα υψίπεδα που κατέχει
νυν το βόρειο Ισραήλ. Κατοικείται από την Μέση Εποχή του Χαλκού (γύρω στο 1750
π.Χ.) έως την Εποχή του Σιδήρου (9ος αιώνας π.Χ.). Ήταν η μεγαλύτερη
οχυρωμένη πόλη στην περιοχή, και μια από τις σημαντικότερες στην Εύφορη
Ημισέληνο!
Οι αρχαιολόγοι που ανακάλυψαν το μικρό πέτρινο τεχνούργημα είπαν ότι
είναι κολοσσιαίας σημασίας. (Τα ευρήματα από την Άσωρο φυλάσσονται στο Αρχαιολογικό
Μουσείο του kibbutz Ayelet HaShahar).
Το αντικείμενο είναι 2.800 χρόνων. Έχει μήκος περίπου 3,81 εκατ. Παρέχει
έναν «κρίκο που λείπει» στην εξέλιξη ενός δημοφιλούς μοτίβου, που εμφανίζεται στην
ελληνική μυθολογία - και κατ’ αντιγραφήν και στην Βίβλο. Το «θεαματικό»
τεχνούργημα «καταλαμβάνει μια ιδιαίτερη θέση σε αυτήν την μακρά και σε μεγάλο
βαθμό άγνωστη ιστορία μετάδοσης του μύθου», έγραψε ο Chr. Uehlinger, συγγραφέας
της μελέτης.
Η ανθρώπινη φιγούρα, που κρατά ένα δόρυ, αντιμετωπίζει ένα επτακέφαλο
φίδι, είπε ο κ. Uehlinger. Στην περιφέρεια της σκηνής διακρίνονται επίσης ένας
γρύπας, ένας σκαραβαίος και ένα ζευγάρι πιθήκων. Το θέμα ενός ήρωα που σκοτώνει
ένα 7κέφαλο φίδι είναι πολύ αρχαιότερο, και εικαστικώς εμφανίζεται γύρω στο 2500
π.Χ. και στην Μεσοποταμία.
Από εκεί, το ελληνικό θέμα άρχισε να πολλαπλασιάζεται στην περιοχή, και
βρίσκεται και στην σύγχρονη έκταση της Συρίας και του Ισραήλ.
«Στο Ισραήλ, η φιγούρα του ήρωα εξελίχθηκε σε Yahweh / Γιαχβέ - το
εβραϊκό όνομα του θεού - πολεμώντας ένα μυθικό κήτος / λεβιάθαν», είπε ο κ. Uehlinger.
Αιώνες αργότερα, εμφανίσθηκε στην χριστιανική Βίβλο - με το θηρίο-φίδι να
πολεμά έναν άγγελο στο βιβλίο της Αποκάλυψης.
Η εικόνα του Ηρακλή και της Λερναίας Ύδρας, τέρατος του Άργους(*), ένα πολυκέφαλο φίδι, είναι
πανταχού παρούσα ως εικόνα - αν και με λεπτές παραλλαγές - αλλά ελάχιστες σώζονται
από αυτήν, από την 1η και την 2η χιλιετία π.Χ.
Αλλά το ανάγλυφο που βρέθηκε πρόσφατα, γνωστό ως «Σφραγίδα
Χαζόρ», «παρέχει τώρα μια απτή σύνδεση και με την αρχαία Φοινίκη[2]»,
είπε ο κ. Uehlinger. «Οι Φοίνικες[3]
γραφείς / λόγιοι, πιθανώς διατήρησαν και μετέδωσαν την παράδοση, που μπορεί να
είχαν κληρονομήσει από την Ουγκαρίτ (μια αρχαία πόλη στην Συρία) από
την Ύστερη Εποχή του Χαλκού», είπε ο κ. Uehlinger.
Το πώς ακριβώς το θέμα εξαπλώθηκε στον ευρύτερο κόσμο από την δημοφιλή μυθολογία του Ηρακλή, παραμένει άγνωστο, λένε οι μελετητές, αγνοώντας προφανώς την ελληνική εξάπλωση σε όλη σχεδόν την Ασία, με τις εκστρατείες του Διονύσου και του Ηρακλέους…
Η πόλις Άσωρος αναφέρεται:
- στα κείμενα της Έμπλα (3000 π.Χ.),
- στους αιγυπτιακούς παπύρους (19ος αιώνας π.Χ.) και
- στα κείμενα της Μαρί
(18ος αιώνας π.Χ.).
Τέλος, τον Ιούλιο του 2013, κατά
τη διάρκεια ανασκαφών, στην Άσωρο από το Εβραϊκό Πανεπιστήμιο της Ιερουσαλήμ,
ανακαλύφθηκαν θραύσματα Σφίγγας. Ήταν η πρώτη σφίγγα που βρέθηκε Σφίγγα στην
χώρα. Στα πόδια της σφίγγας υπάρχει μια επιγραφή αφιερωμένη στον φαραώ της Αιγύπτου,
Μένκερι[4],
έναν από τους κατασκευαστές των πυραμίδων της Γκίζας. Αυτή είναι επίσης η πρώτη
σφίγγα αφιερωμένη στον Μένκερι! Το 2005, η Άσωρος προσετέθη στον Κατάλογο
Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO ως ένας από τους «βιβλικούς λόφους».
ΠΗΓΗ: Near Eastern Mythology, 23.2.2024. McClatchy News. Miami Herald «2,800-year-old serpent artifact is a ‘missing link’ to Hercules mythology, study says», 23.2.2024. ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 23.2.2024.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ:
Οι ανασκαφές χρηματοδοτήθηκαν από τον James A. de Rothschild, και εκδόθηκαν
σε ένα πεντάτομο έργο από την Ισραηλινή Ερευνητική Εταιρεία.
[1] > Tel Hazor
/ Τελ Χαζόρ / Chatsôr, αραβικά: Tell Waqqas / Tell Qedah el-Gul, Tell el-Qedah.
[2] Χώρα που ίδρυσε ο Έλλην πρίγκηψ Φοίνιξ, υιός του Αργείου(*) βασιλιά Αγήνορος, και αδελφός του Κάδμου.
[3] Σημειώνεται ότι πρόκειται για τους Έλληνες Φοίνικες
και όχι τους κατοπινούς Σημιτοφοίνικες.
[4] ελλ. Μένκερις > Menkaura > εξελλ. Μυκερίνος: βασιλιάς (φαραώ) της αρχαίας Αιγύπτου της 4ης
Δυναστείας του Παλαιού Βασιλείου – βλ. Μανέθων.
ΣΧΟΛΙΑ
ΣΧΟΛΙΑ ΜΕΣΩ Facebook