1.500 ταφές βρέθηκαν σε νεκροπόλεις αρχαίας πρωτοπόλεως στην Βακτριανή! - του Γ. Λεκάκη

1.500 ταφές βρέθηκαν

σε νεκροπόλεις

αρχαίας πρωτοπόλεως

στην Βακτριανή!

Του Γιώργου Λεκάκη

Η Γιαρκουτάν[1] της Ύστερης Εποχής του Χαλκού ευρίσκεται στον φυσικό λόφο, Loess, 15 χλμ. ΝΔ. της πόλεως Sherabad, στην ομώνυμη περιοχή της Surkhandarya του σημερινού Νότιου Ουζμπεκιστάν, στον 37^ο παράλληλο [37°37′44″N 66°57′33″E], 50 χλμ. από την πόλη Termez. Στην περιοχή της αρχαίας Βακτρίας.

Χαρακτηρίζεται ως «οικισμός αστικού τύπου», και «πρωτόπολη» και σχετίζεται με τους Αρίους. Τα χαρακτηριστικά της επιτρέπουν να χαρακτηριστεί ως «πρώιμη πόλη-κράτος». Επισήμως ανήκει στον «αρχαιολογικό πολιτισμό του Sapalli».

Το νεκροταφείο της ανασκάφηκε την δεκαετία του 1970.

Μόνο ένα από τα νεκροταφεία της, το 4A, περιείχε 719 ταφές[2] του 20^ου - 16^ου αι. π.Χ., του λεγόμενου Αρχαιολογικού Συγκροτήματος Βακτριανής - Μαργιανής (BMAC) – πολιτισμός από την 4^η χιλιετία π.Χ.

Είναι η μεγαλύτερη – μετά την Gonur - επιστημονικά μελετημένη προϊστορική νεκρόπολη της Κεντρικής Ασίας.

Περίπου το 40% του υλικού που ανασκάφηκε αρχικώς - και περίπου το 60% του συνόλου των αγγείων που ανασκάφηκαν - μπορούσε να συναρμολογηθεί!

Ενώ κάποιο αρχαιολογικό υλικό από αυτήν έχει συζητηθεί σε προηγούμενες δημοσιεύσεις, οι επί μέρους περιγραφές των ταφών και μεγάλο μέρος των απογραφών δημοσιεύονται τώρα για πρώτη φορά στο βιβλίο των B. Abdullaev, K. Kaniuth, M. Teufer «Džarkutan Nekropole 4A - Katalog der Bestattungen»[3]. Για περίπου 350 τάφους, κεραμικά σχέδια ή φωτογραφίες συγκεντρώθηκαν πληροφορίες από αρχεία, συλλογές μουσείων και προσωπικά αρχεία των ανασκαφών.

Του καταλόγου προηγείται μια σύντομη εισαγωγή στον πολιτισμό, την ιστορία και την ερευνητική ιστορία της Ύστερης Εποχής του Χαλκού της Κεντρικής Ασίας και ακολουθεί μια συζήτηση για τα ταφικά έθιμα.

ΠΗΓΗ: Γ. Λεκακης «Συγχρονης Ελλαδος Περιηγησις». ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 6.6.2024.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ:

        - Bendezu-Sarmiento J. και Samariddin Mustafakulov “The proto-urban site of Dzharkutan during the Bronze and Iron Ages - Research by the Franco-Uzbek Archaeological Mission-Protohistory», στο Cahiers d'Amérique centrale, vol.  21-22, ‎2013.

        - Εθνική Εγκυκλοπαίδεια του Αζερμπαϊτζάν, εκδ. Επιστημονικό Κέντρο "Εθνική Εγκυκλοπαίδεια του Αζερμπαϊτζάν", Μπακού, 2014.

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:

---

[1] ουζμπ. Jarqoʻton > Jarkutan, Djarkutan, Dzharkutan, Dzharkutan, Džarkutan < jar = ρ. χαρ- > χαράδρα  και "kutan" («κουτί» / σταύλος για βοοειδή). Το συγκρότημα της 2^η χιλιετίας π.Χ. περιλαμβάνει 4 οικισμούς (ονομάζονται Dzharkutan 1-4), στην αριστερή όχθη του ποταμού Bustansay, και 5 ταφικοί χώροι (Bustan 1-5) στην δεξιά όχθη. Αποτελείται από φρούριο ακρόπολης, ανάκτορο, ναό (60 x 44,5 μ.), κύριο οικιστικό τμήμα και μια τεράστια νεκρόπολη δίπλα του. Θεωρείται ο πρόδρομος του ζωροαστρικού πολιτισμού και γενέτειρα του Ζωροάστρη - ιδρυτή της θρησκείας. Εδώ ανακαλύφθηκαν πριτσίνια και ένας δακτύλιος από σίδηρο - από τα πρώτα δείγματα χρήσης σιδήρου, που είναι γνωστά, στην Κεντρική Ασία. Ευρέθησαν επίσης αρχαία χάλκινα εργαλεία, διακοσμητικά (καρφίτσες με κεφάλια σε σχήμα μουφλόν / προβάτου κλπ. ), σφραγίδες από μπρούντζο, πέτρα, και πηλό, με γεωμετρικά σχέδια ή εικόνες ζώων, ανθρωπόμορφα και ζωόμορφα ειδώλια κεραμικής, αγγεία σε μορφή υδρόβιων πτηνών, θραύσματα αγγείων με εικόνες (πουλί, κριός, άλκη, φίδι, βάτραχος, κάπρος, γάτα, σκορπιός κλπ.).

Επίσης ευρέθη εργαστήριο μεταλλουργίας χαλκού, με καμινια τήξης πολύ πιο περίπλοκα, από εκείνα που βρέθηκαν σε άλλους αρχαιολογικούς χώρους της ίδιας περιόδου, καθώς επέτρεπαν  να λιώνουν 25 - 30 κιλά μετάλλου την φορά σε δύο φούρνους. Αυτό ήταν μεγάλη τεχνολογική πρόοδος. Γι’ αυτό και για ωρισμένους ερευνητές η πόλις αναφέρεται ως «εργοστάσιο μεταλλουργίας της Εποχής του Χαλκού».

[2] Συνολικώς ευρέθησαν περισσότερες από 1.500 ταφές.

[3] εκδ. Archaeopress Archaeology, Μάιος 2024.

αρχαιες ταφες αρχαια νεκροπολη πρωτοπολη Βακτριανη Λεκακης ταφη νεκροπολις πρωτοπολις Γιαρκουταν υστερη Εποχη Χαλκου λοφος, λοες λος Loess, πολη σεραμπαντ Sherabad, σουρχανταρια σουρχανταρυα Surkhandarya Νοτιο Ουζμπεκισταν, 37ος παραλληλος τερμεζ Termez Βακτρια οικισμος αστικου τυπου αστυ Αριοι πρωιμη πολις κρατος αρχαιολογικος πολιτισμος σαπαλι σαπαλλι Sapalli νεκροταφειο ανασκαφη 1970 νεκροταφεια 20ος - 16ος αιωνας πΧ Αρχαιολογια Συγκροτημα Μαργιανη BMAC 4η χιλιετια μεγαλυτερη γκονουρ Gonur επιστημονικα μελετημενη προιστορικη προιστορια Κεντρικη Ασια αρχαιολογικο υλικο ανασκαφες αγγειο συναρμολογηση δημοσιευση ταφος βιβλιο κεραμικα αρχειο συλλογη μουσειο ταφικα εθιμα εθνικη Εγκυκλοπαιδεια του Αζερμπαιτζαν, Μπακου Ουζμπεικια Jarqoton γιαρποτον > Jarkutan, ντζαρκουταν Djarkutan, Dzharkutan, Dzharkutan, Džarkutan jar χαραδρα kutan κουταν κουτι σταυλος βοοειδη 2η οικισμοι οχθη ποταμος μπουστανσαι Bustansay, μπουσταν Bustan φρουριο ακροπολη ανακτορο, ναος οικιστικο τμημα προδρομος ζωροαστρικος γενετειρα Ζωροαστρη ζαρατουστρα ιδρυτης θρησκεια ανακαλυψη πριτσινι δακτυλιος σιδηρος πρωτα δειγματα χρηση σιδερο χαλκινο εργαλειο διακοσμητικο καρφιτσα κεφαλι σχημα μουφλον / προβατο σφραγιδα μπρουντζος, πετρα, πηλος γεωμετρικα σχεδια εικονες ζωων, ζωο ζωα ανθρωπομορφο ζωομορφο ειδωλιο κεραμικη, αγγεια μορφη υδροβια πτηνα θραυσμα αγγεια εικονα πουλι, κριος, αλκη, φιδι, βατραχος, καπρος, γατα, σκορπιος εργαστηριο μεταλλουργια χαλκος καμινι τηξη περιπλοκο αρχαιολογικος χωρος κιλα μεταλλο φουρνος τεχνολογια εργοστασιο μεταλλουργιας

Share on Google Plus

About ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ