Του Γιώργου Λεκάκη
Από τις δεξαμενές καθαρμών των Καβειρίων των αρχαίων Ελλήνων στα μασονικά πηγάδια μυήσεως… - ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ ΠΡΟΣΕΧΩΣ...
Το «Masonic Initiation Well» του
Quinta da Regaleira, συνδέει και την Πορτογαλία με τους μυστηριώδεις Ναΐτες
Ιππότες, ένα καθολικό στρατιωτικό τάγμα, με ρίζες από τις αρχές του 12ου
αιώνα μ.Χ…
Το Quinta da Regaleira είναι 4ώροφο «παλλάτι» ένα μείγμα γοτθικής, αιγυπτιακής, μαυριτανικής και αναγεννησιακής αρχιτεκτονικής!
Το κεντρικό κτήριο της επαύλεως Quinta da Regaleira έχει επιρροή από το «στυλ Manueline». Η διακόσμηση του παλατιού στους εξώστες, τις κολώνες, τους πυργίσκους, τα κιονόκρανα, τις πόρτες και τα παράθυρα, έχουν το χαρακτηριστικό διακοσμητικό ρεπερτόριο του στυλ, με φυτικά μοτίβα, σχοινιά και κόμπους, πέρλες, ασπίδες, αποτροπαϊκά γαργκόιλ (παραλλαγές γοργονείων), κλπ. Αναπαρίστανται και διάφοροι χριστιανοί άγιοι. Όλη την πληθωρική διακόσμηση επιμελήθηκε ο γλύπτης José da Fonseca. Διαθέτει βιβλιοθήκη και ένα αλχημικό εργαστήριο, σε έναν οκταγωνικό πύργο - μια σαφή αναφορά στον μασονικό κόσμο, ο οποίος έδωσε ένα ιδιαίτερο νόημα σε αυτόν τον αριθμό. Το παλλάτι έχει πολλά δωμάτια. Το «Κυνηγητό δωμάτιο», έχει ένα εντυπωσιακό τζάκι, γεμάτο με διακοσμητικά στοιχεία από παρθένο λευκό, ανάμεσα στα οποία ξεχωρίζει η ελεύθερη μορφή ενός κυνηγού, συνοδευόμενου από τον σκύλο του. Οι οροφές του δωματίου είναι διακοσμημένες με πολλαπλές νευρώσεις, που θυμίζουν κάπως αγγλικούς θαλάμους – σαν βεντάλιες - ενώ οι πόρτες και τα παράθυρα καλύπτονται με κεφάλια ζώων, όπως ελάφια και αγριογούρουνο.
Αλλά αυτό που βρίσκεται κάτω από το παλλάτι και τους κήπους είναι που εντυπωσιάζει: Πρόκειται για ένα ζευγάρι πηγαδιών - που ονομάζονται «Πηγάδια Μύησης» / Poço Iniciático - που στριφογυρίζουν βαθειά μέσα στην γη, σε βάθος 30 μ. σαν ανεστραμμένοι πύργοι!
Τα πηγάδια αυτά δεν χρησιμοποιήθηκαν
ποτέ για την συλλογή νερού! Άρα δεν ηταν πηγάδια. Στην πραγματικότητα
εκτίσθησαν για μυστικούς τελετουργικούς σκοπούς, ως μέρος ενός μυστηριώδους
τελετουργικού μύησης, της παράδοσης των Ιπποτών Ναϊτών.
Στην είσοδο δεσπόζει ένα άγαλμα του θεού Ερμή, του αγγελιαφόρου των θεών των Ελλήνων και της προσωποποίησης της αποκάλυψης της σοφίας, που ανακοινώνει τους άλλους θεούς, του ελληνικού πανθέου, με τους οποίους θα πρέπει να ευθυγραμμισθεί ο υποψήφιος μυούμενος. Συνολικά το Patamar dos Deuses αποτελείται από 9 αγάλματα ελληνικών θεών, που για παραπλάνηση λέγονται ελληνορωμαϊκοί. Στο κέντρο υπάρχουν δύο αγάλματα από Χίμαιρες / Terraço das Quimeras, κ.ά. σύμβολα.
Διαθέτει υπόγεια σπειροειδή
σκάλα (3 Χ 9 =) 27 μ. προς τα κάτω. Αυτή υποστηρίζεται από γλυπτές κολώνες.
Κατεβαίνει στο κάτω μέρος του φρεατίου μέσω 9 πλατωμάτων, χωρισμένα μεταξύ τους
με 15 σκαλοπάτια - παραπέμπουν στην «Θεία Κωμωδία» του Δάντη - 9 κύκλοι της
κόλασης, αυτούς του Παραδείσου ή αυτούς του Καθαρτηρίου. Άλλωστε στην «Θεία
Κωμωδία» εκτίθεται για πρώτη φορά το Τάγμα των Ροδόσταυρων.[2] Στο κάτω
μέρος του πηγαδιού βρίσκεται, ενσωματωμένη σε μάρμαρο, μια πυξίδα-τριαντάφυλλο - 8άκτινο αστέρι - σε έναν ναϊτικό σταυρό, το εραλδικό έμβλημα του C. Monteiro και, ταυτόχρονα,
ενδεικτικό του Ροδοσταυρικού Τάγματος.
Το πηγάδι είναι γνωστό ότι
χρησιμοποιήθηκε σε τελετουργίες μύησης των τεκτόνων.
Η ύπαρξη των 23 κογχών, που
βρίσκονται κάτω από τα σκαλοπάτια του πηγαδιού μύησης, αποτελεί ένα από τα
πολλά μυστήρια που φιλοξενεί αυτή η κατασκευή.[3]
Η διαδρομή σε αυτό, είναι είτε
ένα ταξείδι στα βάθη της Μητέρας Γης, όπως αυτά που έκαναν οι μυούμενοι στα
Ελευσίνια και άλλα μυστήρια της αρχαίας Ελλάδος, τα οποία αντέγραψαν οι
Ευρωπαίοι, που τελείωνε με μια άνοδο στο φως. Το Well αντιπροσωπεύει την
αλληγορία θανάτου/αναγέννησης, τυπική σε πολλές μυστικιστικές παραδόσεις. Το
ταξείδι μέσα από το πηγάδι είναι σαν μια αναγέννηση, μέσα από την μήτρα της
Μεγάλης Μητέρας Θεάς Γαίας / Γης. Η Γαία είναι η μήτρα από την οποία προέρχεται
η ζωή, αλλά και ο τάφος, όπου θα επιστρέψει. Πολλές τελετές μύησης εμπεριέχουν
πτυχές γέννησης και θανάτου, που συνδέονται με την πρωτοθεά Γαία και την
ανάσταση / αναγέννηση.
Το Quinta da Regaleira είχε
πολλούς ιδιοκτήτες κατά την διάρκεια των χρόνων:
- Το 1697, αναφέρεται ο J.
Leite.
- Το 1715 ο Fr. Alb.
Guimarães de Castro αγόρασε το ακίνητο (γνωστό ως Quinta da Torre ή Quinta do
Castro), σε δημόσια δημοπρασία. Διοχέτευσε νερό από τα βουνά για να
τροφοδοτήσει ένα σιντριβάνι.
- Το 1830 η φάρμα πέρασε στον δρ.
M. Bernardo και επήρε το όνομα που έχει σήμερα.
- Το 1840, η Quinta da
Regaleira αποκτήθηκε από την κόρη ενός εμπόρου από το Πόρτο, την Allen, η οποία
αργότερα έλαβε τον τίτλο της βαρόνης da Regaleira. Κατασκευάσθηκε εξοχική
κατοικία.
- Η ιστορία της σημερινής
Regaleira ξεκινά το 1892, χρονιά κατά την οποία οι βαρόνοι της Regaleira επούλησαν
το ακίνητο στον dr. Ant. A. Carvalho
Monteiro για 25 contos de réis. Οι περισσότερες από τις σημερινές κατασκευές
της επαύλεως ολοκληρώθηκαν το 1910. Ο C. Monteiro, ένας από τους πλουσιότερους
ανθρώπους στην Πορτογαλία, συντηρητικός, μοναρχικός και γνωστικός χριστιανός, μέλος μασονικού τάγματος, στις αρχές του 20ού αιώνα, έκανε το κτήμα αυτό που
είναι σήμερα.[4] Ο C.
Monteiro είχε ένα βαθύ ενδιαφέρον για τους Ναΐτες Ιππότες, και ήταν πιθανότατα
μυημένος. Αν και το τάγμα διαλύθηκε πριν από 700 χρόνια, ορισμένες
ομάδες-παρακλάδια του, όπως οι Ελευθεροτέκτονες, αναβίωσαν τα τελετουργικά και
τις παραδόσεις της μεσαιωνικής ομάδος αιώνες αργότερα.
Με τον αρχιτέκτονα και
σκηνογράφο L. Manini, ο C. Monteiro δημιούργησε μια ιδιοκτησία γεμάτη
(τους κακώς λεγομένους) «παγανιστικούς» και χριστιανικούς συμβολισμούς, σχετίζονται
με την αλχημεία, τον μασονισμό, τους Ροδόσταυρους, κ.ά. μεταξύ 1904 - 1910.
Όλο το παλλάτι είναι συνέπεια
του κινηματος του ρομαντισμού, που ξεκίνησε στην Πορτογαλία μετά την επανάσταση
του 1820…
Εντάσσεται στον εσχατολογικό
χριστιανισμό, ο οποίος σχετίζεται με το τέλος των καιρών – και άρα και της
ζωής. Θέλει να μας υπενθυμίσει το μάθημα της κοσμικής εσχατολογίας, που
αναγγέλλει το τέλος του σύμπαντος και της ανθρωπότητας, με βάση την πίστη στην
επιβίωση της ψυχής μετά τον θάνατο. Και του Γνωστικού Χριστιανισμού, που
υποστηρίζεται από μυθικούς λόγους και ιερές γνώσεις, που υπόσχονται την σωτηρία
των πιστών και την επιστροφή των πνευμάτων. Δηλ. έναν χριστιανισμό εμποτισμένο
με νέο-ναϊτικά ιδεώδη, που συνδέονται με την λατρεία του Αγίου Πνεύματος, της
πορτογαλικής μυθικής παράδοσης. Όλα αυτά έχουν τις ρίζες τους στην αρχαία Ελλάδα,
που προφανώς την παράφρασαν.
Ο ναϊτικός σταυρός στο κάτω
μέρος του πηγαδιού της μύησης, ο Σταυρός του Τάγματος του Χριστού στο πάτωμα
του παρεκκλησίου, καθώς και όλοι οι άλλοι σταυροί, που είναι τοποθετημένοι σε
αυτό, μαρτυρούν την επίδραση του ναϊτισμού. Ένα παρακείμενο δάσος δύο τεχνητές λίμνες, πολλά περιρραντήρια / σιντριβάνια, ένα ενυδρείο, ογκόλιθοι, αντανακλούν την πίστη στον πρωτογονισμό.Η Κρήνη της Αφθονίας / Fonte da Abundância (παρακάτω φωτογραφία), με δυο οβελίσκους και δυο κριούς και ένα καλάθι στην κορυφή, παραπέμπει στο Κέρας της Αμάλθειας.
Τα πηγάδια σχεδίασε o Λ.
Μανίνι. Χρησίμευσαν ως αφετηρία στις τελετές μύησης υποψηφίων νεοΝαϊτών.
Οι μυήσεις των νεοΝαϊτών στο Quinta da Regaleira ξεκινούσαν με τους υποψηφίους να εισέρχονταν σε ένα από τα «Πηγάδια Μύησης» με δεμένα τα μάτια (όπως στο Τροφώνειο Άντρον Βοιωτίας). Κρατώντας ένα ξίφος κοντά στην καρδιά τους, κατέβαιναν 9 σκαλοπάτια – αριθμός-κωδικός και ιερός[5].
Μόλις έφταναν στον πάτο του πηγαδιού, ο υποψήφιος θα περπατούσε σε έναν σκοτεινό λαβύρινθο[6] / Gruta do Labirinto (αντιγραφή του κρητικού - παραπάνω φωτογραφία), όπου θα έβρισκε συμβολικά και κυριολεκτικά τον δρόμο τους προς το φως.
Περνούσαν από το 6γωνικό «Σπήλαιο της Λήδας» / Gruta da Leda, όπου δεσπόζει το άγαλμά της (παραπάνω φωτογραφία), για να θυμηθούν την μυστήρια γέννα. Το εξάγωνο έχει αλχημικές αναφορές και αντιπροσωπεύει την ένωση ουρανού (Ζευς) και γης (Λήδα).
Επέστρεφαν μέσα από τον πύργο του πηγαδιού, και
στο φως του ήλιου, επάνω από πέτρες στο νερό, για να φτάσουν στο παρεκκλήσι,
όπου στην συνέχεια θα γίνονταν ευπρόσδεκτοι στην αδελφότητα.
Σε απόσταση λίγων μέτρων από το παλλάτι, την κύρια κατασκευή του συγκροτήματος, ευρίσκεται το παρεκκλήσι της Ιερής Τριάδος / Τριαδικότητας - της Santísina Trinidad - κτισμένο σε λευκή πέτρα. Στο εσωτερικό, το κεφάλι είναι διακοσμημένο με ψηφιδωτό, που απεικονίζει την στέψη της Παναγίας, η οποία εμφανίζεται ντυμένη με τα τρία αλχημικά χρώματα: λευκό, κόκκινο και μπλε. Τα παράθυρα έχουν βιτρώ, που απεικονίζουν, μεταξύ άλλων, τον θρύλο της Κυράς της Ναζαρέ[7]. Αυτός ο θρύλος προέρχεται από το 1182, όταν ο δήμαρχος D. Fuas Roupinho βρισκόταν, εν μέσω περιόδου κυνηγιού, κυνηγούσε ένα ελάφι. Λόγω της ομίχλης και της ταχύτητας του αγώνα, το θήραμα που σκόπευε να φτάσει έπεσε σε μια άβυσσο. Ο δήμαρχος, φοβούμενος την ίδια τύχη, επικαλέστηκε την Παναγία του Ναζαρέ[7], η οποία τον έσωσε από τον θάνατο σταματώντας έγκαιρα το άλογό του. Σε ένδειξη ευγνωμοσύνης, διέταξε να κτιστεί ένα Παρεκκλήσι Μνήμης. Ένα δεύτερο βιτρώ δείχνει την γέννηση του Χριστού, ένα τρίτο δείχνει μια σειρά αγγέλων, που περιβάλλουν ένα τρίγωνο - γεωμετρικό σχήμα που χρησιμοποιούσαν οι Ναΐτες - την αγία Τερέζα της Άβιλα, τον Αντώνιο της Πάδοβα, κ.ά. Στο παρεκκλήσι ξεχωρίζει ο σταυρός σε σφαίρα - η Armillary Sphere ή Ουράνια Σφαίρα, που ανήκει στο Τάγμα του Χριστού. Και ο σταυρός επί τροχού, (τροχιακός) προσαρμοσμένος από τους Πορτογάλους Ναΐτες.
Ενώ μυήσεις νεοΝαϊτών δεν
πραγματοποιούνται πλέον στο Quinta da Regaleira, οι επισκέπτες είναι
ευπρόσδεκτοι να παρακολουθούν τα βήματα των υποψηφίων του παρελθόντος,
βιώνοντας αυτή την ωδή στους κρυμμένους μύθους και την ιστορία της Πορτογαλίας
από πρώτο χέρι.
Τώρα, το Πηγάδι Μύησης στο
πάρκο Quinta da Regaleira της Σίντρα Πορτογαλίας, είναι υπό την προστασία της
UNESCO.
ΠΗΓΗ: Γ. Λεκακης «Λεξικο παραδόσεων». Γ. Λεκακης «Συγχρονης Ελλλαδος περιηγηγσις». ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 7.3.2018.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ:
- Adrião V. M. «Quinta
da Regaleira: A Mansão Filosofal de Sintra», εκδ. Via Occidentalis, Λισσαβώνα, 2006.
- Anes J. M. «O
Esoterismo da Quinta da Regaleira», εκδ. Hugin, Λισσαβώνα, 1998. Του ιδίου «Os Jardins Iniciáticos da Quinta da Regaleira», εκδ. Ésquilo, Λισσαβώνα, 2005.
- Cardosa F. T. «The
mysterious inverted tower steeped in Templar myth», bbc.
- Taurino J. «Palace
and Quinta da Regaleira - Visit Sintra», visitsintra.travel.
- Tom «Quinta da
Regaleira: Occult Initiation Wells Steeped in Mysticism», Urban Ghosts.
- «Templar Secrets of
Sintra's Mysterious Initiation Well», Messy Nessy Chic.
- Veigas A. S. F. «Para
uma Antropologia do Símbolo Estético: o paradigma da Quinta da Regaleira,
Lisbon», εκδ. Faculdade de Letras da
Universidade de Lisboa, 2007.
[1] Αξιοθέατα, πλην από το Quinta da Regaleira, το
ιστορικό κέντρο της Σίντρα, πολλά κάστρα και παλαιά κτήρια, όπως το Κάστρο των
Μαυριτανών, τα ανάκτορα Pena, Queluz, Monserrate, Seteais και το Εθνικό Παλλάτι,
το Σαλέ της Κοντέσας Έντλα, το Μοναστήρι των Καπουτσίνων, το Αγρόκτημα Pena, οι
εκκλησίες της Santa Maria και του São Martinho, τα Μουσεία Μοντέρνας Τέχνης,
Μουσείο Παιχνιδιών, το Cabo da Roca, το δυτικότερο σημείο της
ηπειρωτικής Ευρώπης, κ.ά.
[2] Βλ. Albert Pike, René Guénon και Manly Palmer Hall.
[3] Ο καθηγητής G. F. Calvo της Ανώτερης
Τεχνικής Σχολής Μηχανικών Πολιτικών, Καναλιών και Λιμένων του Πανεπιστημίου της
Castilla-La Mancha στο Ciudad Real, επισκέφθηκε το πηγάδι μαζί με άλλους
καθηγητές από το UCLM, στις 29.12.2010. Παρατήρησε ότι οι 23 κόγχες δεν ήταν
διατεταγμένες τυχαία. Αλλά ομαδοποιήθηκαν σε τρία σετ, των 17, 1 και 5 κογχών,
που χωρίζονταν η μία από την άλλη, καθώς η μία κατέβαινε στον πυθμένα του
πηγαδιού. Πιθανότατα, λοιπόν, είπε, αναφέρεται στο έτος 1715, κατά το οποίο ο
Fr. Alb. Guimarães de Castro αγόρασε το ακίνητο.
[4] Είτα, το αγρόκτημα επωλήθη στον W. Jara d'Orey
το 1942, ο οποίος, χωρίς να διαστρεβλώσει την αρχική σύλληψη, έκαμε μικρές
εργασίες για να φιλοξενήσει την πολυμελή οικογένειά του. Το 1987 εξαγοράσθηκε
από την ιαπωνική εταιρεία Aoki Corporation και σταμάτησε να λειτουργεί ως
κατάλυμα. Παρέμεινε κλειστό. Ο Δήμος της Σίντρα απέκτησε αυτή την πολύτιμη
κληρονομιά, μόλις το 1997.
[5] 9 οι ιδρυτές του Τάγματος των Ναϊτών - βλ. και Conceito Rosacruz do Cosmos.
[6] Αρχαίο ψηφιδωτό με λαβύρινθο και μινώταυρο στην Πορτογαλία ευρέθη στην Conimbriga vicino a Coimbra της αρχαίας Λουζιτανίας - νυν Πορτογαλίας.
[7] Πόλη στον Ατλαντικό Ωκεανό, ονοματισθείσα από ένα μικρό άγαλμα της Παρθένου Μαρίας, μια Μαύρη Παναγία, την οποία είχε φέρει ένας καλόγερος. τον 4ο αιώνα από την Ναζαρέτ, σε ένα μοναστήρι κοντά στην πόλη Μέριδα της Ισπανίας. Απ' εκεί μεταφέρθηκε εκεί στην τωρινή της θέση, το 711 μ.Χ. από έναν άλλον καλόγερο, τον Romano, που τον συνόδευε ο Ροδρίγος, ο τελευταίος βασιλιάς των Βησιγότθων.
ΣΧΟΛΙΑ
ΣΧΟΛΙΑ ΜΕΣΩ Facebook