Μετά την
εκτέλεση των κατοίκων στον Κρεββατά[*] οι Γερμανοί μπήκαν στον Άγιο Βασίλειο και
σκορπίστηκαν στους δρόμους βιαστικοί.
Τοποθέτησαν
ένα πολυβόλο πάνω στη στέγη του οστεοφυλακίου στην Κάτω άκρη του χωριού και ένα
άλλο δίπλα στον Άγιο Τρύφωνα στην πάνω άκρη. Άνοιγαν τις πόρτες των σπιτιών
άρπαζαν τους άντρες που έβρισκαν.
Εκτέλεσαν
και έσφαξαν σε διάφορα σημεία. Οδήγησαν όσους είχαν συγκεντρωθεί στο καφενείο
του Προέδρου, μαζί και τον πρόεδρο και όσους βρήκαν στα σπίτια στην επάνω άκρη
του χωριού κάτω από το σχολείο. Τους έστησαν στην γραμμή και τους εκτέλεσαν.
Εκτελέστηκαν
από τους Γερμανούς ναζί 31 – 32 άνδρες ενώ διασώθηκαν τραυματισμένοι δύο άνδρες
που κατάφεραν να ξεφύγουν τρέχοντας και τρεις ακόμη που καταπλακώθηκαν ζωντανοί
ανάμεσα στους σκοτωμένους. Οι Γερμανοί αποχώρησαν αφήνοντας πίσω τους
ξεκληρισμένες οικογένειες και ζωντανά θύματα. Οι γυναίκες θα θάψουν τους δικούς
τους μεταφέροντάς τους επάνω σε τάβλες στα σπίτια και στο νεκροταφείο. Ήταν 14
Σεπτεμβρίου 1943…
ΠΗΓΗ: ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΟΛΟΚΑΥΩΜΑΤΑ, ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 14.9.2003.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ:
- Δημητριανάκης
Γ. Ε. «Ο Μύρτος & τα γύρω χωριά».
- Χρηστάκης Γ. σε συνεργασία με τον Κ. Γ. Στεφανάκη «Επαρχία Βιάννου 1940-1945».
Ο Άγιος Βασίλειος του Δήμου Βιάννου Ηρακλείου στον 35ο παράλληλο [35°2′0″N 25°27′0″E]. Απέχει από το Ηράκλειο 75 χλμ. Είναι κτισμένος σε υψόμετρο 550 μ. Ανάμεσα σε δύο κοιλάδες, που διαρρέουν οι ποταμοί Κρυγιός (= Κρύος) αι Πλατύακος[1]. Τα δύο ποτάμια, μαζί και με άλλους χειμάρρους της περιοχής, ενώνονται και συνεχίζουν μέσω του φαραγγιού της Άρβης.
Η περιοχή
κατοικείται από την Νεολιθική Εποχή. Ευρήματα στην θέση Βίγλα. Μέχρι και την ρωμαϊκή
κατοχή είναι άγνωστη η ονομασία του οικισμού. Από την ενετική κατοχή και μετά ονομαζόταν
Αρχοντοχώρι, επειδή εκεί κατοικούσε ο διοικητής της περιοχής.
Η σημερινή ονομασία
του οικισμού οφείλεται στην αρχαία εκκλησία του Αγίου Βασιλείου.[2]
Στη απογραφή του Καστροφύλακα (1583), αναφέρεται S. Baseglio Crevata[*] με 689 κατοίκους.
Την περίοδο
της τουρκικής κατοχής οι χριστιανοί κάτοικοί του κρύβονταν από τους Τούρκους
στο σπήλαιο Σπηλιάρα Τράπεζα, που βρίσκεται κοντά στο χωριό.
Αξιοθέατα:
- τα Χάλαυρα: Ένας τεράστιος βράχος, έξω από το χωριό, γεμάτος μικροσπηλιές, οι οποίες εδημιουργήθησαν τα παλαιότερα χρόνια από τους κατοίκους, για την εξόρυξη οικοδομικού υλικού (τσάχαλη), που έχει την ιδιότητα του τσιμέντου.
- Η Μέσα
Βρύση: Η γνωστότερη και μεγαλύτερη πηγή της περιοχής! Ανάμεσα σε τεράστια
πλατάνια και μυρτιές. Τόπος ιδιαίτερου φυσικού κάλλους. Στην βόρεια είσοδο του
χωριού. Σημείο αναψυχής. Τα παλαιότερα χρόνια ύδρευε μεγάλο μέρος του χωριού.
- το Μελισσούρι:
Βρίσκεται 500 μ. βόρεια του χωριού, κάτω από τον δρόμο Βιάννος - Ιεράπετρα.
Περιοχή ιδιαίτερου φυσικού κάλλους. Σημαντική πηγή για την ύδρευση και την
άρδευση του χωριού.
- η Λυγιά: Πανέμορφη κοιλάδα, σε υψόμετρο 460 μ., κατάφυτη από ελιές και λυγαριές (από τις οποίες επήρε το όνομα της). Στην νότια πλευρά, στην κορυφή του βουνού της Λυγιάς είναι κτισμένη η εκκλησία της Παναγίας. Ανατολικά της εκκλησίας δεσπόζει το μνημείο των εκτελεσθέντων πατριωτών, το Σεπτέμβριο του 1943. Θέα υπέροχη από την αυλή της εκκλησίας προς την πανέμορφη Άρβη και το απέραντο γαλάζιο του Νότιου Κρητικού και του Λιβυκού Πελάγους. Στα Δ. το φαράγγι της Άρβης. Στα Ν. η ιστορική Μονή του Αγίου Αντωνίου. Στα Β. το βουνό της Βίγλας (670 μ.), με αρχαιολογικό ενδιαφέρον. Υπάρχουν πολλές παλαιές αγροικίες (μετόχια), για την εξυπηρέτηση των αναγκών των αγροτών - κτίσματα ειδικής αρχιτεκτονικής, που χρήζουν ειδικής μελέτης.
ΠΗΓΗ: Γ. Λεκακης
«Συγχρονης Ελλαδος περιηγησις».
[1] Δημιουργεί έναν πευκόφυτο λόφο, με το ίδιο όνομα, με
τα πολύχρωμα δένδρα.
[2] Σημαντικός ναός του χωριού και ο δισυπόστατος / διμάρτυρος της Κοιμήσεως της Θεοτόκου και του Αγίου Στυλιανού. Ευρίσκεται στην μέση του χωριού.
ΣΧΟΛΙΑ
ΣΧΟΛΙΑ ΜΕΣΩ Facebook