Το νησί-λαβύρινθος ή δακτυλικό αποτύπωμα… και το νησί Πάγος - του Γ. Λεκάκη

Το νησί-λαβύρινθος

ή δακτυλικό αποτύπωμα…

και το νησί Πάγος

Του Γιώργου Λεκάκη

Η Κροατία διαθέτει το μεγαλύτερο αρχιπέλαγος στην Αδριατική Θάλασσα: Με 79 νησιά, 525 νησίδες και 642 υφάλους ή βραχονησίδες.[1] Από αυτά τα 1.246 νησιά, που εκτείνονται σε μια περιοχή 3.300 τ.χλμ., μόνον 48 κατοικούνται.

Το νησάκι Baljenac / Bavljenac στον 43^ο παράλληλο [43°42'14,8″N 15°43'37,8″E] της Κροατίας, λέγεται και «Νησί των Χιλίων Τειχών», εξ αιτίας των αρχαίων τειχών που διαθέτει, που το κάνουν από ψηλά να ομοιάζει με… λαβύρινθο ή δακτυλικό αποτύπωμα – όπως το βλέπει κανείς!.. Είναι ένα από τα λιγότερο γνωστά, αλλά μοναδικά αξιοθέατα της Αδριατικής…

Η δομή των πέτρινων ξηρολιθιών, στα κροατικά ονομάζεται suhozid.

Το μήκος των τειχών αυτών είναι 23,357 χλμ. – πολλά, εάν σκεφτεί κανείς την έκταση του μικροσκοπικού νησιδίου, που είναι μόλις 0,14 τ.χλμ. και η παράκτια περίμετρός του δεν ξεπερνά τα 1.431 μ. Συνολικώς υπολογίζεται ότι 300 αγρότες έκτισαν 106 χλμ. τειχών, σε συνολικά 12 τ.χλμ. σε όλο το Αρχιπέλαγος.

Οι ξερολιθιές είναι κυματιστές και κυκλικές, και έτσι ομοιάζουν με ανθρώπινο δάκτυλο. Σε συνδυασμό με το κυκλικό σχήμα του μικρονησιού, τα μονοπάτια ανάμεσα στις ξερολιθιές δίνουν στο νησί την μοναδική του εικόνα.

Ευρίσκεται ακριβώς έξω από την ακτή του Σίμπενικ, της παλαιότερης πόλεως που ιδρύθηκε από Κροάτες στην Αδριατική.

Το Baljenac ευρίσκεται ακριβώς δίπλα στο νησί Kaprije[2] του Šibenik (< Sibinicum Sibenici), ιστορικής πόλης της Κροατίας, κάποτε κτήση του Βυζαντίου, στην κεντρική Δαλματία, όπου ο ποταμός Krka εκβάλλει στην Αδριατική Θάλασσα. Οι κάτοικοι του Kaprije χρησιμοποιούσαν το νησί Baljenac ως μια γεωργική τους περιοχή, από τον 19^ο αι – αλλά κάποιες ξερολιθιές είναι αρχαιότερες. Καθάριζαν την σκληρή βλάστηση και έκτισαν πέτρινους τοίχους με γυμνά χέρια. Όλα αυτά για να έχουν προστατευμένα αμπέλια, ελιές και άλση, όπου θα μπορούσαν να φυτέψουν σύκα και άλλα φρούτα. Κάτι σαν τις ξερολιθιές στην Ελλάδα - ήδη ενταγμένες στην Άυλη Πολιτιστική Κληρονομιά - και τα μοναδικά δενδρόσπιτα της Φολεγάνδρου Κυκλάδων. Η σκληρή δουλειά τους απέδωσε, καθώς οι ξερολιθιές παραμένουν ανέπαφες μέχρι σήμερα, όπως σε πολλά άλλα μέρη στις ακτές της Κροατίας, όπως στις λοφοσειρές Velebit και το νησί Πάγος(*).

Σήμερα, οι χειροποίητοι τοίχοι από ξερολιθιά προστατεύονται από την UNESCO και χρησιμεύουν ως υπενθύμιση εποχών, που οι άνθρωποι έπρεπε να χρησιμοποιήσουν την σωματική τους δύναμη και το μυαλό τους για να βρουν τρόπους για να καλλιεργήσουν και να επιβιώσουν. Ήταν ακριβώς αυτή η σκληρή δουλειά και η επιμονή τους, που τους επέτρεψαν να επιβιώσουν στο σκληρό, αλλά όμορφο καρστικό τοπίο της ακτής της Αδριατικής.

Η νήσος Πάγος στον χάρτη του Τούρκου ναυάρχου Piri Reìs.

(*) Όσον αφορά το νησί Πάγος, που πρωτοαναφέρεται στον «Περίπλου» του Έλληνα γεωγράφου του 4ου αι. π.Χ. ΨευδοΣκύλακα (> λατ. Pagus, κροατ. Pag), είναι το 5^ο σε μέγεθος της Κροατίας, φημισμένο για:

- την εξόρυξη αλατιού (παραγωγή 33.000 τόνοι, δηλ. πάνω από τα 2/3 της συνολικής ποσότητας αλατιού που εξορύσσεται στην Κροατία!),

- την παραγωγή αλμυρού τυριού προστατευόμενης ονομασίας προέλευσης (ΠΟΠ Paški sir Pag, σκληρό τυρί από πρόβειο γάλα με προσθήκη ελαιόλαδου, σαν το πεκορίνο, με έντονο κίτρινο χρώμα, αργής παραγωγής)

- της χειροτεχνίας δαντέλλας (γνωστής επίσης με το όνομα Pag).

- του ψωμιού των καλογριών του μοναστηριού των Βενεδικτίνων της Αγίας Μαργαρίτας / Santa Margherita, οι οποίες παράγουν ένα είδος φρυγανισμένου και χρυσαφένιου ψωμιού, που λέγεται baškotin, για πάνω από τρεις αιώνες, και εξακολουθεί να παρασκευάζεται με την αρχική του συνταγή!

- των κρασιών με έντονη γλύκα. Μεταξύ των πιο γνωστών είναι ένα λευκό κρασί, που παράγεται από μια τοπική ποικιλία σταφυλιών, την gegić.

- του κονιάκ travarica, με την προσθήκη διαφόρων αρωματικών βοτάνων στα υπολείμματα των σταφυλιών.

Κύρια ασχολία η γεωργία και η αμπελοκαλλιέργεια, η προβατοτροφία (από τα αρχαία χρόνια) - υπάρχουν περίπου 40.000 πρόβατα στο νησί, κ.ά. Το φασκόμηλο, κύρια τροφή των προβάτων, δίνει στο γάλα μια ιδιαίτερη γεύση και άρωμα. Τα αρνιά, από ιθαγενή πρόβατα, ελευθέρας βοσκής, είναι επίσης ένα από τα κύρια προϊόντα του νησιού.

Πρωτοκατοικήθηκε από την φυλή των Λιβουρνίων / Λιβυρνίων / Λιβυρνών (Έλληνες μικρασιατικής καταγωγής, που κατοικούσαν εγκαταστάθηκαν τουλάχιστον από τον 10ο αιώνα π.Χ. από την βόρεια Δαλματία, έως την Κέρκυρα) ήδη από την 2^η χιλιετία π.Χ. υπάρχουν ερείπια πολυάριθμων ακροπόλεων και μια σειρά από τύμβους με επιτύμβιες στήλες… Στον χάρτη Peutinger σημειώνεται δίπλα στο ακρωτήρι Λαδέρα (νυν Ζάρα).

Βυζαντινή παρουσία ευρίσκεται στα κάστρα του Sveti Juraj, κοντά στην σημερινή πόλη Pag, και στην κοιλάδα Suicciana στα ΒΑ.

ΠΗΓΗ: Γ. Λεκακης «Συγχρονης Ελλαδος περιηγησις». ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 7.4.2017.

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:

---

[1] Στην γεωγραφία ως βραχονησίδες ορίζονται τα νησίδια μικρότερα από 0,1 τ.χλμ., ως νησίδες τα μεταξύ 0,1 και 1 τ.χλμ. και ως νησιά τα μεγαλύτερα από 1 τ.χλμ.

[2] Νησί έκτασης 7,11 τ.χλμ. και πληθυσμό λιγότερο από 200 άτομα, στον ομώνυμο ενιαίο οικισμό του. Ανάμεσα στα ακατοίκητα νησιά Zmajan και Kakan. Αποτελείται από λόφους και κοιλάδες, με πευκοδάση και καλλιεργούνται σταφύλια, ελιές, δάφνη, δενδρολίβανο, οπωροκαλλιέργειες, σύκα, ρόδια, εσπεριδοειδή, μουριές, άγρια ​​βότανα... Γνωστό για τις πέτρινες λεκάνες απορροής βροχής (στέρνες) - πολλές διαστάσεων άνω των 100 τ.μ. - που υπάρχουν ακόμα και σήμερα, με μια παραδοσιακή τεχνική φιλτραρίσματος νερού (πέτρινο φίλτρο και φίλτρο με βότσαλο). Δεν επιτρέπονται αυτοκίνητα στο νησί. Τον 14ο και τον 15ο αιώνα το νησί ανήκε σε οικογένειες ευγενών από το Σίμπενικ.

νησι λαβυρινθος δακτυλικο αποτυπωμα νησια Παγος Λεκακης δακτυλικα αποτυπωματα Κροατια μεγαλυτερο αρχιπελαγος Αδριατικη Θαλασσα νησιδες υφαλος βραχονησιδες κατοικημενο νησακι μπαλιενακ μπαβλιενακ Baljenac / Bavljenac 43ος παραλληλος Κροατιας, των Χιλιων Τειχων αρχαια τειχη αγνωστο μοναδικο αξιοθεατο δομη πετρινη ξηρολιθια κροατικα suhozid τειχος μικροσκοπικο νησιδιο παρακτια περιμετρος αγροτες τοιχος ξερολιθια κυματιστη κυκλικη ανθρωπινο δακτυλο κυκλικο σχημα μικρονησι μονοπατι ξερολιθιες μοναδικη ακτη Σιμπενικ, παλαιοτερη πολη ιδρυση Κροατες καπριγιε Kaprije sibenik σιμπινικουμ Sibinicum σιμπενιτσι Sibenici ιστορικη πολις κτηση Βυζαντιο κεντρικη Δαλματια, ποταμος Krka κρκα κιρκα εκβολες κατοικοι γεωργια 19ος αιωνας μχ πετρινος προστασια αμπελι, ελια αλσος συκο φρουτα Ελλαδα δενδροσπιτο Φολεγανδρος Κυκλαδων κυκλαδες λοφοσειρα βελεμπιτ Velebit χειροποιητος UNESCO ανθρωποι σωματικη δυναμη μυαλο καλλιεργεια επιβιωση επιμονη καρστικο τοπιο Περιπλους ελληνας γεωγραφος 4ος πΧ ΨευδοΣκυλακας ΨευδοΣκυλαξ Σκυλακας Σκυλαξ λατινικα παγους παγκους Pagus, κροατικα παγκ Pag φημη εξορυξη αλατιου παραγωγη αλατι αλυκη παραγωγη αλμυρο τυρι προστατευομενη ονομασια προελευσης ΠΟΠ Paski sir Pag, πασκι σιρ σκληρο τυρια προβειο γαλα προσθηκη ελαιολαδο πεκορινο, κιτρινο χρωμα, αργη χειροτεχνια δαντελλα δαντελα ψωμι καλογρια μοναστηρι Βενεδικτινοι ιμ ιερα μονη Αγιας Μαργαριτας Αγια Μαργαριτα / Santa Margherita, ειδος φρυγανισμενο χρυσαφενι ψωμια baskotin, μπασκοτιν παρασκευη συνταγη κρασι εντονη γλυκα γλυκο λευκο τοπικη ποικιλια σταφυλιων, σταφυλια σταφυλι γκεγκιτς gegic κονιακ τραβαρικα travarica, αρωματικα βοτανα αμπελοκαλλιεργεια, προβατοτροφια αρχαια χρονια προβατο φασκομηλο, τροφη προβατα γαλα γευση αρωμα αρνι ιθαγενη ελευθερας βοσκης, ελευθερα βοσκη προιοντα κατοικηση φυλη Λιβουρνιων, Λιβουρνων 2η χιλιετια ερειπια ακροπολη αρχαιος τυμβος επιτυμβια στηλη πινακας χαρτης Peutinger ακρωτηρι ακρωτηριο Λαδερα Ζάρα Βυζαντινη καστρο Sveti Juraj, σβετι γιουραγ κοιλαδα σουικιανα Suicciana γεωγραφια βραχονησιδα νησιδιο νησιδα λοφος κοιλαδα πευκοδασος πευκο ελαιοδενδρο 14ος 15ος ευγενεις Λιβυρνιοι Λιβυρνοι Κερκυρα αρχαιοι ελληνες μικρασιατικης καταγωγης, μικρασιατικη καταγωγη μικρα ασια 10ος ακατοικητα νησια ζμαγιαν Zmajan κακαν Kakan ελιες, δαφνη, δενδρολιβανο, οπωροκαλλιεργεια, συκο, ροδι, εσπεριδοειδη, μουρια, αγρια ​​βοτανα πετρινη λεκανη απορροη βροχης στερνα παραδοσιακη τεχνικη φιλτραρισματος νερου πετρινο φιλτρο βοτσαλο

Share on Google Plus

About ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ