Του Γιώργου Λεκάκη
Στις 18.4.1485,
εργάτες που έψαχναν για μάρμαρο, στο 6ο μίλι της Αππίας Οδού,
καταβυθίσθηκαν από μια τρύπα, που άνοιξε ξαφνικά από κάτω από τα πόδια τους… Ήταν
ένας τάφος της ρωμαϊκής εποχής…
Μέσα σε αυτόν
υπήρχε μια σαρκοφάγος - μία από τις πολλές που ήλθαν στο φως σε εκείνον τον
δρόμο, ο οποίος χρησιμοποιήθηκε ως μνημειώδες νεκροταφείο για τους αρχαίους
Ρωμαίους και, για τους απογόνους τους ως… πολύτιμο οικοδομικό υλικό για τις κατασκευές
τους…
Αλλά η εν
λόγω σαρκοφάγος είχε μια απίστευτη έκπληξη: Ένα τέλεια διατηρημένο γυναικείο
πτώμα, όπως περιγράφεται από τον Φλωρεντινό ανθρωπιστή, B. Fonte[1]:
«Ένα σώμα
ξαπλωμένο μπρούμυτα, καλυμμένο με μια λιπαρή και αρωματική ουσία πάχους δύο δακτύλων.
Μόλις αφαιρέθηκε η δύσοσμη κρούστα, εμφανίσθηκε ένα πρόσωπο, με τόσο καθαρή
ωχρότητα, που φαινόταν σαν να είχε ταφεί εκείνην την ημέρα! Τα μακριά μαύρα
μαλλιά της ήταν ακόμα κολλημένα στο κρανίο της, ήταν χωρισμένα και δεμένα όπως
αρμόζει σε μια νεαρή γυναίκα και μαζεμένα σε ένα μεταξωτό και χρυσό δίχτυ.
Μικροσκοπικά
αυτιά, χαμηλό μέτωπο, μαύρα φρύδια, μοναδικού σχήματος μάτια, κάτω από τα
βλέφαρα των οποίων εξακολουθούσε να φαίνεται ο κερατοειδής! Ακόμη και τα
ρουθούνια ήταν άθικτα και τόσο μαλακά, που δονούνταν ακόμα και με το πιο απλό
άγγιγμα ενός δακτύλου.
Φαίνονταν τα
κόκκινα, μισάνοιχτα χείλη, τα μικρά, λευκά δόντια, η κόκκινη γλώσσα... Τα
μάγουλα, το πηγούνι, ο αυχένας και ο λαιμός έμοιαζαν ακόμα να πάλλονται. Τα
μπράτσα κρέμονταν ανέπαφα από τους ώμους… Μπορούσες να τα μετακινήσεις αν ήθελες…
Τα νύχια ήταν ακόμα κολλημένα στα όμορφα μακριά δάκτυλα των απλωμένων χεριών.
Το στήθος, η
κοιλιά και η μήτρα συμπιέστηκαν στην μία πλευρά και μετά την αφαίρεση της
αρωματικής κρούστας αποσυντέθηκαν. Η πλάτη και οι γοφοί, ωστόσο, είχαν
διατηρήσει τα υπέροχα περιγράμματα και τα σχήματά τους, όπως και οι μηροί και
τα πόδια».
Στις 19
Απριλίου, όπως έγραψε ο ιστορικός G. Pontani[2]:
«Την Τρίτη
το εν λόγω σώμα μεταφέρθηκε στον Οίκο των Συντηρητικών[3].
Πολλοί άνθρωποι πήγαν να το δουν. Το έβαλαν σε ένα ξύλινο κουτί (φέρετρο) και
έμεινε ακάλυπτο. Είχε σώμα νεανικό, φαινόταν 15 χρονώ, δεν του έλειπε κανένα
άκρο, είχε μαύρα μαλλιά, σαν να είχε πεθάνει λίγο πριν, λευκά δόντια, γλώσσα,
βλεφαρίδες… Δεν ξέρουμε με βεβαιότητα εάν ήταν άνδρας ή γυναίκα, πολλοί
πιστεύουν ότι πέθανε πριν από πολλά-πολλά χρόνια».
Αναφέρεται
ότι μόνον εκείνην την ημέρα, περισσότεροι από 20.000 άνθρωποι πήγαν να δουν
αυτό το μυστηριώδες σώμα! Έμειναν γοητευμένοι, τόσο από την ομορφιά της κοπέλλας,
όσο και από το μυστήριο που την περιέβαλε. Άρχισαν να της κάνουν σπονδές, και ό,τι
θυμόντουσαν από τις αρχαίες τελετουργίες…
Φυσικά, ο
Πάπας Ιννοκέντιος 8ος [4],
δεν εκτίμησε αυτόν τον λαϊκό θαυμασμό - προσκύνημα, προς μια «ειδωλολάτρισσα» γυναίκα, η
οποία συν τοις άλλοις ήταν και γυμνή!!! Το σώμα που εκτέθηκε ως «ειδωλολατρικό
θαύμα», θα αναζωπύρωνε την με την βία ξεχασμένη δύναμη των αρχαίων θεών, που η
Καθολική Εκκλησία είχε κάνει ό,τι μπορούσε, με όποιον τρόπο, για να ξεχαστούν… Έτσι,
το επόμενο βράδυ έβαλε και έκλεψαν το πτώμα, διατάζοντας να το θάψουν, σε μια «μυστική
τοποθεσία» στην Porta Pinciana στο Muro Torto[5]
- όπου θάβονταν μη χριστιανοί, αυτόχειρες, κλέφτες, αλήτες και ιερόδουλες – είτε,
κατ΄ άλλους, να το πετάξουν στον Τίβερη…
Κανείς δεν
μπορούσε να μάθει ποιο ήταν αυτό το κορίτσι… Το ταφικό μνημείο, επάνω από τον
τάφο είχε καταστραφεί προ πολλού… Και η σαρκοφάγος δεν είχε επιγραφές…
Κάποιοι είπαν
ότι ίσως είναι η Ρωμαία αρχόντισσα Tullia[6],
η αγαπημένη κόρη του Κικέρωνος! Είπαν ότι ανακαλύφθηκε άφθαρτο το σώμα της… μετά
από 16 αιώνες ταφής!!! Και ένα λυχνάρι είχε βρεθεί αναμμένο στον τάφο της! Άρα
έκαιε για 1.500 χρόνια... Η περίπτωση έγινε αγαπημένο θέμα ποιητών και εικαστικών…[7]
Αλλά στην πραγματικότητα, τίποτα δεν είναι βέβαιον… ακόμη…
Ευτυχώς το
μόνο που απέμεινε από αυτήν είναι ένα σχέδιο, ενός ανώνυμου συγγραφέα, που την
απεικόνισε στις 19.4.1495, πριν από την κλοπή του νεκρού της, πριν την βεβήλωσή
της…
Έτσι έμεινα
στην ιστορία ως «η μυστηριώδης παρθένα της Via Appia»…
ΠΗΓΗ: Γ. Λεκακης «Λεξικον παραδόσεων». ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 4.4.2005.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ:
- Prosperi Adr. «Il volto della Gorgone. Studi e
ricerche sul senso della morte e sulla disciplina delle sepolture tra medioevo
ed età moderna, in La morte e i suoi riti in Italia tra medioevo e prima età
moderna», Φλωρεντία, 2007.
[1] Ο
Bartolomeo della Fonte (Fonzio / Fontius, 1446 – 1513) ήταν Ιταλός ουμανιστής,
ποιητής και μεταφραστής. Σπούδασε στο πανεπιστήμιο στην Φλωρεντία, ελληνικά και
λατινικά με τους Cristoforo Landino, Ιωάννη Αργυρόπουλο / Johannes Argyropulos
και Bernardo Nuri . Στην Ρώμη έγραψε ένα έργο, στο οποίο περιέγραψε τα μνημεία
της πόλης. Το 1481 έγινε καθηγητής στο Studio Fiorentino. Ξεκίνησε ένα ταξείδι
στην Βούδα (1484), μέσω Ραγκούσας, όπου το 1489 συνέβαλε στον σχεδιασμό της
βιβλιοθήκης του Matthias Corvinus. Εργάσθηκε ως ιερέας στο Μοντεμούρλο.
Έγραψε ποιήματα (λατινικά και ιταλικά), δημοσίευσε μεταφράσεις
αρχαίων συγγραφέων, τις οποίες επιμελήθηκε και σχολίαζε. Η έκδοση των «Αργοναυτικών»
/ Argonautica, του Απολλώνιου Ρόδιου, από τα ελληνικά στα λατινικά, από τον Valerius
Flaccus, προέκυψε από τα μαθήματά του στο Studio Fiorentino. Τα σχόλιά του ήταν
η βάση των εκδόσεων Flaccus, μέχρι το 1503. Μετέφρασε Δημοσθένη (ad Alexandrum)
στα λατινικά, Φάλαρι και Αριστέα στα ιταλικά, κ.ά. Η εκτενής σωζόμενη
αλληλογραφία του παρέχει σημαντικές πληροφορίες για την ζωή των ουμανιστών του
15ου - 16ου αιώνα.
[2] Γνωστός
από το «Ρωμαϊκό ημερολόγιο» / «Diario di Gaspare Pontani»,
στο Rerum Italicarum Sciptrores,
Raccolta degli storici italiani dal cinquecento al millecinquecento ordinata da L A. Muratori, A. Nibby, Analisi storico topografico-antiquaria della carta dei dintorni di Roma, Marino. Πρόκειται για συλλογή
Ιταλών ιστορικών, του 15ου - 16ου αιώνα, παραγγελία του L. A. Muratori.
[3] Πρόκειται
για το Palazzo dei Conservatori στην Piazza del Campidoglio στην
Ρώμη. Για 4 αιώνες, η έδρα της εκλεγμένης δικαστικής εξουσίας της πόλεως, των
Συντηρητικών, οι οποίοι, μαζί με γερουσιαστή, διοικούσαν την πόλη. Χτίστηκε από
τον Νικόλαο Ε' . Το έργο ανατέθηκε στον Bernardo Rossellino. Η νέα πρόσοψη σχεδιάσθηκε
από τον Μιχαήλ Άγγελο Michelangelo Buonarroti. Στην δεξιά πλευρά υπάρχουν θραύσματα από το
περίφημο κολοσσιαίο άγαλμα του αυτοκράτορα Κωνσταντίνου. Παρίστανε τον
αυτοκράτορα καθισμένο στον θρόνο, σύμφωνα με πρότυπο αγαλμάτων του Διός! Ολόκληρη
η δεξιά πλευρά του ναού του θεοποιημένου Αδριανού, με 11 αυλωτούς κίονες, κάτω
από επιβλητικά κορινθιακά κιονόκρανα, σώζεται στην Piazza di Pietra,
ενσωματωμένη στο κτήριο του Χρηματιστηρίου…
[4] Giovanni
Battista Cybo de Mari (Γένοβα, 1432 – Ρώμη, 25 Ιουλίου 1492), ο 213ος Πάπας της
Καθολικής Εκκλησίας από το 1484 έως τον θάνατό του. Ήταν ο πρώτος Πάπας για την
εκλογή του οποίου τεκμηριώθηκε η χρήση του τυπικού Habemus Papam.
[5]
Πρόκειται για αρχαίο τείχος στην Ρώμη, το οποίο έδωσε το όνομά του στο Viale
del Muro Torto, πίσω από το Pincio, και στα σύνορα με την Villa Borghese. Εδώ βρισκόταν
το Horti Pinciani και οι βίλες των ευγενών Anicii, Acilii και Pinci (οι
τελευταίοι έδωσαν το όνομά τους στον λόφο). Σήμερα σε αυτό βρίσκονται το Πάρκο
Pincio και η Villa Medici. Το τείχος ενσωματώθηκε τον 3ο αιώνα στα Τείχη του Αυρηλίου.
Αλλά η περιοχή ξέπεσε κατά την εποχή της παπικής Ρώμης.
[6] Περισσότερο γνωστή με το υποκοριστικό της: Tulliola (Ρώμη,
περ. 79 – Tusculum 45 π.Χ.). Κόρη του Μ. Tullius Cicero και της πρώτης του
συζύγου Terentia.
[7] Λ.χ. του
Τζ. Τέιλορ, 1816. ο Άγγλος ποιητής J. Donne
αναφέρθηκε σε αυτόν τον μύθο, στην 11η στροφή του «Επιθαλαμίου» / Epitalamio
του, που συνέθεσε για τον γάμο του R. Carr και της Fr. Howard το 1613…
ΣΧΟΛΙΑ
ΣΧΟΛΙΑ ΜΕΣΩ Facebook