Του συγγραφέα Κωνσταντίνου Σπίνου, Kspin.gr@gmail.com
Πολύ πριν της εκρήξεως του Ελληνο-ιταλικού πολέμου, είχαμε σαφείς ενδείξεις, πως η φασιστική Ιταλία ετοιμαζόταν να επιτεθεί κατά της Ελλάδος. Και την πρόθεσή τους αυτή οι Ιταλοί την εκδήλωναν τακτικά, με ύπουλο, δόλιο και προκλητικό τρόπο.
Κάποιες από τις ιταλικές προκλήσεις:
- Η κατάληψη της Δωδεκανήσου,
- ο βομβαρδισμός της Κέρκυρας,
- οι παραβιάσεις του Ελληνικού εναερίου χώρου από ιταλικά αεροπλάνα...
Όμως το αποκορύφωμα της Ιταλικής προκλητικότητας, ήταν ο
απροκάλυπτος, αναίτιος και ύπουλος τορπιλλισμός του καταδρομικού «ΕΛΛΗ»,
που ναυλοχούσε στο λιμάνι της Τήνου Κυκλάδων την
15η Αυγούστου 1940, ημέρα, που η Ορθόδοξη Ελλάδα εόρταζε και
πανηγύριζε στην χάρη της Παναγίας.
Το καταδρομικό, μας με κυβερνήτη τον Πλοίαρχο Άγγελο Χατζόπουλο, δέχθηκε ύπουλα και άνευ αιτίας επίθεση δύο τορπιλλών, λίγο πριν από την λιτανεία, από το ιταλικό υποβρύχιο «Δελφίνο», που ναυλοχούσε 800 μ. έξω από το λιμάνι, με κυβερνήτη τον ανθυποπλοίαρχος Γκιουζέπε Αϊσκάρντι.
Η
πραγματογνωμοσύνη απέδειξε ότι ήταν ιταλικό που είχε αποπλεύσει – όπως
αποκαλύφθηκε αργότερα –από την ιταλοκρατούμενη Λέρο με διαταγή του γενικού διοικητή της Δωδεκανήσου Τσέζαρε Μαρία ντε Βέκι, ηγετικό στέλεχος του Φασιστικού Κόμματος της Ιταλίας.
Η «ΕΛΛΗ» μας βυθίστηκε
συμπαρασύροντας μαζί της στον υγρό τάφο, νεκρούς και τραυματίες. Ο εορτασμός
της Παναγίας διακόπηκε βάναυσα και το Πανελλήνιο συνταράχτηκε.
Την ίδια ημέρα, το Υπουργείο
Ναυτικών ενημέρωσε για την απώλεια της «ΕΛΛΗΣ» με ανακοινωθέν που
εξέδωσε: «…Με βαθείαν λύπην αγγέλλομεν την απώλειαν του ευδρόμου ΕΛΛΗ,
ηγκυροβολημένου εις όρμον Τήνου, όπου είχε καταπλεύσει προς απόδοσιν τιμών εις
την θαυματουργόν εικόνα της Θεομήτορος. Σημαιοστόλιστον εβλήθη δια τορπιλλών
αγνώστου υποβρυχίου…».
Παρ’ όλο που το ανακοινωθέν του
Υπουργείου ανέφερε ότι άγνωστο υποβρύχιο έβαλε εναντίον της «ΕΛΛΗΣ» η
ταυτότητα του ήταν γνωστή. Η κυβέρνηση μας είχε αποδείξεις για το έγκλημα αυτό
από τα θραύσματα της τορπίλλης που σήμερα βρίσκονται στο Ναυτικό Μουσείο της Ελλάδος. Όμως ο Μεταξάς που, πάση θυσία ήθελε ν’ αποφύγει τον πόλεμο, δεν έκανε
καμία σχετική ανακοίνωση ή διαμαρτυρία, κατά της φασιστικής κυβέρνησης του Μουσολίνι. Η αποδοχή της ταυτότητας του
επιτιθεμένου, αποτελούσε Casus Belli (αιτία πολέμου). Το εθνικό συμφέρον επέβαλε να κερδίσουμε χρόνο για την καλύτερη
προπαρασκευή των πολεμικών δυνάμεων. Ο λαός έμαθε επισήμως την ταυτότητα του
υποβρυχίου μόλις ξέσπασε ο πόλεμος.
Με πολύ εύσχημο και γλαφυρό τρόπο
περιγράφει με άρθρο του ο γνωστός εκδότης Αριστείδη
Χρ. Πετρόπουλος τον άνανδρο τορπιλλισμό της «ΕΛΛΗΣ» στο Περιοδικό «ΝΑΥΤΙΚΗ ΕΛΛΑΣ» τεύχος 827 όπου γράφει:
«Ήταν μια ζεστή καλοκαιριάτικη μέρα, παρά το γεγονός ότι τέτοιο καιρό με τα μελτέμια, το νησί είχε αρκετή δροσιά. Από νωρίς το πρωί, οι καμπάνες κτυπούσαν χαρμόσυνα και χιλιάδες κόσμου έπαιρνε το ανηφόρι προς τη μεγαλοπρεπή εκκλησία. Κάτω στο λιμάνι δεκάδες πλοία, βάρκες, καΐκια και τρεχαντήρια σημαιοστολισμένα, περίμεναν να έλθει το απόγευμα για να πάρουν μέρος με τους προσκυνητές το δρόμο της επιστροφής. Τελευταίο, κοντά στην είσοδο του λιμανιού, ένα ελαφρύ καταδρομικό, με τον μεγάλο σημαιοστολισμό, είναι το αντικείμενο θαυμασμού λίγων περιέργων που βρίσκονται στον κυματοθραύστη. Πριν από λίγο, έχει γίνει η έπαρση της σημαίας και στο κατάστρωμά του οι άντρες του αγήματος ετοιμάζονται πυρετωδώς για να βγουν από το πλοίο και να πάνε τιμητική συνοδεία στην περιφορά της Εικόνας. Το ημερολόγιο δείχνει 15 Αυγούστου 1940 και στην Τήνο εορτάζεται για μια ακόμη φορά με μεγαλοπρέπεια η «Κοίμηση της Θεοτόκου».
Στο ελαφρύ Καταδρομικό «Έλλη» που σύμφωνα με το
έθιμο έχει σταλεί τιμητικώς στη γιορτή της Μεγαλόχαρης, ο Ύπαρχος εξετάζει τις
τελευταίες λεπτομέρειες στους άνδρες του αγήματος και όσοι είναι έτοιμοι
παίρνουν θέση στο κατάστρωμα. Το ρολόι δείχνει 8:30΄ και η φωνή «βιαστείτε – βιαστείτε θ’ αργήσετε».
Οι δείκτες
του ρολογιού σταματούν. Έφθασε η αρχή και το τέλος. Μια έκρηξη συνταράσσει το
ελαφρύ καταδρομικό. Μια δεύτερη σχεδόν αμέσως ταρακουνάει τον κυματοθραύστη και
κομμάτια τσιμέντο πετιούνται στον αέρα για να πέσουν με παφλασμό στη θάλασσα.
Το άγημα στο κατάστρωμα διαλύεται. Ποδοβολητά έρχονται να καλύψουν
τον απόηχο της εκρήξεως. «Μας κτύπησαν»,
«Παναγιά μου βοήθα μας», ήταν
τορπίλλη μαζέψτε τους τραυματίες. «Θεέ
μου, αυτός δεν κουνιέται πέθανε».
Σε δευτερόλεπτα μέσα, η πανηγυρική ατμόσφαιρα γίνεται
ένας ατελείωτος λυγμός, ένα βουβό κλάμα. Το «ΕΛΛΗ» αρχίζει να παίρνει
κλίση. Η σειρήνα του συναγερμού κτυπάει μ’ εκείνη τη μονότονη ανατριχιαστική
βραχνάδα της. Τους τραυματίες παιδιά, φωνάζει ο κυβερνήτης και όλοι σπεύδουν να
τους περιμαζέψουν.
Κατεβαίνουν στις μηχανές και γυρίζουν από το μηχανοστάσιο
κουβαλώντας κορμιά. Η κλίση όλο και μεγαλώνει. Τα καζάνια έχουν εκραγεί και το
πετρέλαιο αρπάζει φωτιά. Παρά τις προσπάθειες το πλοίο δεν δείχνει να έχει
γλιτωμό. Οι πρώτοι τραυματίες μεταφέρονται στην στεριά. Δίπλα τους βογκούν
κτυπημένοι από θραύσματα οι περίεργοι που πριν λίγα λεπτά θαύμαζαν το πλοίο από
την κοντινή προβλήτα.
«Εγκαταλείψατε
πλοίον», ακούγεται από την γέφυρα, που έχει χαθεί
μέσα στους καπνούς. 8:55΄: Ο κυβερνήτης τελευταίος αποχαιρετά το πλοίο. Στην
στεριά πλέον αξιωματικός και πλήρωμα, βλέπουν την «ΕΛΛΗ» να χάνεται στα
γαλανά νερά του Αιγαίου. Ο δείκτης
καρφώνεται στο 9. Εκεί που βρισκόταν το πανέμορφο καταδρομικό, ένα κύμα κυκλικό
και μια ανατριχιαστική δίνη υπογράφουν την πράξη θανάτου της «ΕΛΛΗΣ».
Το πλήρωμα στην στεριά δεν κουνιέται από την θέση του.
Όλων τα μάτια μένουν καρφωμένα στη θάλασσα, λες και περιμένουν την «ΕΛΛΗ»
να επιστρέψει από τον υγρό τάφο της. Ένα, δύο, τρία, τέσσερα λεπτά περνούν και
τότε τα βουβά καπνισμένα και ματωμένα πρόσωπα δείχνουν να συνέρχονται.
Η θλίψη και ο πόνος γίνονται κατάρες και άγριες φωνές. Μα
πάνω απ’ όλα μια μεγάλη ιερή υπόσχεση. «Θα
τα πούμε φονιάδες». «Σύντομα θα τα
πούμε».
Αυτή η υπόσχεση που την πήρε το αγέρι του Αιγαίου, ύστερα
από δυόμισι μήνες έγινε πράξη στα βουνά της Πίνδου και σ’ όλα τα πελάγη.
Ήταν η ελληνική απάντηση στην ιταλική πρόκληση στο
κάλεσμα της ιστορίας
Η ύπουλη και
άνανδρη επίθεση στο καταδρομικό «ΕΛΛΗ» στοίχισε την ζωή 8 κα τον
τραυματισμό 29 ανδρών εκ του πληρώματος.
ΑΙΩΝΙΑ ΤΟΥΣ Η ΜΝΗΜΗ.
ΠΗΓΗ: ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 14.8.2024.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ:
- ΕΓΚΥΚΛΟΠΑΙΔΕΙΑ
ΠΑΠΥΡΟΣ ΛΑΡΟΥΣ ΜΠΡΙΤΑΝΝΙΚΑ.
- ΝΕΑ
ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΣ ΕΓΚΥΚΛΟΠΑΙΔΕΙΑ.
- ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ
ΝΑΥΤΙΚΗ ΕΛΛΑΣ τ. 827.
- ΛΑΓΚΑΔΑΣ Αλ. «ΑΛΒΑΝΙΑ
1940-1941», εκδ. ΘΕΟΓΝΙΣ.
- ΚΡΑΣΣΑΣ Ι. (αντιστράτηγος ε.α.) «Ο ΤΟΡΠΙΛΛΙΣΜΟΣ
ΤΗΣ ΕΛΛΗΣ» άρθρο.
ΣΧΟΛΙΑ
ΣΧΟΛΙΑ ΜΕΣΩ Facebook