Του Γιώργου Λεκάκη
Ένα αρχαίο αστρονομικό
παρατηρητήριο, που χρονολογείται στον 6ο αιώνα π.Χ. έχει ανακαλυφθεί
στον αρχαιολογικό χώρο του ναού της αρχαίας ελληνικής πόλεως Βούτου (νυν Tell
El-Faraeen)[1], της Κάτω
Αιγύπτου από μια ομάδα Αιγυπτίων αρχαιολόγων.
Η πόλις ανήκει σήμερα στο
Κυβερνείο Kafr El-Sheikh[2], και
κείται πλάι στον κλάδο Σεβεννίτη του Νείλου, στο Δέλτα, στον 31ο
παράλληλο [31°11′47″N 30°44′41″E].
είναι από την ανασκαφή στην Βούτο του 2024.
Ο Μ. Ι. Khaled (του Ανώτατου Συμβουλίου Αρχαιοτήτων Αιγύπτου) είπε ότι το μεγάλο πλινθόκτιστο κτήριο διέθετε μια κεντρική αίθουσα σε σχήμα L, αρκετούς αποθηκευτικούς χώρους και ένα κεκλιμένο πέτρινο ηλιακό ρολόι.
Ανακαλύφθηκε επίσης ένα εργαλείο τοπογραφίας και χρονομέτρησης, γνωστό ως μερκέτ, κεραμικά, θρησκευτικά αντικείμενα και ένα άγαλμα που χρονολογείται από την 26η Δυναστεία (664 - 526 π.Χ.).
«Η ανακάλυψη υπογραμμίζει την προηγμένη αστρονομική γνώση των αρχαίων Αιγυπτίων, συμπεριλαμβανομένης της ικανότητάς τους να καθορίζουν το ηλιακό ημερολόγιο και σημαντικές θρησκευτικές και γεωργικές ημερομηνίες», εξήγησε ο κ. Khaled. Ξεχνώντας να πει, βεβαίως, ότι αυτήν "την προηγμένη αστρονομική γνώση" την διδάχθηκαν από τους αρχαίους Έλληνες… - ΔΙΑΒΑΣΤΕ το ΕΔΩ,
ΠΗΓΗ: «The largest ancient astronomical observatory in Kafr El-Sheikh unveiled Nevine El-Aref - An Egyptian archaeological mission unveiled the first and biggest astronomical observatory from the 6th century BCE in the Buto Temple at Tell El-Faraeen archaeological site located in Kafr El-Sheikh Governorate», Ahram, ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 23.8.21024.
[*] Βουτώ, Βοῦτος > Buto, Butu, Butus, Butosus > αιγυπτ. Wadjet, Per-Wadjet.
Βούτος είναι παραφθορά
της ελληνικής λέξεως Μα / Μου > Mut, της Μεγάλης Μητέρας Θεάς του Κόσμου.[3]
Πόλη γνωστή για την
ομώνυμη λίμνη της, την Βουτική. Απέχει 95 χλμ. από την Αλεξάνδρεια.
Προέκυψε από την συνένωση δύο πόλεων της Πε και της Ντεπ.
Πρώτοι βασιλείς της ο Βας και ο
Βούτος.
Η Βούτος ήταν ένας
ιερός χώρος, αφιερωμένος στην θεά Λητώ (εδώ Wadjet), προστάτιδος θεότητας της
Κάτω Αιγύπτου, με μαντείο και περίφημο μονολιθικό ναό. Εκεί γινόταν μια ετήσια
γιορτή υπέρ αυτής. Η περιοχή περιείχε επίσης ιερά του Ώρου / Απόλλωνα και της Αρτέμιδος
(εδώ Bastet / Μπαστέτ), και πολύ αργότερα, η πόλη συνδέθηκε με την Ίσιδα. Ως γνωστόν,
η Ιώ / Ίσις είχε εμπιστευτεί μωρό τον Ώρο στην Λητώ, για να το μεγαλώσει στην Βούτο,
ενώ η Ίσις έψαχνε για το σώμα του δολοφονηθέντος συζύγου της, Όσιρι.[4]
Πολλές θεότητες είχαν
παράλληλες ταυτότητες και συγχωνεύτηκαν σε ένα ενιαίο πάνθεον θεοτήτων. Η
προστάτις θεότης της Κάτω Αιγύπτου, Wadjet, παριστάνεται ως κόμπρα. Η
προστάτιδα θεότητα της Άνω Αιγύπτου, Nekhbet, απεικονιζόταν ως λευκός γύπας. Οι
δύο θεές, γνωστές ως οι Δύο Κυρίες, παρέμειναν και προστάτες της ενοποιημένης
Αιγύπτου σε όλην την υπόλοιπη αρχαία ιστορία της. Η εικόνα του Nekhbet ενώθηκε
με της Wadjet στο στέμμα των βασιλιάδων, που κυβέρνησαν την Αίγυπτο!
Η πόλις ήταν σημαντικός
πολιτιστικός χώρος κατά την προϊστορική Αίγυπτο (με ευρήματα από το 4000 π.Χ.).
Ο πολιτισμός Buto-Maadi[5] ήταν ο
σημαντικότερος προϊστορικός πολιτισμός της Κάτω Αιγύπτου (από το 4000 – 3500 π.Χ.),
και σύγχρονος με τις φάσεις Naqada I και II στην Άνω Αίγυπτο. Ο πολιτισμός αυτός
άκμασε στο Maadi, σε πολλά άλλα μέρη του Δέλτα στην ελληνική περιοχή Faiyum. Χαρακτηρίζεται
από την ανάπτυξη στην αρχιτεκτονική και την τεχνολογία. Ο «Πολιτισμός Naqada»
αντικατέστησε τον πολιτισμό Buto-Maadi, ίσως μετά από μια κατάκτηση.
Κατά την διάρκεια της μακεδονικής
ελληνικής και ελληνόφωνης Δυναστείας του Πτολεμαϊκού Βασιλείου (305 - 30 π.Χ.),
ήταν πρωτεύουσα («Πόλη του στέμματος») και ο κύριος οικισμός του Δέλτα. Ο Κλ. Πτολεμαίος
την αναφέρει ως Φθενότης, ο Πλίνιος ο Πρεσβύτερος ως Πτενέθα.
Η αρχαία πόλη ανακαλύφθηκε
από τον Fl. Petrie το 1888, αλλά επίσημες ανασκαφές ξεκίνησαν από τους Βρετανούς
το… 1960.
Στις επίσημες
ανασκαφές, ευρέθη εδώ ένα κτήριο παλλατιού (από την 2η Δυναστεία) - θεωρείται
μια από τις σημαντικότερες ανακαλύψεις στην Βούτο – και 6 ελληνικά λουτρά! Το
2022, οι ανασκαφές (σε μια έκταση 6,5 x 4,5 μ.) αποκάλυψαν τα ερείπια μιας
αρχαίας αίθουσας επενδεδυμένης με πυλώνες μέσα στην μεγαλύτερη δομή του ναού. Η
αίθουσα περιείχε τα ερείπια τριών σωζόμενων κιόνων, ευθυγραμμισμένων σε άξονα
βορρά-νότου στο ΝΔ. άκρον του ναού. Βρέθηκε μια σειρά από πέτρινα θραύσματα
διακοσμημένα με χαρακτικες, καθώς και πολλά κεραμικά και αγγεία, που
σχετίζονται με τελετουργική δραστηριότητα, ένας ασβεστολιθικός πίνακας με την
παράσταση κεφαλιού πουλιού, που φορούσε λευκό στέμμα που περιβάλλεται από
φτερά. - ΠΗΓΗ: Γ. Λεκακης "Συγχρονης Ελλαδος περιηγησις".
[1] Tell El-Faraeen / El Fara'in = Λόφος των Φαραώ, κοντά
στα χωριά Ibtu / Abtu, Kom Butu και στην πόλη Desouk.
[2] Στον 31ο παράλληλο [31.3°N 30.93°E] σημαντικό
για τα ορυκτά του: χλωριούχο νάτριο (εργοστάσιο αλατιού στο Baltim) και φυσικό
αέριο από πηγάδια αερίου στο χωριό Rus el-Farkh.
[3] Βλ. Πλούταρχος «Περί Ίσιδος και Όσιριδος», 18,38.
[4] βλ. και Ηρωδιανό, Ηρόδοτο, Πλούταρχο.
ΣΧΟΛΙΑ
ΣΧΟΛΙΑ ΜΕΣΩ Facebook