Ἐκ Ξυγκράσεως[1] ἄρχεσθαι & Συγκρούσεως παύεσθαι
«Φύσει
μέν ἐστιν ἄνθρωπος ζῶον πολιτικόν»
(Αριστοτέλης, 384-322, «ΠΟΛΙΤΙΚΑ», 1278b, 20)
Η
ΜΕΣΟΤΗΣ ΑΡΙΣΤΗ ΑΡΕΤΗ
«Πολλά
μέσοισιν... ἄριστα·
μέσος θέλω ἐν πόλει εἶναι».
(= Σε πολλά το μέσον / κέντρον είναι το καλύτερο· στη ζωή της πόλης μέσος θέλω να είμαι).
(Φωκυλίδης ο Μιλήσιος,
560 - αρχές 5ου, «ΓΝΩΜΑΙ», Fragment 12,1 και
Αριστοτέλης, 384-322, «ΠΟΛΙΤΙΚΑ», 1295b, 34)
ΑΡΙΣΤΗ
ΠΟΛΙΤΕΙΑ = Η ΕΥ ΚΕΚΡΑΜΕΝΗή
Η ΕΥ ΜΕΜΕΙΓΜΕΝΗ
«Εἰ γάρ καλῶς ἐν τοῖς ἠθικοῖς εἴρηται ἡ μέση βελτίστη πάντων»
(Αριστοτέλης, 384-322, «ΠΟΛΙΤΙΚΑ», 1295a, 35 - 1295b, 6)
(= Αν, δηλαδή, ορθώς στα Ηθικά Νικομάχεια, 1101α, 15-18 λέχθηκε ότι ευδαίμων βίος είναι ο ανεμπόδιστος στην αρετή, και η αρετή είναι μεσότητα, κατ' ανάγκην ο βίος της μέσης στάθμης είναι ο καλύτερος, ο μέσος δρόμος τον οποίο μπορεί να ακολουθήσει ο άνθρωπος κάθε τάξης. Αυτά λοιπόν είναι κατ' ανάγκην τα κριτήρια, τα οποία ισχύουν και για την αρετή και για την κακία του πολιτεύματος, γιατί και το πολίτευμα είναι κάποιος βίος της πόλης! Έτσι σ' όλες τις πόλεις τρία μέρη καθεμιάς πόλεως υπάρχουν· οι σε μεγάλο βαθμό πλούσιοι, οι σε μεγάλο βαθμό άποροι και οι τρίτοι οι μέσοι αυτών. Επειδή λοιπόν κατά κοινή παραδοχή το μέτριον και το μέσον είναι το άριστον, είναι φανερό ότι απ' όλα τα αγαθά τα χορηγούμενα από την τύχη, η μέση απόκτηση είναι η καλύτερη).
«Βούλεται
δέ γε ἡ πόλις...ἀκινδύνως διάγουσιν».
(Αριστοτέλης, 384-322, «ΠΟΛΙΤΙΚΑ», 1295b, 26-34)
(= Η ύπαρξη της πόλης κατ' εξοχήν απαιτεί τη σύσταση από ίσους και όμοιους, αυτό βέβαια συναντάται κατ' εξοχήν στη μεσαία τάξη· κατ' ανάγκην ώστε ο άριστος πολιτικός βίος είναι ο της πόλης εκείνης, η οποία φύσει αποτελείται από τα στοιχεία που ελέγχθησαν. Και περισσότερο απ' όλους τους άλλους οι πολίτες της μέσης τάξης παρέχουν ασφάλεια· γιατί αυτοί ούτε πλεονεκτικά φέρονται προς τα αγαθά των άλλων, όπως οι φτωχοί, ούτε άλλοι εποφθαλμιούν τα αγαθά τους, όπως οι φτωχοί τα των πλουσίων· και έτσι επειδή ούτε άλλοι τους επιβουλεύονται, ούτε άλλους επιβουλεύουν, διαβιούν ακινδύνως).
«Ὅτι δ' ἡ μέση (πολιτεία) βελτίστη, φανερόν»
(Αριστοτέλης, 384-322, «ΠΟΛΙΤΙΚΑ», 1296a, 7)
(= Και ότι και το μέσον πολίτευμα είναι το καλύτερο, φανερό απ' αυτά)
«Καί
αἱ
δημοκρατίαι δέ... καί ἀπόλλυνται
ταχέως».
(Αριστοτέλης, 384-322, «ΠΟΛΙΤΙΚΑ», 1296a, 13 -18)
[= Εξ αιτίας της μεσαίας τάξης και οι δημοκρατίες είναι πιο ασφαλείς και πιο μακροχρόνιες των ολιγαρχιών (γιατί περισσότεροι είναι οι μεσαίοι και περισσότερο στις δημοκρατίες ή στις ολιγαρχίες μετέχουν των πολιτικών αξιωμάτων)· και όταν, χωρίς τη μεσαία τάξη αυξηθεί κατά πολύ το πλήθος των απόρων, επικρατεί η κακοπραγία και γρήγορα επέρχεται η καταστροφή)].
«Πρῶτον μέν οὖν δῆλον ὅτι... γινόμεναι»
(Αριστοτέλης, 384-322, «ΠΟΛΙΤΙΚΑ», 1307b, 29-36)
(= Και πρώτα πρώτα είναι φανερό ότι αν γνωρίζουμε τα αίτια εξαιτίας των οποίων φθείρονται τα πολιτεύματα, γνωρίζουμε και εκείνα εξαιτίας των οποίων διατηρούνται· γιατί ποιητικά αίτια των αντιθέτων είναι τα αντίθετα, και η φθορά είναι το αντίθετο της σωτηρίας. Έτσι λοιπόν στα καλώς ανάμικτα πολιτεύματα, πάνω απ' όλα πρέπει να τηρείται όπως να μην επιτρέπεται καθόλου η παρανομία - σ.σ. η διαφθορά - κυρίως όμως όπως να αποφεύγεται η μικρή παρανομία· γιατί η μικρή παρανομία, όταν παρεισφρύει στο πολίτευμα, φθείρει αυτό κατά λανθάνοντα τρόπο, όπως ακριβώς οι μικρές δαπάνες ροκανίζουν / κατατρώγουν τις περιουσίες, όταν γίνονται κατ' επανάληψη).
ΣΧΟΛΙΟ: Ιδιαίτερη προσοχή απαιτείται:
«ἐν ταῖς εὖ κεκραμέναις πολιτείαις»
(Αριστοτέλης, 384-322, «ΠΟΛΙΤΙΚΑ», 1307b, 29-36)
[= να μη χαλαρωθεί η Ευ-κρασία, να μην τελεστεί και η παραμικρή παρανομία. Αξίζει να σημειωθεί ότι οι νόμοι σε κάθε πόλη ήταν ολίγιστοι - η πολυνομία είναι γενικώς δεῖγμα / δήγμα πολυνοσίας - και όσο καλύτερη είναι η πολιτεία τόσο λιγότεροι νόμοι χρειάζονται (σ.σ. αναλογισθείτε τα αναρρίθμητα νομοθετήματα/νομοσχέδια που ψηφίζουν)].
Η
Πλατωνική Πολιτεία δεν έχει καθόλου
νόμους:
«τοῖς καλοῖς κἀγαθοῖς τῶν ἀνθρώπων ούδέν δεήσει πολλῶν γραμμάτων».
Όταν
λέμε παρανομία εννοούμε παράβαση θεμελιακών (σημ. συνταγματικών) κανόνων. Κάθε
πόλη έχει ένα νόμο, μια γενική ρύθμιστική αρχή που προσδίδει την ιδιαιτερότητά
της. Ο νόμος είναι η γενική γραμμή
της πόλης, ο πάντων βασιλεύς, κατά
τον Πίνδαρο. Ο Ελληνικός Νόμος σε
ευρύτερη έννοια είναι ο γενικότερος τρόπος ζωής των Ελλήνων, το πώς αυτοί νέμουν ως νομείς τα δικά τους.
«Τά πάντων ἀνθρώπων νόμιμα» είναι οι πανανθρώπινες αρχές και αξίες.
(Ηρόδοτος «ΙΣΤΟΡΙΑΙ», Ζ', 136,12)
Ο Αριστοτέλης επιμένει στο μικρόν. Η παρανομία με τη μορφή μικρής παράβασης λανθάνει παραδυομένη, εισχωρεί στο πολιτειακό σώμα και προκαλεί νόσο. Συμβαίνει κι εδώ, ό,τι με τα χρήματα· «τάς οὐσίας τό μικρόν δαπάνημα ἀναιρεῖ πολλάκις γινόμενον»
(«ΠΟΛΙΤΙΚΑ», 1307b)
Ο
Θουκυδίδης εξάλλου διά στόματος του Περικλέους (Ιστορίαι, βιβλ. Α', 141, 1)
θα τονίσει ότι στη διακρατική ζωή: «τήν γάρ αὐτήν δύναται δούλωσιν ἥ τε μεγίστη καί ἐλαχίστη δικαίωσις ἀπό τῶν ὁμοίων πρό δίκης τοῖς πέλας ἐπιτασσομένη».
(=
Διότι και η μεγαλύτερη και η μικρότερη απαίτηση, η οποία στηρίζεται σε
αξιούμενα δικαιώματα, όταν, αντί να επιδιωχθεί δια της δικαστικής οδού,
επιβάλλεται σε άλλους αναγκαστικά εκ μέρους ομοίων τους, σημαίνει υποδούλωση
του ιδίου βαθμού).
Χρήζει ιδιαίτερης προσοχής η Θουκυδίδεια ρήση από το ΥΠΕΞ στις διμερείς συνομιλίες για τις ελληνοτουρκικές σχέσεις, (το Αιγαίον = ελληνική λίμνη)!!!
Η θεωρία της μείξης των πολιτευμάτων έχει την αρχή και τη
γένεσή της στον Αλκμαίωνα τον Κροτωνιάτη. Ο μέγας προσωκρατικός
φιλόσοφος υποστήριξε ότι το μυστικό της
υγείας είναι η ισότιμη ισορροπία δυνάμεων, «ισονομία αντιθέτων» του υγρού
και του ξηρού, του ψυχρού και του θερμού, του πικρού και του ηδέος και των
υπολοίπων, ενώ η επικράτηση του ενός ή του άλλου είναι φθοροποιός «φθοροποιόν
γάρ ἑκατέρου μοναρχίαν». Η νόσος προέρχεται άμεσα
από την υπερβολική ζέστη ή το υπερβολικό κρύο, και η εστία της είναι ή το αίμα
ή το μεδούλι ή ο εγκέφαλος. Η υγεία είναι η σύμμετρη ανάμειξη των διαφόρων
ιδιοτήτων «τήν δ' ὑγιείαν τήν σύμμετρον τῶν ποιῶν κρᾶσιν».
Όπως
λοιπόν η ισονομία των θεμελιωδών δυνάμεων του σώματος συνέχει την υγεία, ενώ η
υπέρμετρη επικράτηση οποιασδήποτε προκαλεί τη νόσο, αντίστοιχα στο πολιτειακό
πεδίο η αρμονική συνύπαρξη και συλλειτουργία όλων των πολιτειακών αρχών
εμποδίζει κάθε μία από αυτές να επικρατήσει έναντι των άλλων και εξασφαλίζει τη
σταθερότητα (Θεωρία της μείξης).
Ο Πολύκλειτος, 480-420, ο περίφημος Αργείος γλύπτης στον «Κανόνα» του ήθελε όλα τα μέλη σύμμετρα και στον «Δορυφόρο» του τόνισε την ισορροπία σώματος και πνεύματος.
«τῶν γάρ ἐναντίων τἀναντία ποιητικά, φθορά δέ σωτηρίᾳ ἐναντίον»
(«ΠΟΛΙΤΙΚΑ», 1307b, 31-32).
Αυτό
θα το προσυπέγραφε και ο Ηράκλειτος.
Τα αντίθετα γεννούν τους αντίποδές τους. Αν η ιατρική γνωρίσει τον ιό μιας
νόσου, ο ιατρός την ιάται, υπάρχουν αντίδοτα. Κι εμείς γνωρίσαμε τους ιούς που
προκαλούν τις νόσους του πολιτειακού σώματος. Έτσι μπορούμε να καθορίσουμε τα
σχετικό συνταγολόγιο προληπτικής και θεραπευτικής ιατρικής για να αποφευχθούν
λοιμώδεις εμφύλιοι πόλεμοι!
Ο
Αριστοτέλης ως μέγας Πολιτειολόγος προϋποθέτει κάποιον ορθό τύπο από τον οποίο
αρχίζει η πολιτειακή ζωή, ανερχόμενη ίσως, συνήθως όμως κατερχόμενη, ή ένα τύπο
προς τον οποίο τείνει να φθάσει. Στη μία περίπτωση ο αρχικός τύπος τίθεται στο Α στην άλλη στο Ω. Στη μια περίπτωση είναι η Αρχή
και ομιλούντες περί αυτού αρχαιο-λογούμε,
καλύτερα αρχο-λογούμε, στην άλλη
είναι το Τέλος και τελ(ε)ο - λογούμε.
Ο
Αριστοτέλης είναι ο μέγας Φιλόσοφος της αρχής αλλά και του
τέλους, ήτοι των βασικών ορίων. Το Τέλος
είναι περισσότερο ίσως η λέξη της καρδιάς του και είναι ευτυχής σύμπτωση ότι
αυτό το τέλος και μάλιστα το άριστο βρίσκεται στο όνομά του. Ο Αριστοτέλης δέχεται ότι υπάρχουν Ορθαί
Πολιτείαι και Παρεκβάσεις. Ορθές είναι οι πολιτείες που στέκονται,
μένουν σταθερές και ως πλοία δεν κλυδωνίζονται. Οι παρεκβάσεις είναι εκτροπές.
ΟΡΘΑΙ
ΠΟΛΙΤΕΙΑΙ: ΒΑΣΙΛΕΙΑ - ΑΡΙΣΤΟΚΡΑΤΙΑ - ΠΟΛΙΤΕΙΑ = Β.Α.Π. > κοινόν συμφέρον
ΠΑΡΕΚΒΑΣΕΙΣ:
ΤΥΡΑΝΝΙΣ - ΟΛΙΓΑΡΧΙΑ - ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ Τ.Ο.Δ. > ίδιον συμφέρον
Η
ζωή μιας πόλης πρέπει να αρχίζει από σωστές μορφές και να επιδιώκεται η
διατήρησή τους. Να μην αφεθούν να εξολισθήσουν προς τα κάτω. Αν πέσουν στο κάτω
διάζωμα, οι πολίτες θα είναι κακοδαίμονες ποικίλου βαθμού.
Το πολίτευμα της Μεσότητας, λοιπόν, είναι το πολίτευμα που εκφράζει τα μεσαία οικονομικά στρώματα. Ο πλούτος και η φτώχεια εξετάζονται ως παράγοντες διαμόρφωσης της κοινωνικής ψυχολογίας των μαζών και της ιδεολογίας. Επίσης μπορεί να διαμορφώνουν ήθος και ψυχολογία στους ανθρώπους. Δουλοπρεπές ήθος και ηττοπαθή ψυχολογία η φτώχεια, αλαζονικό ήθος και υπεροπτική στάση, ο πλούτος. Οι φτωχοί τείνουν στην ευτέλεια, στην απάτη και στη δουλική υπακοή. Οι πλούσιοι τείνουν στη βία, στην επιβολή και την περιφρόνηση των φτωχών. Το πολίτευμα της Μεσαίας Τάξης όμως αποτελεί εγγύηση ισορροπίας και αρμονίας, καθώς είναι το μόνο αστασίαστο, αφού ελάχιστα φαινόμενα επαναστάσεων και αντιπαλότητας των πολιτών παρατηρούνται και γι' αυτόν τον λόγο είναι σε θέση να οδηγήσει στην ΕΥ-ΔΑΙΜΟΝΙΑ και στην πραγμάτωση του βασικού σκοπού της πόλης, του ΕΥ ΖΗΝ (ΕΥΖΩΙΑ).
Η
ΜΕΤΡΙΟΠΑΘΕΙΑ / ΜΕΣΟΤΗΤΑ εγγυάται ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΣΤΑΘΕΡΟΤΗΤΑ!
Η
ΑΥΤΟΔΥΝΑΜΙΑ εγγυάται ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΑΣΥΔΟΣΙΑ, ΠΟΛΩΣΗ, ΔΙΧΑΣΜΟ ΚΑΙ ΑΥΘΑΙΡΕΣΙΑ!
Μετά
την κατάργηση της μεσαίας τάξης ζούμε στην κοινωνία των δύο άκρων!
ΠΗΓΗ: Από την στήλη του συγγρφαφέως «ΕΤΥΜΟΛΟΓΩ ΑΡΑ ΥΠΑΡΧΩ -
ἄπιτε», εφημ. «Εβδόμη», 16.11.2024. ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ,
17.11.2024.
[1] Ξύγκρασις,
-εως:
συγκερασμός, σύγκλιση, σύμμιξη, κράμα ολιγαρχίας και δημοκρατίας, σύμπλευση των
αντικειμένων μορίων.
ΣΧΟΛΙΑ
ΣΧΟΛΙΑ ΜΕΣΩ Facebook