Ωμή αυταρχική παρέμβαση φίμωσης αρχαιολόγου, στην ανακοίνωση για το άγαλμα του Θωρακοφόρου της Καλύμνου!!!

Ωμή αυταρχική παρέμβαση

φίμωσης αρχαιολόγου,

στην ανακοίνωση

για το άγαλμα

του Θωρακοφόρου της Καλύμνου!!!

Ο Σύλλογος Ελλήνων Αρχαιολόγων υπερασπίζεται την επιστημονική ελευθερία απέναντι σε κάθε προσπάθεια φίμωσής της

Πρόσφατα έλαβε χώρα περιστατικό ωμής αυταρχικής παρέμβασης στην παραγωγή επιστημονικού έργου. Συγκεκριμένα, υπηρεσιακοί παράγοντες παρενέβησαν στην οργανωτική επιτροπή διεθνούς συνεδρίου, ώστε να μην πραγματοποιηθεί η ανακοίνωση συναδέλφου συντηρήτριας η οποία είχε περιληφθεί στο πρόγραμμα του συνεδρίου. Το περιστατικό καταγγέλθηκε την Δευτέρα 21.10.2024, μετά το πέρας του συνεδρίου, από την Πανελλήνια Ένωση Συντηρητών Αρχαιοτήτων.

Πρωταγωνίστριες στην αυταρχική φίμωση της συναδέλφου συντηρήτριας ήταν, δυστυχώς, αρχαιολόγοι που έχουν και οι τρεις διαγραφεί με αίτησή τους από τον Σύλλογο Ελλήνων Αρχαιολόγων. Πρόκειται για δύο γενικές διευθύντριες και μία επίτιμη διευθύντρια της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας, οι οποίες έδρασαν πέρα από τα όρια της προσήκουσας επιστημονικής και συναδελφικής συμπεριφοράς, αλλά και αντίθετα σε όσα ορίζονται ρητά στον Αρχαιολογικό Νόμο.

Η ανακοίνωση της συναδέλφου συντηρήτριας (και ενός ακόμη συντηρητή ο οποίος αναγκάστηκε να αποσύρει την επιτοίχια ανακοίνωσή του) αφορούσε την εργασία που η ίδια έχει κάνει, στο πλαίσιο των υπηρεσιακών της καθηκόντων, στο άγαλμα του Θωρακοφόρου της Καλύμνου(*).

Πρόκειται για χάλκινο άγαλμα το οποίο παραδόθηκε στο ΥΠΠΟ το 2009 και έχει δημοσιευτεί από το έτος 2015, άρα έχει παρέλθει προ πολλού το χρονικό διάστημα δικαιώματος αποκλειστικής δημοσίευσης που ρητά ορίζει το άρθρο 39 του 4858/2021. Πρόκειται για μια ενέργεια ωμής επιστημονικής φίμωσης, αφού το βασικό διακύβευμα ήταν να μην συζητηθεί στην επιστημονική κοινότητα η τεχνολογική τεκμηρίωση των ερωτημάτων που έχουν προκύψει για το άγαλμα αυτό.

Ο Σύλλογος Ελλήνων Αρχαιολόγων καταδικάζει κάθε αυταρχική ενέργεια που αποσκοπεί στην ποδηγέτηση της επιστημονικής παραγωγής και την παρακώλυση του επιστημονικού διαλόγου. Στην επιστήμη δεν υπάρχει μία και μοναδική αλήθεια, ούτε επιβάλλονται επιστημονικές απόψεις με «εντέλλεσθε».

Τέτοια περιστατικά ακυρώνουν την έννοια της ακαδημαϊκής ελευθερίας, στερούν δικαιώματα πνευματικής παραγωγής και εν τέλει δυσφημούν στην ερευνητική κοινότητα την Αρχαιολογική Υπηρεσία και τον κλάδο των αρχαιολόγων.

Επισημαίνουμε ότι το επιστημονικό έργο αποτελεί αναπόσπαστο τμήμα της καθημερινής εργασίας του επιστημονικού προσωπικού της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας και η δημοσίευσή του αποτελεί υποχρέωση για όλους τους επιστήμονες. Τα πορίσματα των πολυάριθμων ερευνών που εκτελεί η Αρχαιολογική Υπηρεσία πρέπει να δημοσιεύονται εγκαίρως και να τίθενται στην κρίση όλων. Για το λόγο αυτό το ΥΠΠΟ οφείλει να παρέχει τα μέσα, πρωτίστως στους ανασκαφείς, για να ολοκληρώνουν το επιστημονικό τους έργο. Ομοίως, οι Υπηρεσίες οφείλουν να παρέχουν απρόσκοπτα τη δυνατότητα μελέτης υλικού σε άλλους μελετητές, ειδικά όταν αυτό δεν εμπίπτει στην περίοδο αποκλειστικού δικαιώματος, και να ενθαρρύνουν τον επιστημονικό διάλογο και τις νέες προσεγγίσεις.

Ο ΣΕΑ αναλαμβάνει το προσεχές διάστημα πρωτοβουλία για την πραγματοποίηση διαδικτυακής ημερίδας, στην οποία θα παρουσιαστούν αναλυτικά πτυχές του παραπάνω φαινομένου, ζητήματα πρόσβασης στην έρευνα, κατοχύρωσης πνευματικών δικαιωμάτων και άλλων παθογενειών που έχουν παρατηρηθεί.

ΠΗΓΗ: ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΕΛΛΗΝΩΝ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΩΝ / ΣΕΑ, αρ. πρωτ.: 287, 31.10.2024. ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 31.10.2024.

(*) Ο κορμός αγάλματος έφιππου θωρακοφόρου χρονολογείται στην μέση Ελληνιστική εποχή και βρέθηκε σε υποθαλάσσια περιοχή της Καλύμνου. Είναι κατασκευασμένος από μπρούτζο, στο χέρι κρατά μολύβδινο αντικείμενο ενώ φέρει θήκη με τμήμα σιδερένιου ξίφους. Το βάρος του είναι 154 κιλά. Η διακόσμηση του ενδύματος του συμπεριλαμβάνει εγχαράξεις και ένθεσεις χάλκινων ταινιών και μορφών. Η συντήρηση του πραγματοποιήθηκε στο εργαστήριο συντήρησης μετάλλου της Εφορείας Εναλίων Αρχαιοτήτων.

Το μεγαλύτερο μέρος της επιφάνειας καλυπτόταν από επικαθήσεις λευκού και υπόλευκου χρώματος σε στρώματα μεγάλου πάχους και σκληρότητας. Τα πακτώματα αυτά είχαν πολύ καλή πρόσφυση με το υπόστρωμα και οφείλονταν στο θαλάσσιο περιβάλλον ταφής. Η μηχανική αντοχή του αγάλματος κρίνεται μέτρια. Σε πολλά σημεία παρατηρούνται διαμπερείς ρωγμές που στις περισσότερες περιπτώσεις δεν επηρεάζουν τη στατικότητα του αντικειμένου. Επίσης παρατηρούνται οπές και απώλειες υλικού τοπικά, ιδιαίτερα στο κάτω μέρος του αγάλματος.

Η επιλογή της μεθόδου συντήρησης έγινε με άξονα την προσπάθεια διατήρησης της αρχικής επιφάνειας όπου αυτή σώζεται. Έτσι ο σκοπός είναι η διατήρηση και ανάδειξη του στρώματος προϊόντων διάβρωσης ή της επιφάνειας μετάλλου όπου σώζονται οι περισσότερες λεπτομέρειες και η σταθεροποίηση και προστασία του στρώματος αυτού έτσι ώστε να αποφευχθεί η περαιτέρω διάβρωσή του. Αρχικά έγινε αφαλάτωση του αγάλματος σε ειδικά διαμορφωμένη δεξαμενη. Ο καθαρισμός της επιφάνειας έγινε με τη χρήση μηχανικών μέσων όπως νυστέρι, υαλόβουρτσα, ξέστρο υπερήχων και τροχό με βουρτσάκια. Στην περίπτωση των πακτωμάτων στο εσωτερικό και το εξωτερικό του αγάλματος έγινε χρήση κρουστικού ηλεκτρικού μηχανήματος χειρός σε συνδυασμό με νυστέρι και με μικροεργαλεία γλυπτικής. Στα τμήματα του αγάλματος που είχαν σπασίματα, ρηγματώσεις ή αποκολλήσεις έγιναν οι ανάλογες συγκολλήσεις με Paraloid B72. Οι ρωγμές ενισχύθηκαν εσωτερικά με υαλοπίλημα και οι περιοχές της επιφάνειας που εμφάνιζαν ενεργό διάβρωση σταθεροποιήθηκαν με τη τη χρήση διαλύματος βενζοτριαζόλης 3% σε αιθανόλη. Η εφαρμογή του διαλύματος έγινε με κομπρέσες. Τέλος στην επιφάνεια εφαρμόστηκε Paraloid B72 8% σε ακετόνη και aerosil ως matting agent.

Με την συντήρηση του αγάλματος επιτεύχθηκε η αποκάλυψη της επιφάνειας και των κατασκευαστικών και διακοσμητικών λεπτομερειών του, ενώ ταυτόχρονα έγινε ενίσχυση των αδύναμων περιοχών του και προστασία από την περεταίρω διάβρωση της επιφάνειας όταν αυτό βρίσκεται σε κατάλληλες συνθήκες θερμοκρασίας και υγρασίας.

Η συντήρηση του κορμού του έφιππου θωρακοφόρου μας επιτρέπει να δούμε στοιχεία για τον τρόπο κατασκευής του και για την διακόσμησή του. Κάτω από τα πακτώματα που είχαν δημιουργηθεί στο θαλάσσιο περιβάλλον ταφής κρύβονταν περίτεχνες διακοσμήσεις τόσο εγχάρακτες όσο και ένθετες, οι οποίες μπορούν να δώσουν πληροφορίες στους μελετητές του αγάλματος. Επιπλέον σε κάποια σημεία εμφανίστηκαν γραμμές που ακολουθούν την ένθετη διακόσμηση και ίσως αποτελούν ίχνη χρώματος που πιθανώς είχε χρησιμοποιηθεί για διακοσμητικούς λόγους. Η ύπαρξη χρώματος σε μπρούτζινα αγάλματα έχει επισημανθεί, αλλά δεν έχει μελετηθεί επαρκώς μέχρι σήμερα.

Στο εσωτερικό του αγάλματος έχουν γίνει ενισχύσεις στην περιοχή της μέσης και σε αρκετές περιοχές του κάτω μέρους του ενδύματός. Οι ενισχύσεις έχουν γίνει πριν βρεθεί το άγαλμα στην θάλασσα και μάλλον είναι σύγχρονες με αυτό. Το δεξί χέρι του ιππέα φάινεται να έχει υποστεί επεμβάσεις, πιθανώς για επισκευαστικούς λόγους. Διακρίνονται ραφές στο ύψος του αγκώνα και του καρπού με εμφανή ίχνη από κάποιο υλικό σφράγισης.

Στο εσωτερικό του αγάλματος κατά την αφαίρεση των πακτωμάτων εντοπίστηκε υλικό με κηρώδη υφή και μαύρο χρώμα σε όλες σχεδόν τις εσοχές των πτυχώσεων. Εικάζουμε ότι είναι πίσσα ή άλλο αντίστοιχο υλικό που χρησιμοποιήθηκε για σφράγιση ή ενίσχυση αδύναμων σημείων του αγάλματος. Κρίνουμε σημαντική την περεταίρω εξέταση του υλικού με τις κατάλληλες μεθόδους για τον καθορισμό της σύστασης και των ιδιοτήτων του, γεγονός που θα καταστήσει πιο ξεκάθαρη την χρήση του στο άγαλμα.

Τα παραπάνω στοιχεία καθιστούν εμφανές ότι μετά την συντήρηση εμφανίστηκαν πληροφορίες που ανοίγουν προοπτικές για την περαιτέρω μελέτη και εξαγωγή συμπερασμάτων.

Χρηματοδότες: ΥΠΠΟΑ, Ελβετική Συνομοσπονδία.

ΠΗΓΗ: ΥΠΠΟΑ, Εφορεία Εναλίων Αρχαιοτήτων, 1.1.2009 – 31.12.2013.

παρεμβαση φιμωση λογοκρισια αρχαιολογος ανακοινωση αρχαιο αγαλμα αρχαιος εφιππος Θωρακοφορος Καλυμνου Καλυμνος δωδεκανησων δωδεκανησου δωδεκανησα αρχαια ελληνικη φουστανελλα φουστανελα πρωιμο ειδος αρχαιολογια Συλλογος Ελληνων Αρχαιολογων επιστημονικη ελευθερια παραγωγη επιστημονικο εργο υπηρεσιακοι παραγοντες οργανωτικη επιτροπη διεθνες συνεδριο συντηρητρια προγραμμα Πανελληνια ενωση Συντηρητων Αρχαιοτητων συντηρηση αρχαιολογοι διαγραφη γενικη διευθυντρια επι τιμη διευθυντρια Αρχαιολογικη Υπηρεσια επιστημη αρχαιολογικος Νομος συντηρητης αποσυρση επιτοιχια εργασια Θωρακας αρχαιο χαλκινο ΥΠΠΟ 2009 δημοσιευση 2015, δικαιωμα αποκλειστικη 4858 / 2021 κοινοτητα τεχνολογικη τεκμηριωση ερωτημα καταδικη αυταρχισμος ποδηγετηση παρακωλυση επιστημονικος διαλογος μια και μοναδικη αληθεια, επιβολη αποψη εντολη ακυρωση εννοια ακαδημαικη ελευθερια δικαιωματα πνευματικη δυσφημηση ερευνα κλαδος υποχρεωση επιστημονας πορισμα κριση ανασκαφεας, φαινομενο ζητημα προσβαση κατοχυρωση πνευματικα δικαιωματα παθογενεια κορμος αγαλματος εφιππος θωραξ μεση Ελληνιστικη εποχη υποθαλασσια περιοχη κατασκευη μπρουτζος, μολυβδινο αντικειμενο μολυβδος θηκη σιδερενιο ξιφος διακοσμηση ενδυμα εγχαραξη ενθεση χαλκινη ταινια μορφη εργαστηριο μεταλλο Εφορεια Εναλιων Αρχαιοτητων επικαθηση πακτωμα θαλασσιο περιβαλλον ταφη μηχανικη αντοχη ρωγμη στατικοτητα οπη απωλεια υλικου διατηρηση διαβρωση αφαλατωση δεξαμενη καθαρισμος χρηση μηχανικα μεσα νυστερι, υαλοβουρτσα, ξεστρο υπερηχος τροχος βουρτσακι κρουστικο ηλεκτρικο μηχανημα χειρος μικροεργαλειο γλυπτικη σπασιμο ρηγματωση αποκολληση συγκολληση ρωγμες ενισχυση υαλοπιλημα διαλυμα βενζοτριαζολη αιθανολη κομπρεσα ακετονη αποκαλυψη διακοσμηση ιππος περιτεχνη εγχαρακτη ενθετη γραμμη χρωμα μπρουτζινο θαλασσα δεξι χερι ιππεας επεμβαση επισκευη ραφη αγκωνας καρπος υλικο σφραγιση κηρωδης υφη κηρος μαυρο χρωμα εσοχη πτυχωση πισσα μεθοδος συσταση ιδιοτητα χρηση Ελβετικη Συνομοσπονδια ελβετια εναλιες Αρχαιοτητες εναλια Αρχαιοτητα

Share on Google Plus

About ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ