Τα μυστικά της Σφίγγας της Υπάτης Φθιώτιδος - των Μ.-Φ. Παπακωνσταντίνου, T. Krapf

Τα μυστικά της Σφίγγας

της Υπάτης Φθιώτιδος

Των Μαρίας-Φωτεινής Παπακωνσταντίνου, Tobias Krapf

Tο μαρμάρινο άγαλμα σφίγγας (αρ. ευρ. ΑΜΛ Λ873) εντοπίσθηκε το 1990, με αφορμή εκσκαπτικές εργασίες σε ιδιωτικό οικόπεδο στο κέντρο της Υπάτης και από το 1994 εκτίθεται στον προθάλαμο του Αρχαιολογικού Μουσείου Λαμίας.

Πρόκειται για διακοσμητικό γλυπτό ρωμαϊκών χρόνων με ευδιάκριτα κλασσικιστικά στοιχεία, το οποίο αποτελεί ένα κατ΄εξοχήν εκλεκτικιστικό έργο των μέσων του 2ου αι. μ.Χ. ή λίγο μετά, περίοδο κορύφωσης της αναγέννησης του ελληνικού πολιτισμού.

Από την αρχαϊκή εποχή πολλά γλυπτά με την μορφή της σφίγγας σώζονται σε όλη την Ελλάδα:

        - σε επιτύμβια μνημεία,

        - σε ιερά ως αναθήματα,

        - καθώς στον εναέτιο διάκοσμο ναών ως ακρωτήρια. 

Αυτή η παράδοση διατηρείται στην Κλασσική και Ελληνιστική εποχή. Στους ρωμαϊκούς χρόνους η μορφή της σφίγγας συνεχίζει να εμφανίζεται σε ταφικά μνημεία, ενώ παράλληλα, αποτελεί προσφιλές θέμα διακόσμησης μαρμάρινων επίπλων.

Ο κατ΄αρχήν συσχετισμός του υπό συζήτηση ευρήματος με οικοδομικό συγκρότημα ρωμαϊκών χρόνων στο κέντρο της Υπάτης, είναι αναπόφευκτος και συνάδει με την τεκμηριωμένη χρήση της μορφής της σφίγγας ως διακοσμητικού έργου σε αυτή την περίοδο. Με το ίδιο σκεπτικό, η απόδοσή του σε κάποιο δημόσιο κτήριο ή ιερό στο κέντρο της πόλης, όπου και βρέθηκε, δεν μπορεί να αποκλειστεί.

Η προσθήκη ενός ακόμη παραδείγματος καθήμενης σφίγγας, πιθανώς τραπεζοφόρου, και μάλιστα διαφορετικού εικονογραφικού τύπου σε σχέση με τις ολιγάριθμες ήδη γνωστές από την βιβλιογραφία, αποτελεί μια σημαντική συνεισφορά στην μελέτη της αποτύπωσης της μορφής της στην τέχνη των αυτοκρατορικών χρόνων, πολύ περισσότερο λόγω της προέλευσής της από μια περιοχή άγνωστη σχεδόν στην ρωμαϊκή πλαστική.

Η πρώτη δημοσίευση(*) του ευρήματος από τους υπογράφοντες έχει αφήσει αναπάντητα ερωτήματα, όπως για παράδειγμα το θέμα της διαδρομής του συγκεκριμένου εικονογραφικού τύπου από την Υπάτη των αυτοκρατορικών χρόνων στα νεοκλασσικά παραδείγματα των αρχών του 19ου αι., όταν αυτός απαντά ξανά.

ΠΗΓΗ: Papakonstantinou M.-Ph. και Krapf T. «Η σφίγγα της Υπάτης». περ. Υπάτη, 55. σελ. 21-34, 2017(*). Και Περίληψη εισηγήσεως στο Διεθνές Επιστημονικό Συνέδριο «Αίνος Υπάτης: η Υπάτη και η περιοχή της από την αρχαιότητα έως την ίδρυση του νεοελληνικού κράτους», Υπάτη, 22-24.9.2022.

μυστικο της Σφιγγας Υπατης Φθιωτιδος Φθιωτιδας Φθιωτιδα Φθιωτις Παπακωνσταντινου, κραπφ Krapf μαρμαρινο αγαλμα σφιγγος 1990, εκσκαπτικες εργασιες Υπατη 1994 Αρχαιολογικο Μουσειο Λαμιας λαμια διακοσμητικο γλυπτο ρωμαικα χρονια κλασσικιστικα στοιχεια, εκλεκτικιστικο εργο 2ος αιωνας μΧ αναγεννηση ελληνικος πολιτισμος αρχαικη εποχη γλυπτα σφιγγα σφιγξ Ελλαδα επιτυμβιο μνημειο ιερο αναθημα εναετιος διακοσμος ναος ακρωτηριο παραδοση Κλασσικη Ελληνιστικη ταφικο μνημεια, διακοσμηση μαρμαρινο επιπλο ευρημα οικοδομικο συγκροτημα εργο περιοδος δημοσιο κτηριο ιερον πολη καθημενη τραπεζοφορος εικονογραφικος τυπος γλυπτικη πλαστικη τεχνη αυτοκρατορικα αγνωστη ευρηματα νεοκλασσικη 19ος μχ αινος αρχαιοτητα μαρμαρο υβριδικο μυθικο ον ξενη γυναικα χθονιος δαιμων αυτοκρατορικη περιοδος μυθικα οντα υβριδικα ξενες γυναικες χθονιοι δαιμονες

Share on Google Plus

About ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ