Ο αειθαλής Πλάτανος – κηρυγμένο διατηρητέο μνημείο της φύσης – Γόρτυνος Μεσσαράς Ηρακλείου Κρήτης, που δεν έχανε τα φύλλα του, ούτε τον χειμώνα, στον 35ο παράλληλο [35°3′36.241″N 24°56′58.049″E] εξακολουθεί να μας θυμίζει τον μύθο της αρπαγής της όμορφης πριγκήπισσας Ευρώπης από τον ταυρο-Δία, την οποία έφερε εδώ... Έσμιξαν και εγέννησαν τον Ραδάμανθυ, τον Σαρπηδόνα και τον Μίνωα - άρα πόλη προ-μινωικής εποχής... που αρχικώς ονομαζόταν Λάρισα και Κρημνιά / Κρεμνιά. Ο παραπάνω μύθος δηλοί την κυριαρχία των Κρητών Ελλήνων στην Μέση Ανατολή... Έτσι, η ιερότητα και κατοίκηση του χώρου, πάει πολλές χιλιάδες χρόνια πίσω… Στα λιβάδια της Γόρτυνος έβοσκε και ένας άλλος λευκός ταύρος, που έστειλε ο Ποσειδών εναντίον του βασιλιά του νησιού Μίνωα Β΄, όταν η γυναίκα του Πασιφάη τον ερωτεύτηκε, και από την ένωσή τους εγεννήθη ο Μινώταυρος... Έτσι κι αλλιώς, είναι ίδρυμα του ήρωα Γόρτυνος από την Τεγέα Αρκαδίας (ή του Γόρτυ του Ραδαμάνθυος, βασιλιά της Φαιστού) με ανθρώπινη παρουσία αρχαιολογικώς επιβεβαιωμένη από την Νεολιθική εποχή (τουλαχιστον πριν 6.000 χρόνια)[1]... Συνωκίσθη επίσης από Αργείτες, Λάκωνες και Αχαιούς (από τις Αμύκλες), και Μινύες (από Λήμνο και Ίμβρο). Ίσως το όνομα της πόλεως προέρχεται από την μυκηναϊκή λέξη ko-tu-we > μινωική λέξη karten (γαρτέν > γορτέν > γόρτυν = αγελάς < άγω, αγέλη). Η πόλις αναφέρεται από τον Όμηρο ακόμη, τόσο στον κατάλογο των πλοίων στην "Ιλιάδα", όσο και στην "Οδύσσεια". Είχε και ναό της Αρτέμιδος, προφανώς θα είχε και του Ποσειδώνα, ως διλίμενος πόλη (επίνειά της ο Λεβήν και τα Μάταλα), ίσως και της Αθηνάς (βρέθηκε αγαλματίδιο της Παλλάδος). Γνωστή επίσης και για τον Λαβύρινθο, ένα σύνολο από σπηλιές, με πολλά χιλιόμετρα σηράγγων, με τουλάχιστον 30 διχάλες, η οποία ταυτίζεται με την κατοικία-φωλιά του Μινώταυρου...
Η αρχαία πόλη της Γόρτυνος ευρίσκεται 45 χλμ. Ν. του Ηρακλείου Κρήτης. Μαζί με την ακρόπολη και τις νεκροπόλεις καταλαμβάνει έκταση περί τα 4.000 στρ. από τους λόφους του Άη - Γιάννη, του Βόλακα και του Προφήτη Ηλία βόρεια έως το χωριό Άγιοι Δέκα ανατολικά και το χωριό Μητρόπολη νότια. Η περιοχή της Γόρτυνας, κατοικήθηκε ήδη από την Νεολιθική εποχή, καθώς ευρήματα αυτής της περιόδου έχουν εντοπισθεί στην πεδιάδα και στους λόφους, μαζί με ελάχιστα μινωικών χρόνων.
Στην γεωμετρική περίοδο (1100 - 700 π.Χ.) ο οικισμός είχε αναπτυχθεί
στην Ακρόπολη, ενώ μικρές κώμες υπήρχαν στις ρίζες των υψωμάτων. Στους
αρχαϊκούς χρόνους (700 - 500 π.Χ.) η πόλη επεκτάθηκε στη θέση του
μεταγενέστερου Ωδείου και στην πεδιάδα, στην περιοχή του μεταγενέστερου ναού
του Πυθίου Απόλλωνα. Από την πόλη της κλασικής περιόδου έχουν εντοπισθεί
λείψανα του εκκλησιαστηρίου στην θέση του σημερινού Ωδείου, ενώ το
σημαντικότερο μνημείο είναι η «Μεγάλη Επιγραφή» στον βόρειο κυκλικό τοίχο του
Ωδείου.
Στα ελληνιστικά χρόνια (τέλος 4ου αι. π.Χ. - 67 π.Χ. ) η Γόρτυς ήταν
από τις μεγαλύτερες πόλεις της Κρήτης. Στις αρχές του 3ου αι. π.Χ. ήταν
επικεφαλής μίας από τις τρεις ενώσεις πόλεων και στον 2ο αι. π.Χ., όταν η Ρώμη
παρενέβη στα εσωτερικά θέματα της Κρήτης, η Γόρτυνα τάχθηκε με το πλευρό των
Ρωμαίων. Μετά από την Ρωμαϊκή κατάκτηση έγινε πρωτεύουσα της ρωμαϊκής επαρχίας
Κρήτης και Κυρηναϊκής και γνώρισε μεγάλη οικοδομική ανάπτυξη. Στην
πρωτοβυζαντινή περίοδο το διοικητικό και αστικό κέντρο της πόλης μετακινήθηκε
στην χριστιανική συνοικία στο σημερινό χωριό Μητρόπολη, ενώ ένας δεύτερος
πυρήνας της πρωτοβυζαντινής πόλης ήταν στην περιοχή της εκκλησίας των Αγ. Δέκα.
Μετά από την αραβική κατάκτηση, η Γόρτυνα ερειπώνεται.
Τα σημαντικότερα μνημεία και αρχιτεκτονικά σύνολα του αρχαιολογικού
χώρου της Γόρτυνας είναι τα ακόλουθα:
- H «Mεγάλη Eπιγραφή» με τον «Kώδικα Δικαίου» βρίσκεται σήμερα στο βόρειο κυκλικό τοίχο του Ωδείου, στεγασμένη σε οικίσκο. Xρονολογείται το 450 π.X. περίπου. Eίναι ένας πλήρης Kώδικας Δικαίου που απηχεί, αν και η πόλη ήταν δωρική, το δίκαιο της μινωικής εποχής. Τα πρώτα θραύσματα της Μεγάλης Επιγραφής βρέθηκαν από Γάλλους περιηγητές το 1857, 1862, 1879 και αγοράστηκαν από το Μουσείο του Λούβρου. Η κυρίως επιγραφή βρέθηκε τυχαίως το 1884 κατά την προσπάθεια κατοίκων των Αγ. Δέκα να προμηθευτούν πελεκητές πέτρες για το κτίσιμο ελαιοτριβείου. Τότε εμφανίστηκαν δόμοι, που σχημάτιζαν κυκλικό τοίχο με εγχάρακτη επιγραφή. Ήταν η Μεγάλη Επιγραφή, η «Βασίλισσα των επιγραφών». Πρόκειται για νομοθετικό κώδικα χαραγμένο σε βουστροφηδόν γραφή, σε 12 στήλες ή δέλτους (δωδεκάδελτος).
- Tο δε Ωδείο είναι ένα τυπικό ρωμαϊκό θέατρο του 1ου αιώνα μ.X. με δύο
εισόδους από το βορρά και ορχήστρα σχεδόν ημικυκλική. O βόρειος τοίχος της
άλλοτε υπερυψωμένης σκηνής είχε τέσσερις κόγχες για αγάλματα. Σώζονται μόνο
τρεις σειρές καθισμάτων από το κοίλο του θεάτρου. Το Ωδείο βρίσκεται στο βόρειο
άκρο της αρχαίας αγοράς της Γόρτυνας, δίπλα στον ποταμό Ληθαίο. Ήταν ένα
οικοδόμημα που χρησιμοποιήθηκε για μουσικές και θεατρικές παραστάσεις. Το
ημικυκλικό αυτό κτίσμα αποτελείται από τρία μέρη:
Α) το κοίλο με λίθινα εδώλια, που στηριζόταν σε κυκλική καμαροσκέπαστη
στοά, η οποία πατούσε σε κυκλικό περιμετρικό τοίχο ( όπου και η Μεγάλη Επιγραφή
) και σε 18 τόξα.
Β) την ορχήστρα, που ήταν καλυμμένη με λευκές και κυανού χρώματος
μαρμάρινες πλάκες.
Γ) την υπερυψωμένη ορθογώνια σκηνή, με τρεις εισόδους και τετράγωνες
κόγχες, όπου είχαν τοποθετηθεί μαρμάρινα αγάλματα. Το παρασκήνιο είχε ψηφιδωτό
δάπεδο με γεωμετρικά θέματα.
Η κυκλική αυτή κατασκευή υπέστη πολλές μετατροπές από τα κλασσικά χρόνια έως το 1ο αι. μ.Χ. οπότε έλαβε τη μορφή με την οποία σώζεται μέχρι σήμερα. Μικρές μετατροπές υπέστη το οικοδόμημα και στον 3ο - 4ο αι. μ.Χ. Από τον 6ο αι. μ.Χ. εγκαταλείπεται η χρήση του ως Ωδείο και στον χώρο του παρασκηνίου γίνονται ταφές. Ανατολικά επίσης του Ωδείου υπάρχει συγκρότημα δωματίων, πιθανών του 4ου αι. π.Χ., ίσως βοηθητικών του Ωδείου.
- O Nαός του Πυθίου Aπόλλωνα (Πύθιον) χτίστηκε στα αρχαϊκά χρόνια (7ος αιώνας π.X.). Ήταν ορθογώνιος οίκος με θησαυροφυλάκιο. Στα μετέπειτα χρόνια, ελληνιστικά και ρωμαϊκά (4ος αιώνας π.X. - 2ος αιώνας μ.X.) πραγματοποιήθηκαν προσθήκες, όπως πρόδομος, κιονοστοιχίες, αψίδα με το άγαλμα του Πύθιου Aπόλλωνα.
ΔΕΙΤΕ την απίστευτη ΕΓΚΑΤΑΛΕΙΨΗ του αρχαίου ελληνικού ΝΑΟΥ του ΑΠΟΛΛΩΝΑ στην ΓΟΡΤΥΝΑ της Κρήτης!!! ΕΔΩ.
Το ιερό βρίσκεται στο κέντρο της αρχαίας Αγοράς. Ανασκάφηκε στα 1887 και ήταν ο σημαντικότερος ναός και το θρησκευτικό κέντρο της αρχαίας Γόρτυνας μέχρι την καθιέρωση του χριστιανισμού και την ίδρυση της βασιλικής του Αγ. Τίτου περί το 500 μ.Χ. Το πρώτο οικοδόμημα του 7ου αι. π.Χ. ήταν ένας τετράπλευρος σηκός με τέσσερις ξύλινους κίονες στο κέντρο για υποστήριξη της στέγης. Οι εξωτερικοί τοίχοι και οι βαθμίδες του κρηπιδώματος καλύφθηκαν με αρχαϊκές επιγραφές. Στην ελληνιστική περίοδο προστέθηκε μνημειώδης πρόναος, ενώ ανάμεσα στους κίονες τοποθετήθηκαν στήλες με επιγραφές. Μετατροπές και προσθήκες έγιναν και στη ρωμαϊκή περίοδο ενώ στα δυτικά του ναού οικοδομήθηκε ένα μικρό θέατρο. Στα μεσοβυζαντινά χρόνια στον περιβάλλοντα χώρο του ναού, που είχε εγκαταλειφθεί, οικοδομήθηκαν κατοικίες και υδραγωγεία.
- H ακρόπολη βρίσκεται στο λόφο του Aγίου Iωάννη. Eκεί σώζονται μεγάλα τμήματα οχύρωσης (10ος - 6ος αιώνας π.X.). Eίναι ένα πολύγωνο με πύργους στις γωνίες του. Mέσα στον περιτειχισμένο χώρο αποκαλύφθηκε ένας αρχαϊκός ναός, στη θέση του οποίου αργότερα ιδρύθηκε παλαιοχριστιανική βασιλική.
- Tο Πραιτώριο ήταν η έδρα και η κατοικία του ανθύπατου διοικητή της Kρήτης. Είναι το μεγαλύτερο σε έκταση οικοδόμημα της αρχαίας Γόρτυνας. Ιδρύθηκε τον 1ο αι. π.Χ. Ήταν έδρα του Ρωμαίου πολιτικού διοικητή της Επαρχίας Κρήτης - Κυρηναϊκής και υπέστη συνέχεια μετατροπές κατά το χρονικό διάστημα που χρησιμοποιήθηκε. Το συγκρότημα αποτελείται από τρεις τομείς. Στον δυτικό βρίσκεται η βασιλική αίθουσα, στον κεντρικό οι θέρμες (λουτρά) και στον ανατολικό υπάρχει ναός αφιερωμένος στους θεοποιημένους Αυγουστους. Η ζωή στο Πραιτώριο συνεχίστηκε μέχρι την κατάκτηση των αράβων, ενώ στην μεσοβυζαντινή περίοδο το ερειπωμένο συγκρότημα διαμορφώθηκε σε μοναστήρι.
Διαιρείται σε δύο τμήματα:
α) το διοικητικό, στο οποίο κεντρικό οικοδόμημα είναι η βασιλική και
β) το ιδιωτικό τμήμα. Tα ερείπια που σώζονται ανήκουν στον 2ο αιώνα μ..X. και σε επισκευές του 4ου αιώνα μ.X.
- H βορειοανατολική δεξαμενή και το Nυμφαίο βρίσκονται ακριβώς βόρεια από το Πραιτώριο. Aρχικά ήταν μία ορθογώνια υπαίθρια δεξαμενή με κόγχες σε όλες τις πλευρές, στις οποίες ήταν τοποθετημένα αγάλματα νυμφών. Tον 7ο αιώνα μ.X. μετατράπηκε σε θολωτή δεξαμενή.
- Στην θέση Κανιά, νότια του χωριού Μητρόπολη, έχει ανασκαφεί υστερομινωική αγρέπαυλη με αξιόλογα ευρήματα του 1700 π.Χ.
- O ναός του Aγίου Tίτου της Γόρτυνας Μεσαράς είναι ένας λιθόκτιστος μεγάλος σταυροειδής ναός με τρεις ημικυκλικές κόγχες, εξωτερικά τρίπλευρες και δύο μικρές αψίδες στη βόρεια και νότια κεραία του σταυρού. O ναός γνώρισε πολλές φάσεις (αυτή που βλέπομε ανήκει στον 6ο αιώνα μ.X.) και καταστράφηκε από τους Σαρακηνούς το 824. Ο ναός ανήκει στα σημαντικότερα χριστιανικά μνημεία της Κρήτης. Bρίσκεται μέσα στον αρχαιολογικό χώρο της Γόρτυνας, πλησίον του Ρωμαϊκού Ωδείου και του μεγάλου αρχαίου θεάτρου και είναι επισκέψιμος. Θεωρείτο παλαιότερα ως οικοδόμημα του 6ου αι. μ.Χ. (βλ. Αν. Ορλάνδος). Ο P. Lemerle χρονολογεί τον ναό στον 7ο ή 8ο αι. μ.Χ. Ο J. Christern πιστεύει ότι ο ναός οικοδομήθηκε μετά την απελευθέρωση της Κρήτης από τον Νικηφόρο Φωκά (961 μ.Χ.), ήτοι στα τέλη του 10ου αι. μ.Χ., στηριζόμενος, αφ΄ ενός μεν στην ύπαρξη των δύο πλευρικών κογχών του μεσαίου τμήματος του Ιερού Βήματος, αφ΄ ετέρου δε, στη χρήση μαρμάρινων αρχιτεκτονικών μελών του τέλους του 10ου αι. μ.Χ. Πιθανότερη φαίνεται η εκδοχή, ότι στην θέση αυτή κτίστηκε τον 6ο αι. μ.Χ. μία τρίκλιτη, θολοσκεπής βασιλική, η οποία ερειπώθηκε αργότερα. Στα τέλη του 10ου αι. μ.Χ. ανοικοδομήθηκε ο ναός. Τμήματα, τόσο από την πρώτη, όσο και από τη δεύτερη φάση του ναού διατηρούνται μέχρι σήμερα. Το ανατολικό τμήμα του ναού, δηλαδή ο χώρος του Ιερού Βήματος, διατηρείται σχεδόν ακέραιο, ενώ το υπόλοιπο τμήμα του ναού είναι μεν ερειπωμένο, αλλά ως προς την κάτοψη είναι καλώς διατηρούμενο και αναγνωρίσιμο. Η κάτοψη εμφανίζει τη μορφή ενός σταυροειδούς ναού, τρίκογχου, μετά τρούλλου. Δυτικά έχει τη μορφή μιας τρίκλιτης βασιλικής. Πέντε θύρες οδηγούν από την αυλή προς το νάρθηκα του ναού, του οποίου αποτελεί βασικό τμήμα. Ο νάρθηκας χωρίζεται σε τρία μέρη, αντίστοιχα των τριών κλιτών του κυρίως ναού. Από το μεσαίο τμήμα του νάρθηκα οδηγεί ένα τρίβηλο άνοιγμα προς το μεσαίο κλίτος, ενώ ανά μία θύρα οδηγεί από τα δύο άλλα τμήματα του νάρθηκα προς τον κυρίως ναό. Η νότια και βόρεια κιονοστοιχία περιελάμβανε ανά τρεις κίονες, οι οποίοι ορθώνονταν μεταξύ του νάρθηκα και του κεντρικού πυρήνα του ναού, ο οποίος καλυπτόταν με ημισφαιρικό τρούλλο. Πάνω από τα πλάγια κλίτη και το νάρθηκα υπήρχαν υπερώα. Στο μέσον περίπου της νότιας και βόρειας πλευράς του ναού ανοίγεται ανά μία αψίδα, εσωτερικά ημικυκλική και εξωτερικά τρίπλευρη ή ημιεξαγωνική. Το Ιερό Βήμα είναι χωρισμένο σε τρία τμήματα. Το μεσαίο τμήμα απολήγει προς τα ανατολικά σε μία αψίδα, εσωτερικά ημικυκλική και εξωτερικά τρίπλευρη. Στη νότια και βόρεια πλευρά αυτού και εντός του πάχους του τοίχου ανοίγεται ανά μία ημικυκλική κόγχη, ιδιομορφία, η οποία απαντά σε ναούς των μέσων του 9ου αι. μ.Χ. και εξής. Το νότιο και βόρειο τμήμα του Ιερού Βήματος καταλήγει προς τα ανατολικά σε μία αψίδα, εσωτερικά ημικυκλική και εξωτερικά τρίπλευρη. Δυτικά του ναού βρίσκεται ευρύχωρο αίθριο. Στον ναό του Αγίου Τίτου Γόρτυνας έχουν πραγματοποιηθεί εργασίες καθαρισμού, στερέωσης και συντήρησης τοιχοποιίας και μαρμάρινων αρχιτεκτονικών μελών. Ο περιβάλλον χώρος έχει επίσης καθαριστεί και διαμορφωθεί κατάλληλα ενώ το μνημείο φωτίζεται.
- Το ιερό των «αιγυπτιακών» θεοτήτων (Iσιείον) είναι το μοναδικό σε ολόκληρη την Κρήτη, που είναι αφιερωμένο στις «αιγυπτιακές» θεότητες: Τριάδα Ερμή (Άνουβι), Περσεφόνη (Ίσιδα), Δία (Σέραπι) μολονότι είναι γνωστό ότι οι θεότητες αυτές λατρεύονται και σε άλλες πόλεις. Το ιερό είναι ορθογώνιος χώρος λατρείας, με υπόγεια δεξαμενή. Αποτελείται από τετράπλευρο σηκό, στοά στα δυτικά, υπόγεια κρύπτη στα νότια και δεξαμενή ανατολικά έξω από το σηκό. Στην κεντρική κόγχη ήταν στημένο το άγαλμα του Διός και στις πλευρικές τα αγάλματα της Ίσιδος και του Ερμού. Tα λατρευτικά αγάλματα των θεών έστεκαν πάνω σε κρηπιδωτό μακρύ βάθρο. Στο νότιο τμήμα του ιερού υπήρχε στενόμακρος χώρος, υπόγεια κρύπτη καθαρμών και μικρή δεξαμενή. Η τελευταία οικοδομική φάση του ιερού χρονολογείται στον 1ο / 2ο αι. μ.Χ., σύμφωνα με αφιερωματική επιγραφή.
ΠΗΓΗ: Μ. Εγγλέζου, ΥΠΠΟΑ. Γ. Λεκάκης «Συγχρονης Ελλαδος περιηγησις».
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ:
Woudhuizen Fr. C. "On the Identity of the Indo-European Substrate in Western Anatolia" 2013.
[1] βλ. ανασκαφές (1884 - 1887) υπό την καθοδήγηση του F. Halbherr και αργότερα από την Ιταλική Αρχαιολογική Σχολή Αθηνών.
Ο αρχαιολογικός χώρος Γόρτυνας, έκτασης 27 στρ. περίπου.
[ΣΧΟΛΙΟ Γ. Λεικάκη:
Από τα 4.000 στρ., πώς πέσαμε στα… 27; Γιατί είναι κλειστά και μη προσβάσιμα
στο κοινό, σημαντικοί αρχαιολογικοί χώροι της Γόρτυνος;]
Λειτουργεί από την δεκαετία του 1970 και περιλαμβάνει ως κυριότερα
μνημεία:
Το ρωμαϊκό Ωδείο, χτισμένο στο ψηλότερο τμήμα της Ελληνικής Αγοράς, στη
θέση πιθανότατα του ελληνιστικού Βουλευτηρίου (4ος-2ος αιώνας π.Χ.).
Στον εξωτερικό τοίχο του κυκλικού διαδρόμου, βρέθηκε η Επιγραφή των
Νόμων της Γόρτυνας. Το Nαό του Aγίου Tίτου, πλησίον
του Ωδείου,
Τον Νερόμυλο, γνωστό ως «του Γέρου Σαβουιδάκη», η αποκατάστασή του
οποίου προγραμματίζεται ώστε να ενταχθεί λειτουργικά στον επισκέψιμο χώρο.
Τον αειθαλή Πλάτανο, διατηρητέο μνημείο της φύσης, συνδεδεμένος με τον
μύθο της αρπαγής της Ευρώπης από τον Δία. Σε μικρή απόσταση, βρίσκεται το
Μεγάλο Θέατρο, η ανασκαφή του οποίου είναι σε εξέλιξη.
Το 1879, ο Haussoullier ανακάλυψε τμήμα της
επιγραφής των Νόμων, που ήταν αφορμή για την ανασκαφή του Ωδείου (1ου αιώνα
μ.Χ.), όπου βρέθηκαν επί πλέον τμήματα της επιγραφής, γνωστής ως «Νόμοι της
Γόρτυνος», του πρώτου γραπτού συνόλου νόμων στην Ευρώπη.
[ΣΧΟΛΙΟ Γ. Λεκάκη: Σε αυτό το νεώτερο δελτίο Τύπου, το Υπ. Πολιτισμού
αποσιωπά την «αγορά» τμημάτων της επιγραφής από το Μουσείο Λούβρου. Αλήθεια, ο νομικός κόσμος της χώρας, τι κάνει για να επιστρέψει αυτό το αρχαίο νομικό κείμενο στην πατρίδα μας;].
Η πόλη άνθησε στην Κλασσική, Ελληνιστική και Ρωμαϊκή εποχή. Έφτασε να
διαθέτει τρεις αγορές, δύο υδραγωγεία, κρήνες, στάδιο ελληνιστικών χρόνων,
θέρμες, ναούς. Από τα σημαντικότερα κτήρια ήταν ο Ναός του Απόλλωνος, η ακρόπολις,
το Μεγάλο Θέατρο, το Πραιτώριο, το Ωδείο. Με την βιαία επιβολή - και όχι εγκατάσταση, όπως λέει το ΥΠΠΟΑ - του χριστιανισμού (380
μ.Χ.), η Γόρτυς αποτέλεσε έδρα Επισκοπής, όπου ξεχώριζαν η Βασιλική της
Μητρόπολης και ο Ναός του Αγίου Τίτου. Η εγκατάλειψη της Γόρτυνος επήλθε μεταξύ
του τέλους του 8ου και των αρχών 9ου αιώνα.
[ΣΧΟΛΙΟ Γ. Λεκάκη: Σε αυτό το νεώτερο δελτίο Τύπου, το Υπ. Πολιτισμού αποσιωπά ότι η πόλις έχει βεβαιωμένη κατοίκηση από το 1100 π.Χ.].
Σήμερα, λέει το Υπουργείο Πολιτισμού, «επενδύει στη βελτίωση των
διαδρομών των επισκεπτών και της προσβασιμότητας των ΑμεΑ και των εμποδιζομένων
ατόμων στον αρχαιολογικό χώρο της Γόρτυνας. Οι επεμβάσεις συντήρησης, ανάδειξης
και βελτίωσης των υποδομών στον αρχαιολογικό χώρο και της προβασιμότητας στα
μνημεία του εντάσσεται στο συνολικό έργο της αποκατάστασης και ανάδειξης του
επισκέψιμου αρχαιολογικού χώρου και του Μεγάλου Θεάτρου της Αρχαίας Γόρτυνας,
συνολικού προϋπολογισμού 2,5 εκατ. ευρώ. Στόχος του έργου είναι η οργάνωση της
πορείας των επισκεπτών για την ασφάλεια του κοινού σε δύσβατα σημεία με
βελτιώσεις στις διαδρομές κίνησης και κυρίως στην δημιουργία προϋποθέσεων για
ασφαλή πρόσβαση των ΑμεΑ επισκεπτών και γενικά των εμποδιζομένων ατόμων.
Επίσης, περιλαμβάνει την οργάνωση των θέσεων θέασης και στάσης και την
αναβάθμιση του χώρου στάθμευσης με πρόβλεψη θέσεων για ΑμεΑ».
Η Υπουργος Πολιτισμού Λ. Μενδώνη, δήλωσε: «Ο αρχαιολογικός χώρος της
Γόρτυνας αποτελεί έναν εξαιρετικά σημαντικό μνημειακό χώρο, στον οποίον
διασώζονται αρχιτεκτονικά κατάλοιπα μιας σπουδαίας αρχαίας πόλης. Σε συνδυασμό
με το Αρχαιολογικό Μουσείο Μεσσαράς, που εγκαινιάσαμε πρόσφατα, συνθέτουν έναν
πολιτιστικό και τουριστικό προορισμό ιδιαίτερου ενδιαφέροντος. Σε στενή και
εξαιρετική συνεργασία με την Περιφέρειας Κρήτης, με τις δρομολογούμενες
επεμβάσεις για τη βελτίωση των διαδρομών, της προσβασιμόητας και εν γένει της
αναβάθμισης του αρχαιολογικού χώρου και της αντιπλημμυρικής θωράκισής του, σε
συνδυασμό και με τις εργασίες αποκάλυψης και αποκατάστασης του Μεγάλου Θεάτρου
που είναι σε εξέλιξη, το Υπουργείο Πολιτισμού υλοποιεί τον ολιστικό σχεδιασμό,
που υπηρετεί την αύξηση της επισκεψιμότητας στον αρχαιολογικό χώρο της
Γόρτυνας. Με την ένταξη του χώρου στις Πολιτιστικές Διαδρομές της Κρήτης, αλλά
και με τη μελλοντική αξιοποίηση του Θεάτρου, για καλλιτεχνικές εκδηλώσεις
υψηλών προδιαγραφών, δημιουργούμε έναν ελκυστικό πολιτιστικό προορισμό, που
αναβαθμίζει το προσφερόμενο τουριστικό
προϊόν της ευρύτερης περιοχής».
Στις υποδομές του αρχαιολογικού χώρου συγκαταλέγονται αναψυκτήριο, γλυπτοθήκη, χώροι υγιεινής, γραφείο και φυλάκιο - εκδοτήριο εισιτηρίων. Κατά τη δεκαετία 2004-2013 έγιναν εργασίες ανάδειξης, απαλλοτριώσεις ιδιοκτησιών και ενοποίηση του τότε επισκέψιμου χώρου με νέα τμήματα. Δημιουργήθηκε νέος χώρος στάθμευσης, νέα είσοδος και νέο κτήριο πωλητηρίου - εκδοτηρίου, νέα φύτευση, ανάδειξη του Ωδείου, εργασίες αποκατάστασης του Ναού του Αγίου Τίτου, ενώ κατασκευάστηκαν και ράμπες για ΑμεΑ.
Με την αποκατάσταση του Νερόμυλου και του Θεάτρου, ο αρχαιολογικός
χώρος επεκτείνεται και η ροή επίσκεψης διαμορφώνεται σε Ωδείο - Μεγάλο Θέατρο
Πλάτανος - Νερόμυλος - Ναός Αγίου Τίτου. Η χάραξη της πορείας των επισκεπτών
για την κατηγορία του γενικού πληθυσμού παραμένει ως έχει, με βελτίωση της
υποδομής της. Η πορεία για την κατηγορία ΑμεΑ διαμορφώνεται έτσι ώστε να
υπάρχει πρόσβαση προς το Ωδείο, αλλά και στο εσωτερικό του. Η υπόλοιπη πορεία
για τα ΑμεΑ, προς το Μεγάλο Θέατρο, τον Πλάτανο, τον Νερόμυλο και τον Ναό του
Αγίου Τίτου, και εν συνεχεία μέχρι την έξοδο, ταυτίζεται με αυτή του γενικού
κοινού. Ο Νερόμυλος είναι ο νεότερος νερόμυλος που λειτουργούσε έως τα μέσα του
προηγούμενου αιώνα, και βάσει της μελέτης, προβλέπεται η σύνδεσή του με τον
αρχαιολογικό χώρο. Ο αειθαλής Πλάτανος οριοθετείται και προφυλάσσεται. Πλησίον
του Πλατάνου προβλέπεται η κατασκευή πεζογέφυρας για τη σύνδεση με το Μεγάλο
Θέατρο, κατάλληλη και για ΑμεΑ. Οι επεμβάσεις δεν καλύπτουν την αυτόνομη κίνηση
τυφλών, για τους οποίους η περιήγηση θα πρέπει να γίνεται με συνοδό. Στον χώρο
στάθμευσης δημιουργούνται θέσεις αναπήρων. Ο αρχαιολογικός χώρος είναι
προσβάσιμος και για τα οχήματα έκτακτης ανάγκης. Οι θέσεις στάσης και θέασης
έχουν σχεδιαστεί, ώστε να εξυπηρετούν όλους τους επισκέπτες και τοποθετούνται
στον χώρο μεταξύ εκδοτηρίου και πυλών εισόδου-εξόδου, στον κεντρικό χώρο με θέα
προς το Ωδείο και τις αιωνόβιες ελιές, και σε σημεία πέριξ του Ωδείου, και στο
πλάτωμα του Αγίου Τίτου. Ως προς τον
αστικό εξοπλισμό, συντηρείται και αντικαθίσταται όπου απαιτείται, όπως
καθιστικά, δίγλωσσες πινακίδες σήμανσης και πληροφόρησης, και σε γραφή Braille, κάδοι απορριμάτων(!!!), κιγκλιδώματα για την ασφάλεια των
επισκεπτών και την κίνηση των ΑμεΑ.
ΠΗΓΗ: ΥΠΠΟΑ, 23.12.20024. ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 23.12.2024.
(*) Κρατήθηκε η ανορθογραφία του ΥΠΠΟΑ.
ΣΧΟΛΙΑ
ΣΧΟΛΙΑ ΜΕΣΩ Facebook