Του συγγραφέα Κωνσταντίνου Σπίνου, Kspin.gr@gmail.com
Η σπανίας ομορφιάς και μορφώσεως
Βυζαντινή πριγκήπισσα Άννα γεννήθηκε στις 13.3.963. Ήταν κόρη
του Βυζαντινού αυτοκράτορα Ρωμανού Β´
και της αυτοκράτειρας Θεοφανώς. Ήταν
«πορφυρογέννητη», δηλαδή νόμιμη κόρη
αυτοκράτορα που είχε γεννηθεί στο ειδικό πορφυρό δωμάτιο του βυζαντινού
αυτοκρατορικού παλλατιού. Αδέλφια της ήταν ο μετέπειτα αυτοκράτορας της
Βυζαντινής Αυτοκρατορίας Βασίλειος Β΄ ο
Βουλγαροκτόνος και ο Κωνσταντίνος Η΄
Πορφυρογέννητος.
Η Βυζαντινή Αυτοκρατορία, την εποχή εκείνη, εκτός από εξωτερικούς κινδύνους σπαρασσόταν και από εσωτερικές έριδες. Ιδιαίτερα μετά τον θάνατο του Ιωάννη Τσιμισκή, είχε καταστεί έρμαιο στάσεων και διχονοιών. Ο Βασίλειος, ευρισκόμενος σε δύσκολη στιγμή, με τα στρατεύματά του εξαντλημένα από τις εμφύλιες διαμάχες, έστειλε πρεσβεία στον ηγεμόνα της Ρωσίας Βλαδίμηρο Α΄, με αίτημα την αποστολή στρατιωτικής βοήθειας. Ο Ρώσος ηγεμόνας συμφώνησε στην αποστολή 6.000 Βαράγγων, ζήτησε όμως ως αντάλλαγμα να νυμφευτεί την 25χρόνη αδελφή του Βασίλειου Β΄ πριγκήπισσα Άννα. Αυτή την πρόταση ο Βλαδίμηρος την έκανε καθαρά από φιλοδοξία, αναλογιζόμενος ότι επρόκειτο να ενωθεί με δεσμούς συγγενείας με τους ένδοξους Έλληνες αυτοκράτορες. O γάμος με την πορφυρογέννητη Βυζαντινή πριγκήπισσα θα του προσέδιδε αίγλη και θα αναβάθμιζε το κύρος, επειδή, μέχρι τότε, κανένας ξένος ηγεμόνας δεν είχε καταφέρει να παντρευτεί μια πορφυρογέννητη πριγκήπισσα, δηλαδή γεννημένη, στο ιδιαίτερο διαμέρισμα του αυτοκρατορικού παλατιού.
Η
αντίδραση της Άννας
Μόλις η Άννα πληροφορήθηκε τα τεκταινόμενα, έμεινε άναυδη, ήταν κάτι που
δεν μπορούσε φαντασθεί. Ποτέ μέχρι τότε μια πορφυρογέννητη δεν είχε παντρευτεί
ένα αλλόφυλο βάρβαρο, παρ’ ότι κατά καιρούς είχαν έλθει προτάσεις γάμου από Φράγκους και Γερμανούς πρίγκηπες ,οι οποίες είχαν κατηγορηματικά απορριφθεί.
Το πρόσωπό της γέμισε από δάκρυα. Δεν μπορούσε να πιστέψει ότι θα γινόταν άλλη μία από τις γυναίκες ενός βάρβαρου ειδωλολάτρη και ότι θα πήγαινε σε μία ξένη χώρα. Ο Αυτοκράτωρ Κωνσταντίνος ο Ζ΄ (18.5.905 μ.Χ.- 9.11.959 μ.Χ). είχε αφήσει παρακαταθήκη, ότι τρία πράγματα δεν μπορεί ο αυτοκράτορας να δώσει σε ένα ξένο:
- «Το Στέμμα,
- το μυστικό για την σύνθεση του Υγρού Πυρός και
- το χέρι μιας Πορφυρογέννητης Πριγκήπισσας».
Ο αδερφός της Κωνσταντίνος για να την καθησυχάσει, της είπε πως ο Βλαδίμηρος θα γινόταν χριστιανός, ενώ η Ρωσία θα γινόταν Ορθόδοξη χώρα. Όλο αυτό το αχανές κράτος θα ακολουθούσε το θρήσκευμά τους και θα γινόταν σύμμαχός τους.
Εκχριστιανισμός
των Ρώσων
Ο Βλαδίμηρος
αποφάσισε να ασπασθεί τον χριστιανισμό. Οι ιστορικοί θεωρούν ότι η μετάβαση των
Ρώσων από την ειδωλολατρία στον χριστιανισμό είναι ένα από τα
σημαντικότερα γεγονότα όχι μόνο της ευρωπαϊκής αλλά και της παγκόσμιας
ιστορίας. Γι’ αυτό το έτος 988 που έγινε το κορυφαίο αυτό γεγονός, είναι
κομβικής σημασίας για τους Ρώσους. Με μεγάλη επισημότητα ο Επίσκοπος Μιχαήλ μαζί με τους ιερείς που ήρθαν
από την Κωνσταντινούπολη, βάπτισε
τον Βλαδίμηρο στον Ναό του Αγίου Βασιλείου στη Χερσώνα και στην συνέχεια προχώρησε και
στην ευλογία του γάμου με την πορφυρογέννητη πριγκήπισσα Άννα. Ο Βλαδίμηρος έλαβε το χριστιανικό όνομα Βασίλειος προς τιμήν του κουνιάδου του αυτοκράτορα Βασίλειου Β’.
Το «Ρωσικό Χρονικό» σημειώνει, ότι ο ηγεμόνας, κατά την άφιξη της Άννας έπασχε από μυωπία ή κάποια άλλη ασθένεια των οφθαλμών, ώστε
ουσιαστικά σχεδόν δεν έβλεπε. Όταν βαπτίσθηκε, ανέκτησε την όρασή του, μόλις ο
χριστιανός αρχιερέας έβαλε πάνω στο κεφάλι του τα χέρια του. Ο Βλαδίμηρος μόλις για πρώτη φορά αντίκρισε
καθαρά την Άννα την Πορφυρογέννητη,
έμεινε έκθαμβος από την ομορφιά της και την ερωτεύτηκε παράφωρα. Όλοι οι
μεγιστάνες που παρευρίσκονταν στην βάπτιση έμειναν κατάπληκτοι μπροστά από το
θαύμα που επιτελέσθηκε και δέχθηκαν αμέσως να βαπτισθούν όλοι.
Από την ημέρα εκείνη ο Βλαδίμηρος ακολούθησε κατά λέξη το
δίδαγμα του Χριστού. Έγινε ελεήμων, σε σημείο να ανοίξει τις πόρτες του
παλατιού του και να μοιράζει τα υπάρχοντά του σε φτωχούς, μα και σε αλήτες.
Κατήργησε επίσης την θανατική ποινή.
Σταδιακά επέβαλε τη νέα θρησκεία στους
υπηκόους του και αποδέχτηκε την εκκλησιαστική/διοικητική εξουσία του Οικουμενικού Πατριαρχείου πάνω στην
νεοϊδρυθείσα Ρωσική Εκκλησία. Μόνο
μερικές απόκεντρες φυλές παρέμειναν στην ειδωλολατρία. Και αυτό ήταν πολύ
σημαντικό γιατί όταν ένας λαός εκχριστιανιζόταν έπαυε να ήταν εχθρός του
Βυζαντίου.
Πολλά βυζαντινά πρότυπα διεισδύουν τότε
στο κράτος του Κιέβου. Ορισμένα από
αυτά διατηρούνται αυτούσια. τα περισσότερα όμως ακολουθούν την διαδικασία του μετασχηματισμού
με αποτέλεσμα την διαμόρφωση ενός αυτόνομου ρωσικού πολιτισμού.
Η Άννα επέμενε και ώθησε τον Βλαδίμηρο να σκεφθεί και να αποφασίσει να σεβαστεί την ανθρώπινη ζωή καταργώντας την θανατική ποινή. ενώ στο ίδιο πνεύμα ανθρωπισμού και ουμανιστικών αντιλήψεων ο Γιαροσλάβος ο Σοφός προχώρησε στην κατάργηση των βασανιστηρίων και στην επιβολή αυτών σε κρατουμένους και ανακρινόμενους. Καταργήθηκαν τα αμαρτωλά συμπόσια που ήταν γεμάτα ακόλαστες πράξεις.
Ο
Άγγλος διαπρεπής ιστορικός του 20ου αιώνα, N. H. Baynes, γράφει ότι: «Στην Κωνσταντινούπολη οφείλει η Ρωσία τον εκχριστιανισμό της. Ο
Βλαδίμηρος επέβαλε τη νέα του πίστη στους παγανιστές και το Κίεβο έγινε μια
χριστιανική πολιτεία (κράτος) κι ένας σύμμαχος της (Βυζαντινής) Αυτοκρατορίας.
Η μεταστροφή του πανίσχυρου ηγεμόνα Βλαδίμηρου είναι πραγματικά ένα από τα
πλέον εξαιρετικά γεγονότα της παγκόσμιας ιστορίας…».
Στο ίδιο πνεύμα και ο Φ. Μαλιγκούδης,
γράφει: «Από την χρονική αυτή στιγμή (του
εκχριστιανισμού του Βλαδίμηρου και των υπηκόων του) ο ρωσικός κόσμος θα
αποτελέσει το λαμπρότερο μέλος της Slavia Orthodoxa».
Πως
ήταν η Ρωσία
Την εποχή που η Πριγκήπισσα Άννα η Πορφυρογέννητη έγινε σύζυγος του
Ρώσου ηγεμόνα Βλαδίμηρου Α΄, η Ρωσία
ήταν ένα μεγάλο χωριό. Την εικόνα που παρουσίαζε το Κίεβο, πρωτεύουσα της
Ρωσίας, μας την δίνει γλαφυρά ο αείμνηστος συγγραφέας και άριστος γνώστης της
Βυζαντινής Αυτοκρατορίας Κ. Κυριαζής
στο βιβλίο του που βραβεύτηκε από την Ακαδημία Αθηνών «Βασίλειος Βουλγαροκτόνος».
«Δεν ήταν πόλη
ετούτη… Ήταν χωριό. Ένα μακρύ χωριό από καλύβες λάσπινες που απλωνόταν ζερβά
και δεξιά από το ποτάμι, Βαρυσθένης το όνομά του, από αρχοντικά που μόνο
αρχοντικά δεν ήτανε. Φθάσαμε στο ανάκτορο του Βλαδίμηρου, κατεβήκαμε από τις
άμαξες. Ένα σπίτι κοινό ήταν το ανάκτορό του, που ούτε ένας έμπορος στην
Βασιλεύουσα δεν θα καταδεχόταν. Όχι πως ήτανε μικρό. Ήταν όμως τόσο κακόγουστο
τόσο απεριποίητο τόσο χωρίς στολίδια, τόσο βρώμικο στο κάτω μέρος, όπου ήταν οι
στάβλοι, που σου ερχότανε λιγοθυμιά».
Η Άννα, μετακάλεσε από την Ελλάδα, γραμματικούς, αρχιτέκτονες, νομικούς, γιατρούς, ζωγράφους, καλλιτέχνες, οι οποίοι εισήγαγαν την αρχιτεκτονική, την γραφή και την ζωγραφική σε αυτήν στην χώρα. Έτσι άρχισε η επιστημονική και πολιτιστική ανόρθωση της Ρωσίας. Οι δυο γιοι της Άννας ανακηρύχτηκαν από την ρωσική εκκλησία άγιοι και έγιναν από τους πιο δημοφιλείς αγίους του ρωσικού λαού.
Οι
Μητροπολίτες
Σχεδόν όλοι οι Μητροπολίτες αυτής της
περιόδου ήταν Ελληνικής καταγωγής.
Το
991 έφτασε από την Κωνσταντινούπολη στο Κίεβο ο Θεοφύλακτος με καταγωγή από την
Σεβάστεια. Αυτός ήταν πρώτος Μητροπολίτης
Κιέβου και πάσης Ρωσίας.
Ο Ιωάννης
Α' ήταν ελληνικής καταγωγής και αναδείχτηκε
Μητροπολίτης Ρωσίας από τον Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως Σέργιο.
Ο Θεόπεμπτος
(1039 - 1051). ήταν ελληνικής καταγωγής και ηγήθηκε μιας προσπάθειας του
εξελληνισμού της Ρωσικής Εκκλησίας.
Ο Ιλαρίων
(1051 - 1054). Ήταν ο πρώτος ρωσικής καταγωγής Μητροπολίτης Ρωσίας.
Ο Ιωάννης ο Β΄ (1077-1089). Με ελληνική καταγωγή. Ποίμανε τη Ρωσική εκκλησία μετά την κρίσιμη περίοδο που ακολούθησε το σχίσμα του 1054.
ΠΗΓΗ: ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 22.12.2024.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ:
- Βραχιώτη
Λυμπεροπούλου Π. «Βυζαντινές Πριγκήπισσες».
- Καλούτσης
Σπ. «Βυζαντινές Πριγκήπισσες».
- Κυριαζής
Κ. «Βασίλειος Βουλγαροκτόνος».
- Λεκάκης
Γ. «Κωνσταντινούπολη και Αγία Πετρούπολη».
ΣΧΟΛΙΑ
ΣΧΟΛΙΑ ΜΕΣΩ Facebook