καθηγητή Γεωφυσικής Πανεπιστημίου Πατρών,
προέδρου της Ε.Μ.Α.Ε.Μ.
Η εργασία στηρίζεται σε
αρχαία κείμενα του Ομήρου, του Πινδάρου, του Απολλωνίου του Ροδίου και αγνώστου
συγγραφέα.
Το κείμενο του τελευταίου
έχει την επωνυμία Αργοναυτική - Ορφική. Το πλοίο είχε 50 κωπηλάτες.
Επειδή δεν γνωρίζουμε πού μπορούσε να είναι η λιμενική εγκατάσταση της Ιωλκού ή των Παγασών για ένα μεγάλο πλοίο όπως η Αργώ, την εποχή του Ιάσωνος του 13ου αιώνα π.Χ., εξετάζουμε την λιμενική εγκατάσταση στο Χάνι Νιρού(**) στην Κρήτη. Η λιμενική κατασκευή εκεί μπορούσε να είναι είτε νεώσοικος είτε ναυπηγείο στην Κρήτη του 16ου αιώνα π.Χ., με μήκος 48 μ. και πλάτος 11 μ. Έχει μελετηθεί αρχαιολογικώς (Σπ. Μαρινάτος, 1926), γεωλογικώς (Στ. Μανωλούδης, 2013) και γεωαρχαιολογικώς (N. Mourtzas και E. Kolaiti, 2021).
Η λιμενική εγκατάσταση στο Χάνι Νιρού(**) στην Κρήτη θα μπορούσε να έχει χρησιμοποιηθεί για προφύλαξη πλοίων με μήκος πάνω από 30 μ.
%CE%B1.jpg)
Η Αργώ λειτούργησε μία γενιά
πριν την έναρξη του Τρωικού Πολέμου δηλαδή πριν το 1227 π.Χ.
Ο Όμηρος αναφέρεται στον Ηρακλή (Ιλ. Ε,635-642) και στην σχέση του με τον βασιλιά της Τροίας τον Λαομέδοντα. Η καθηγήτρια της Αστροφυσικής Π. Πρέκα-Παπαδήμα και Γενική Γραμματεύς της ΕΜΑΕΜ στο εν εκτυπώσει βιβλίο της «Χρονολογώντας την άχρονη μυθολογία», χρονολογεί την ύπαρξη του Ηρακλή στην Τροία το χρονικό διάστημα 1264 - 1263 π.Χ. Κατ’ αυτόν τον τρόπο χρονολογείται και η λειτουργία της Αργούς, διότι ο Ηρακλής συνδεόταν με τους Αργοναύτες κατά την πλεύση προς την Κολχίδα, αλλά τους άφησε και βρέθηκε στην Τρωάδα την εποχή του Λαομέδοντος, βασιλιά της Τροίας πριν από τον Πρίαμο.
Η ναυσιπλοΐα της Αργούς
επιτυγχανόταν είτε με ουρανογραφία, είτε και με μία φορητή συσκευή σαν τον
Μηχανισμό του Παλαικάστρου, ο οποίος εχρησιμοποιείτο τον 18ο αιώνα
π.Χ. με την οποία μπορούσε ο ναυτικός να μετρήσει το γεωγραφικό πλάτος εν πλω.
Η Αργώ έκανε μία μεγαλειώδη
πλεύση στο Βόρειο Ανατολικό Αιγαίο, στον Εύξεινο Πόντο, στην Αζοφική θάλασσα,
στα ποτάμια συστήματα της Ευρώπης, στον Ατλαντικό Ωκεανό και διάτμησε, από Δύση
προς Ανατολή την Μεσόγειο ενώ έπλευσε και στην Ανατολική Μεσόγειο επιστρέφοντας
τελικώς στην Ιωλκό.
ΔΕΙΤΕ την ομιλία, ΕΔΩ.
(*) Ο Σταύρος Παπαμαρινόπουλος έχει τελειώσει το τμήμα Φυσικής του Πανεπιστημίου Αθηνών. Επίσης το τμήμα Γεωφυσικής του Πανεπιστημίου του Εδιμβούργου στην Βρετανία σε επίπεδο Ph.D. Ως μέλος ΔΕΠ του Πανεπιστημίου Πατρών δίδαξε Γεωλόγους και Φυσικούς, στο Πολυτεχνείο Αθηνών μηχανικούς, στο Πανεπιστήμιο Αθηνών αρχαιολόγους. Ως καθηγητής πήρε το βραβείο της Ακαδημίας Αθηνών για την ανακάλυψη της διώρυγας του Ξέρξη στην Ανατολική Χαλκιδική, την οποία μνημονεύει ο Ηρόδοτος, ενώ εντόπισε και τον υπόγειο ποταμό Ηριδανό στην Πλατεία Συντάγματος στην Αθήνα. Έχει κάνει 300 γεωφυσικές έρευνες στην Ελλάδα, στην Αγγλία, στην Γαλλία, στην Ισπανία, στην Ρωσία, στην Κεντρική Ασία στο κεντρικό υψίπεδο των ορέων Αλτάι, στην Βορειοανατολική και στην Βορειοδυτική Αφρική επιχειρώντας να εντοπίσει θαμμένες αρχαίες πόλεις. Είναι μέλος του Εθνικού Συμβουλίου Έρευνας και Τεχνολογίας (2004 - 2010) και μέλος της Ευρωπαϊκής και της Αμερικανικής Γεωφυσικής Ένωσης, της Εταιρείας Προστασίας της Ελληνικής Γλωσσικής Κληρονομιάς, της Αρχαιολογικής Εταιρείας Αθηνών, της Ελληνικής Αρχαιομετρικής Εταιρείας και πρόεδρος της Εταιρείας Μελέτης της Αρχαίας Ελληνικής Μυθολογίας. Έχει δημοσιεύσει δεκάδες επιστημονικές μελέτες από τις οποίες έχει εκατοντάδες ετεροαναφορές.
ΠΗΓΗ: Φρυκτωρίες 3.12.2024. ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 4.12.2024.
(**) Στην Νήρο[1] (> εξαπλουστευμένα
Νίρος), υπήρχε χάνι και η θέση του είναι
ακόμη γνωστή ως Νίρου Χάνι. Ευρίσκεται μόλις 12 χλμ. Α. του Ηρακλείου, στις
βόρειες ακτές της Κρήτης, στο χωριό Κοκκίνη Χάνι / Χάνιον του Κοκκίνη, στις
Αρμυλίδες Ανωπόλεως Δήμου Χερσονήσου, στον 35ο παράλληλο [35°19′50.2″N
25°15′0.0″E]. Είχε ιδρυθεί για να εξυπηρετηθούν οι οδοιπόροι από και προς την
πόλη του Ηρακλείου, λόγω κυρίως του Κακού Όρους (άγριο και απόκρημνο όρος ανάμεσα
σε Κοκκίνη Χάνι και Αμνισό). Του Κοκκίνη το Χάνι[2], ήταν
ιδιοκτησία του Δημητρίου Κοκκίνη, ο οποίος το κληρονόμησε το 1850, από τον
πατέρα του Γεώργιο, αδελφό του οπλαρχηγού Εμμανουήλ Κοκκίνη. Σήμερα μπορεί κανείς να δει το οίκημα ανακαινισμένο,
στον κεντρικό δρόμο, απέναντι από την τ. Σχολή Τουριστικών Επαγγελμάτων.
Εδώ το 1918 ευρέθη αρχαιολογικός
χώρος, με διώροφη μινωική επαυλι[3], έκτασης
1.000 τ.χλμ. 40 δωματίων! Χρονολογείται από την μεσομινωική και υστερομινωική
εποχή (17ος - 15ος αιώνας π.Χ.). Το κτήριο ανακάλυψε και
πρώτος ανέσκαψε ο Στ. Ξανθουδίδης, το 1918.[4] Τα
ερείπια της μινωικής έπαυλης είναι μόλις 50 μ. από τις ακτές του βόρειου Κρητικού
Πελάγους. Στα 250 μ. βορειοδυτικά ρέει το ρυάκι Σφακορρύακο.
Σε απόσταση 700 μ. δυτικά από
το Μινωικό Μέγαρο Νίρου, στον κόλπο βόρεια από το εκκλησάκι των Αγίων Θεοδώρων[5], ο
αρχαιολόγος Σπ. Μαρινάτος[6], έφερε
στο φως (το 1926), λαξεύματα και θεμέλια κτισμάτων μινωικής περιόδου, στην ακτή
και στο βυθό της θάλασσας. Σύμφωνα με αυτά εκεί υπήρξε ένα μεγάλο λατομείο,
ναυπηγείο και λιμάνι, μινωικής περιόδου, σύγχρονης με το Μέγαρο Νίρου. Την
ύπαρξη ναυπηγείου κατασκευής πλοίων, φόρτωση εμπορευμάτων κλπ. στον χώρο αυτόν
αναφέρουν και πινακίδες Γραμμικής Β΄ από την Κνωσό! Υπάρχουν δύο τεχνητά
ορθογώνια λαξεύματα, το μεγαλύτερο από τα οποία διαστάσεων 48 μ. Χ 12 μ. και
βάθους 1,8 μ., στο οποίο θα μπορούσαν να ναυπηγηθούν, να επισκευαστούν, και να
καθελκυστούν, πλοία μήκους 50 μ.[7] Όλα αυτά
δείχνουν ότι η στάθμη της θάλασσας ήταν 3 – 5 μ. χαμηλότερα στην Εποχή του
Χαλκού.
Στην περιοχή γύρω από την Χάνι
Κοκκίνη, αναπτύσσεται κυρίως ένα αραιό και συχνά χαμηλής ανάπτυξης υποτροπικό
δάσος.[8]
ΠΗΓΗ: Γ. Λεκακης «Συγχρονης Ελλαδος περιηγησις» (απόσπ.).
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ:
- Πατεράκης Γ. Μιχ. «Η Ανώπολη
και η Περιοχή της», εκδ/ Πολιτιστικός Σύλλογος Ανώπολης, 2002.
- Σπανάκης Στ. Γ. «Κρήτη», γ΄
έκδ, εκδ. Σφακιανός, σελ. 416-421.
- «Die Minoischen Villen Kretas. Ein Vergleich spätbronzezeitlicher Fund- und
Siedlungsplätze», εκδ. Πανεπ. Αμβούργου / Hamburg University Press, 2020.
[1] Τοπωνύμιο σχετικό με τον μυθικό θεό της θάλασσας, Νηρέα (< νηρός / ναρός) και
το νερό, αλλά και το (επίσης σχετικό με το νερό) νεαρός. - βλ. «Mytho-etymologica»
(IA jstor-40844674).
[2] Άλλα γνωστά χανια, το Χάνι του Χαντζή, το Χάνι τση
Πενταμάταινας (βλ. Ν. Καζαντζάκη «Καπετάν Μιχάλης»), κ.ά. Στην Μάχη του Κοψά, στον
ομώνυμο, λόφο επάνω από το χωριό, η οποία έγινε με τους Γερμανούς ναζί, κατά την
τραγική γι’ αυτούς ρίψη των αλεξιπτωτιστών τους, στην επιχείρηση κατάληψη της Κρήτης
από αέρος («Μάχη της Κρήτης») θύμα των βομβαρδισμών που προηγήθηκαν έπεσε το Χάνι
του Χαντζή. Διασώθηκε μόνον μία απεικόνισή του σε ζωγραφικό πίνακα!
[3] Ευρέθησαν σε αυτήν αποθήκες (για ευπαθή αγαθά με
κάδους σιτηρών, πίθους ενσωματωμένους στο έδαφος, για την αποθήκευση κρασιού
και ελαιολάδου), σφραγίδες διαφορετικών υλικών, κεχριμπαρένια κοσμήματα, γλυπτό
κεφάλι ταύρου, ανδρικά ειδώλια από ελεφαντόδοντο, ασημένιο δαχτυλίδι, χάλκινο
μαχαίρι με μια οστέινη λαβή, κανάτες, αντικείμενα θρησκευτικής και
τελετουργικής φύσεως (τρίποδες από τερακότα-βωμοί, 4 χάλκινοι διπλοί πέλεκεις
(λάβρεις), πέτρινα λυχνάρια, αγγεία, τοιχογραφία (με τον «ιερό κόμπο»), πλακόστρωτο,
ιερό, σκαλοπάτια, λατρεία ταύρου, στοά, πλακόστρωτα δωμάτια, έδρανα, γύψος σιδηρούχος
ψαμμίτης, κλπ.
Ο Ά.
Έβανς και ο Στ. Ξανθουίδης είπαν ότι ήταν χώρος κατασκευής αναθηματικών
αντικειμένων προς εξαγωγή από το λιμάνι. Ή και η κατοικία ενός μεγάλου
θρησκευτικού ηγέτη. Ο Τζ. Γ. Γκράχαμ είπε ότι ήταν ιδιωτική κατοικία. Η Λ.
Χίτσκοκ ένα ημιδημόσιο κτήριο με χρήση λατρευτικών αντικειμένων για τελετές. Ο
Ρ. Κόελ πρόδρομος του «ανδρείου» (μέρος όπου οι μυημένοι άνδρες κάθε πόλεως συνέτρωγαν)
και ένα ξενοδοχείο / κοιμητήριο για να κοιμηθούν οι επισκέπτες. Ωρισμένα αναθηματικά
κύπελλα, που βρέθηκαν κάτω από ένα ιερό, περιείχαν ηφαιστειακή ελαφρόπετρα από
την έκρηξη της Θήρας. Άρα έγινε επισκευή του κτηρίου μετά την έκρηξη του
ηφαιστείου, με επακόλουθη αποκατάσταση ή αφιέρωση.
[4] βλ. «Αρχαιολογική Εφημερίς», 96, 1922.
[5] Άλλοι ναοί του χωριού, στον κεντρικό δρόμο ο ναός των
Αγίων Αναργύρων (του 1938) και ο νέος μεγάλος σταυροειδής με τρούλλο ναός της
Παναγίας το Άξιον Εστίν, στην περιοχή Ασύρματος.
[6] Βλ. Μαρινάτος «Ανασκαφαί Νίρου», ΠΑΕ, 1926.
[7] Βλ. Μ. Τσικριτσής.
[8] Βλ. «Παρατηρήσεις της NASA: Earth: Ταξινόμηση κάλυψης
γης», NASA / MODIS, 30.1.2016.
ΣΧΟΛΙΑ
ΣΧΟΛΙΑ ΜΕΣΩ Facebook