ΒΥΖΑΝΤΙΝΕΣ ΕΛΛΗΝΙΔΕΣ ΠΡΙΓΚΗΠΙΣΣΕΣ και ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΑ - Άννα η Πορφυρογέννητη: «Λύθηκαν τα γόνατά μου σαν αντίκρυσα το Κίεβο. Δεν ήταν πόλη ετούτη… Ήταν χωριό»! - του Κ. Σπίνου

ΒΥΖΑΝΤΙΝΕΣ ΕΛΛΗΝΙΔΕΣ

ΠΡΙΓΚΗΠΙΣΣΕΣ

και ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΑ

- Άννα η Πορφυρογέννητη:

«Λύθηκαν τα γόνατά μου

σαν αντίκρυσα το Κίεβο.

Δεν ήταν πόλη ετούτη…

Ήταν χωριό»…

Του συγγραφέα Κωνσταντίνου Σπίνου

Η ελληνική Βυζαντινή Αυτοκρατορία είναι η πιο μακροχρόνια η πιο μακρόβια Αυτοκρατορία που έζησε περισσότερο απ’ όλες τις άλλες και υπήρξε πρωτεύουσα τεσσάρων διαδοχικών αυτοκρατοριών:

        - της Ρωμαϊκής, 

        - της Βυζαντινής,

        - της βραχύβιας Λατινικής (1204 - 1261) και 

        - της Οθωμανικής (1453-1922). 

Και αυτό είναι ένας άθλος ιστορικός, αν αναλογισθούμε ότι διήρκεσε 1.123 χρόνια, όταν οι άλλες αυτοκρατορίες φούσκωναν και ξεφούσκωναν ως θυμοειδή αποστήματα.

Να θυμηθούμε ότι:

        - η Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία κατέρρευσε 800 χρόνια μετά από την ίδρυσή της.

        - η Οθωμανική Αυτοκρατορία έζησε μόνο 500 χρόνια. 

        - η Κινεζική Αυτοκρατορία Τσινγκ (γνωστή ως Μαντσού) 300 χρόνια,

        - η Ρώσικη διήρκεσε 200,

        - η Βρετανική 150,

        - η Αυστροουγγρική διήρκησε γύρω στα 100 χρόνια.

Ο 10^ος αιώνας που η Βυζαντινή Αυτοκρατορία βρισκόταν στην ακμή της μάλιστα χαρακτηρίζεται ως ο Χρυσός Αιώνας της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, περιελάμβανε τα εδάφη των σύγχρονων κρατών: Ελλάδας, Τουρκίας, Ισραήλ, Αιγύπτου, Βουλγαρίας, Σερβίας, Αλβανία, Τυνησίας, Αλγερίας, Μαρόκου, Ιταλίας, Ισπανίας, Πορτογαλίας. Υπήρχαν γύρω στις χίλιες πόλεις στο Βυζάντιο.

Η Κωνσταντινούπολη, η Βασιλεύουσα, η Πόλη των Πόλεων, ο αειφεγγύς φάρος της Ανατολής που εξέπεμπε το φως του πολιτισμου, ήταν η μεγαλοπρεπέστερη πόλη σε όλο τον κόσμο.

Για 1.123 χρόνια που επέζησε η Βυζαντινή Αυτοκρατορία απλωμένη σε τρεις Ηπείρους, δεχόταν επιθέσεις από βαρβαρικά στίφη που την επιβουλεύονταν. Η Κωνσταντινούπολη ήταν συνεχώς το μήλο της επιθυμίας των περισσότερων λαών της εποχής γιατί είχε τον μεγαλύτερο πολιτισμό, και τα περισσότερα πλούτη.

Οι λαοί γύρω από το Βυζάντιο δεν είχαν κράτος. Σλάβοι Άραβες Βούλγαροι, Πετσενέκοι, Κουμάνοι, Ούννοι, Σαρακηνοί, Μογγόλοι, όλοι αυτοί ήταν βαρβαρικές ορδές που ξεχύνονταν εναντίον της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας μήπως και αποκομίσουν κάτι.

Συγκεκριμένα:

        - Τον 4ο αιώνα δεχόταν επιθέσεις από τούς Γότθους,

        - Τον 5ο από τούς Ούννους και τούς Βανδάλους,

        - τον 6ο από τούς Σλάβους,

        - τον 7ο από τούς Πέρσες, τούς Αβάρους και τούς Άραβες,

        - τον 8ο, 9ο και 10ο από τούς Βούλγαρους, τούς Ρώσους και τούς Ούγγρους,

        - Τον 11ο από τούς Κουμάνους, τούς Πετσενέγκους, τούς Σελτζούκους και μέχρι τον 15ο αιώνα από τούς Οθωμανούς, για να μην παραλείψουμε τούς Νορμανδούς και τούς Φράγκους από την δύση.

Κάποιους από αυτούς τους αντιμετώπιζε με χρήματα άλλους στρατιωτικά και άλλους διπλωματικά. Ένα από τα διπλωματικά όπλα ήταν οι Βυζαντινές Πριγκήπισσες, οι οποίες ήταν πολύφερνες νύμφες, χρησιμοποιήθηκαν ως μέσο διαπραγμάτευσης και διπλωματίας. Οι Βυζαντινές πριγκήπισσες, είχαν κληρονομικά δικαιώματα στο θρόνο της Κωνσταντινουπόλεως και μπορούσαν, είτε να βασιλεύουν οι ίδιες, είτε να ανεβάζουν στο θρόνο το σύζυγό τους. Έτσι η κόρη ενός βυζαντινού αυτοκράτορα μπορούσε να αποτελέσει μέσο διαπραγμάτευσης και διπλωματίας στην εσωτερική πολιτική αλλά κυρίως στην εξωτερική. Ένας γάμος Βυζαντινής πριγκήπισσας με ηγεμόνα άλλου κράτους έλυνε πολλά δυσεπίλυτα προβλήματα διπλωματικής φύσεως.

Η Βυζαντινή Αυτοκρατορία στα 1.123 χρόνια της ζωής της ήταν το πιο πολιτισμένο κράτος του κόσμου. Οι γυναίκες είχαν μια θέση πολύ υψηλή και έπαιξαν σημαντικό ρόλο στην κοινωνική, οικονομική, πολιτική και πολιτιστική ζωή, όταν στα γύρω απολίτιστα κράτη η γυναίκα ήταν res δηλαδή πράγμα.

Το Βυζάντιο έχει να επιδείξει μια πληθώρα σπουδαίων γυναικείων μορφών με εξαιρετικά δυναμικές προσωπικότητες. Κάποιες από αυτές έγιναν άγιες κάποιες άλλες κυβέρνησαν δυναμικά και αποτελεσματικά μια ολόκληρη αυτοκρατορία. Και έπαιξαν τους πάντες στα χεριά τους με δύναμη και δεξιότητα. Οι πορφυρογέννητες Βυζαντινές πριγκήπισσες, καθώς είχαν μεγάλη μόρφωση και πανεπιστημιακή και κοινωνική, και είχαν ανατραφεί στα πολυτελέστατα ανάκτορα, μέσα στην χλιδή και τις ανέσεις, πανέμορφες με εκλεπτυσμένους τρόπους και εξωραϊσμένη συμπεριφορά, ήταν περιζήτητες νύφες, από τους ηγεμόνες των όμορων βαρβαρικών κρατών. Η άφιξη μιας πορφυρογέννητης νύφης σε ένα ξένο βασίλειο αποτελούσε μεγάλη τιμή και γινόταν δεκτή ως αναβάθμιση της αυλής τους.

Για το Βυζάντιο, ενας διπλωματικός γάμος, αν και αταίριαστος, μιας πριγκήπισσας με ένα ισχυρό ηγεμόνα έλυνε περισσότερα προβλήματα απ’ ότι μια συνθήκη, μια συμφωνία, που ίσχυε για κάποιο μικρό διάστημα.

Και ήταν αταίριαστος ο γάμος αν κάνουμε μια σύγκριση της Κωνσταντινουπόλεως που ζούσαν οι Βυζαντινές πριγκήπισσες με τις άλλες πόλεις που θα ζούσαν λόγω του γάμου τους.

Ο ανυπολόγιστος πλούτος της πρωτεύουσα, η ομορφιά και η κομψότητά της εντυπωσίαζε όλους τους λαούς της Ευρώπης που ζούσαν σε βάρβαρη κατάσταση. Μέσα στην Κωνσταντινούπολη είχε συγκεντρωθεί τα δύο τρίτα του πλούτου όλου του κόσμου. Από την δημιουργία του κόσμου σε καμιά πόλη του κόσμου δεν είχε συσσωρευτεί τόσο πλούτος. Και όπως ευφυώς καταθέτει η Ιστορικός και Βυζαντινολόγος Ελ. Γλύκατζη Αρβερέλ, η Κωνσταντινούπολη δεν ήταν Νέα Υόρκη δεν ήταν Λονδίνο δεν ήταν Παρίσι. Ήταν όλα μαζί.

Μια εικόνα του συσσωρευμένου πλούτου στην Βασιλεύουσα προσφέρει η καταγραφή του χρυσού του αργύρου των πολυτίμων μετάλλων και λίθων που χρησιμοποιήθηκαν για την διακόσμηση του ναού της Αγίας Σοφίας επί Ιουστινιανού. Ήταν ένα χάρμα ιδέσθαι. Ήταν ένα αρχιτεκτόνημα με πρωτοφανέρωτο μυθικό πλούτο, που δεν ξανάδαμε ποτέ κάτι παρόμοιο στον παγκόσμιο ορίζοντα. Όπως καταθέτουν οι ιστορικοί της εποχής άστραφτε ο ναός από μάλαμα ασήμι και πανάκριβα σπάνια πετράδια. Το μεγαλείο και η ομορφιά των καλλιτεχνημάτων προκαλούσε θαυμασμό και δέος. Η συνολική ποσότητα του χρυσού που χρησιμοποιήθηκε για την κατασκευή της, υπολογιζόταν σε σημερινά χρήματα περίπου 120.000.000 ευρώ. Ξέχωρα το ασήμι το ελεφαντόδοτο, οι σπάνιοι πολύτιμοι λίθοι και τα σπάνια πετράδια.

Ειρήσθω εν παρόδω ότι προτού ο Ρώσος ηγεμόνας Βλαδίμηρος Α΄ ασπασθεί τον χριστιανισμό, έστειλε πρεσβείες από τους σοφούς του στους μουσουλμάνους, στους Βούλγαρους του Βόλγα, στους Ιουδαίους Χαζάρους και στους Ορθόδοξους Χριστιανούς της Κωνσταντινουπόλεως. Όταν οι σοφοί επέστρεψαν απογοητεύθηκε από όσα του είπαν. Αντίθετα οι απεσταλμένοι του στην Κωνσταντινούπολη έμειναν έκθαμβοι. Γράφει χαρακτηριστικά το πρώιμο ρωσικό χρονικό:
«Τελευταία πήγαμε και στην χώρα των Γραικών (Grecii) που μας οδήγησαν εκεί που λατρεύουν τον δικό τους Θεό (στην Αγία Σοφία της Κωνσταντινούπολης). Πράγματι δεν γνωρίζαμε αν βρισκόμασταν στα ουράνια ή πάνω στη γη μια και ποτέ δεν είχαμε ξαναγνωρίσει μια τέτοια ομορφιά και τόση μεγαλοπρέπεια. Τα λόγια μας δεν είναι αρκετά για να την περιγράψουμε… Τώρα γνωρίζουμε με βεβαιότητα ότι σ’ εκείνον τον τόπο ο Θεός κατοικεί ανάμεσα στους ανθρώπους των οποίων η λατρεία και οι τελετές είναι πολύ ομορφότερες από εκείνες των άλλων λαών».

 Μια ειδυλλιακή εικόνα της Κωνσταντινουπόλεως μας δίνει Γάλλος ιστορικός, αυθεντία στην Βυζαντινή Ιστορία. ο Κ. Ντιλ στο σπουδαίο σύγγραμμά του «ΠΡΙΓΚΙΠΙΣΣΕΣ ΤΗΣ ΔΥΣΗΣ ΚΑΙ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΠΟΡΦΥΡΑ»:

 «Τον καιρό που τα απειθάρχητα στίφη των σταυροφόρων ξεχύνονταν και εισέβαλαν στα εδάφη της βυζαντινής Αυτοκρατορίας, η Κωνσταντινούπολη ήταν ακόμα μια από τις πιο θαυμαστές πόλεις της οικουμένης. Στην αγορά της πραγματικό κέντρο του πολιτισμένου κόσμου σωρεύονταν και πουλιόνταν προϊόντα απ’ όλα τα μέρη του κόσμου. Από τα χέρια των βιοτεχνών της παράγονταν όλα εκείνα τα πολυτελή και εκλεπτυσμένα αντικείμενα που γνώρισε ο Μεσαίωνας. Στους δρόμους της κυκλοφορούσε ένα παρδαλό και βουερό πλήθος ντυμένο με πολυτελή και φανταχτερά ρούχα, τόσο όμορφα, ώστε σύμφωνα με τα λόγια κάποιου συγγραφέα της εποχής όλοι τους έμοιαζαν με βασιλόπουλα. Στις πλατείες της, με τα παλάτια και τα περιστύλια δέσποζαν τα αριστουργήματα της κλασσικής γλυπτικής. Στις εκκλησίες με τους κολοσσιαίους τρούλους τα ψηφιδωτά χρύσιζαν ανάμεσα στα πορφυρά υφάσματα και τα μάρμαρα. Στα μεγάλα αυτοκρατορικά παλάτια των Βουκολέοντα και των Βλαχερνών τόσο απέραντα που θαρρούσες ότι ήταν ξέχωρες πολιτείες μέσα στην πρωτεύουσα, η ατέλειωτη σειρά των διαμερισμάτων απέπνεε άφθονη πολυτέλεια. Οι ταξιδιώτες που επισκέφθηκαν την Κωνσταντινούπολη τον 12^ο αιώνα οι προσκυνητές της σταυροφορίας που έκαναν τον κόπο να καταγράψουν με την απλοϊκή τους γλώσσα τις εντυπώσεις τους, ο Βενιαμιν ο Στριτιτελ ο Βελαδουίνος ο Ροβερτος ντε κλαρί δεν κρύβουν τον θαυμασμό τους όταν περιγράφουν αυτή την ασύγκριτη αυτή πόλη. Οι τροβαδούροι της δύσης που άκουσαν για τα μεγαλεία της μιλούν για την Κωνσταντινούπολη σαν να ήταν τόπος ονείρων που τον φαντάσθηκαν χρυσά να στραφταλίζει».

Ο συγγραφέας Β. Γκέραλντ μας δίνει μια περιγραφή της αίθουσας υποδοχής του παλλατιού:

«Η μεγάλη αίθουσα των δεξιώσεων όπου γίνονται δεκτοί οι ξένοι πρεσβευτές και οι εξέχοντες ξένοι που την είχε γεμίσει η φαντασία του Θεόφιλου, μοιάζει σαν να έχει βγει από κάποιο παραμύθι από τις χίλιες και μια νύχτες. Ο νάρθηκας κατασκευασμένος σε ρυθμό βασιλικής είναι χωρισμένος στα πλάγια με κολώνες που στηρίζουν κυκλικές εξέδρες και φωτίζονται από επτά πολυελαίους Ο αυτοκρατορικός θρόνος στημένος πάνω σε μία εξέδρα στην οποία οδηγούν έξι σκαλοπάτια τοποθετημένα σε ένα κοίλωμα που διαμορφώνεται στην άκρη της αίθουσας σκιάζεται από χρυσά πλατανόφυλλα. Στα κλαδιά είναι σκαρφαλωμένα χρυσά πουλιά Μπροστά στον θρόνο είναι ξαπλωμένα δυο χρυσά λιοντάρια Στα πλάγια φρουρούν χρυσοί γύπες. Απέναντι είναι τοποθετημένα χρυσά εκκλησιαστικά όργανα. Καθώς και ένα μεγαλοπρεπές ντουλάπι με πέντε προθήκες που έχουν το σχήμα πύργου. Τις ημέρες των ακροάσεων εκθέτουν εκεί τα πιο ωραία κοσμήματα του στέμματος που λούζονται από ένα σοφά ρυθμισμένο μυστικό φωτισμό. Την ώρα που μπαίνει ο πρεσβευτής ένας μυστικός μηχανισμός βάζει σε κίνηση όλα τα χρυσά ζώα που είναι γύρω στον αυτοκρατορικό θρόνο. Τα πουλιά που δείχνουν γαντζωμένα στο πλάτανο αρχίζουν να κελαηδούν. Οι γρύπες ανασηκώνονται στο υπόβαθρό τους τα λιοντάρια ανορθώνονται βγάζοντας τρομερούς βρυχηθμούς Και να την στιγμή που ο πρεσβευτής υποκλίνεται μπροστά στην αυτοκρατορική μεγαλοπρέπεια ο θρόνος ανεβαίνει απότομα προς τα πάνω φτάνοντας σχεδόν μέχρι την οροφή».

Αυτό ήταν το περιβάλλον που ζούσαν οι Βυζαντινές πριγκήπισσες. Ας δούμε σε τι περιβάλλον θα ζούσαν όταν θα παντρευόταν ηγεμόνες από άλλες χώρες.

Η Μακεδόνισσα πριγκήπισσα Άννα η Πορφυρογέννητη (963 - 1011) έγινε σύζυγος του Ρώσου ηγεμόνα Βλαδίμηρου Α΄. Ακούστε πως ήταν το Κίεβο πρωτεύουσα την εποχή εκείνη της Ρωσίας. Το περιγράφει ο αείμνηστος συγγραφέας και άριστος γνώστης της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, Κ. Κυριαζής, στο βιβλίο του που βραβεύτηκε από την Ακαδημία Αθηνών «ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ ΒΟΥΛΓΑΡΟΚΤΟΝΟΣ»

«Λύθηκαν τα γόνατά μου σαν αντίκρισα το Κίεβο. Δεν ήταν πόλη ετούτη… Ήταν χωριό. Ένα μακρύ χωριό από καλύβες λάσπινες που απλωνόταν ζερβά και δεξιά από το ποτάμι, Βαρυσθένης το όνομά του, από αρχοντικά που μόνο αρχοντικά δεν ήτανε. Φθάσαμε στο ανάκτορο του Βλαδίμηρου, κατεβήκαμε από τις άμαξες. Ένα σπίτι κοινό ήταν το ανάκτορό του, που ούτε ένας έμπορος στην Βασιλεύουσα δεν θα καταδεχόταν. Όχι πως ήταν μικρό. Ήταν όμως τόσο κακόγουστο τόσο απεριποίητο τόσο χωρίς στολίδια, τόσο βρώμικο στο κάτω μέρος, όπου ήταν οι στάβλοι, που σου ερχότανε λιγοθυμιά».

Μια άλλη πριγκήπισσα, η Θεοφανώ (941 - 976), αντέδρασε έντονα όταν ήταν να παντρευτεί τον Γερμανό ηγεμόνα Οθωνα. Δεν ήθελε να αφήσει τα ανάκτορα με τα μάρμαρα τα βελούδινα τα μετάξια και τα λουτρά, και να εγκατασταθεί στην Γερμανία. Πως θα ζήσω εκεί, έλεγε, όπου έχουν σπίτια με ξερολιθιές, που κάτω είναι τα ζώα, πιο πάνω είναι η φρουρά, πιο πάνω τα τρόφιμα και πιο πάνω θα μένω εγώ. Πως θα ζήσω σε αυτό το περιβάλλον;

Μια Πορφυρογέννητη πριγκήπισσα πως θα προσαρμοζόταν σε ένα βάρβαρο περιβάλλον.

Μια Πορφυρογέννητη που ανατράφηκε μέσα στην χλιδή και την πολυτέλεια στο μεγαλύτερο το πλουσιότερο κράτος του κόσμου με πανεπιστημιακή αλλά και κοινωνική μόρφωση, με λεπτούς και ευγενικούς τρόπους. Πως θα ζούσε;

Τελικά οι νεαρές πριγκήπισσες όταν εγκατέλειπαν τα εδάφη της Αυτοκρατορίας για να ζήσουν στην νέα τους πατρίδα συνοδευόμενες, από πλήθος λογίων, επιστημόνων, διπλωματών, πρεσβευτών, γιατρών, μηχανικών, νομικών, γιατρών, φαρμακοποιών, καθηγητών, γραμματικών, διερμηνέων, ζωγράφων, χρυσοχόων, μουσικών, καλλιτεχνών, ραφτάδων, εργατών υδραυλικών κλπ. Και μετέφεραν την Ελληνική παιδεία τα ελληνικά ήθη και έθιμα καθώς και τα χριστιανικά ιδεώδη που έγιναν τρόπος ζωής στους λαούς αυτούς.

Έτσι εκπολίτισαν όλους τους βαρβαρικούς λαούς περιμετρικά της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, βγάζοντας ολόκληρα κράτη από την βαρβαρότητα. Το πέπλο της αγνοίας σχίσθηκε μια αυγή εγκαταστάθηκε στην Ευρώπη.

Και με τον θάνατό τους άφηναν πίσω τους μια ένδοξη κληρονομιά στις επιστήμες στις τέχνες τον πολιτισμό και την εκλέπτυνση των ηθών.

ΠΗΓΗ: ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 29.11.2024.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ:

        - Ντιλ Κ. «ΠΡΙΓΚΗΠΙΣΣΕΣ ΤΗΣ ΔΥΣΗΣ ΚΑΙ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΠΟΡΦΥΡΑ»

        - Κυριαζής Κ. «ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ ΒΟΥΛΓΑΡΟΚΤΟΝΟΣ»

        - Καλούτσης Σπ. «ΒΥΖΑΝΤΙΝΕΣ ΠΡΙΓΚΗΠΙΣΣΕΣ »

         - Βραχιώτη-Λυμπεροπούλου Π. «ΒΥΖΑΝΤΙΝΕΣ ΠΡΙΓΚΗΠΙΣΣΕΣ »

        - Ιωακειμίδου Γ. άρθρο «Βυζαντινές πριγκήπισσες στον βωμό της διπλωματίας» Ιστοσελίδα schooltime.

ΒΥΖΑΝΤΙΝΕΣ ΠΡΙΓΚΗΠΙΣΣΕΣ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΑ αννα η Πορφυρογεννητη Κιεβο ουκρανια ρωσια πολη χωριο Σπινος ΒΥΖΑΝΤΙΝΟΙ ΒΥΖΑΝΤΙΟ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑ Θεοφανω, αντιδραση γαμος Γερμανος ηγεμινα Οθωνας οθων γερμανια Μακεδονισσα πριγκηπισσα Μακεδονιτισσα Μακεδονισσες Μακεδονιτισσες Μακεδονια

Share on Google Plus

About ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ