Περιδέραιο 3.200 χρόνων με θαλάσσια κογχύλια βρέθηκε στην Τούμπα Θεσσαλονίκης! Μοναδικό σε οικισμό αυτής της εποχής στην Μακεδονία!

Περιδέραιο 3.200 χρόνων

με θαλάσσια κογχύλια

βρέθηκε στην Τούμπα Θεσσαλονίκης!

Μοναδικό σε οικισμό αυτής της εποχής

στην Μακεδονία!

Στην Τούμπα Θεσσαλονίκης, σε κτήριο της ύστερης Εποχής του Χαλκού (1220-1150 π.Χ.), ήρθε στο φως ένα σπάνιο εύρημα: δέκα κατώτερα τμήματα (στοματικά ανοίγματα) θαλάσσιων οστρέων (κοχύλια) και τέσσερις λίθινες χάντρες ενός περιδέραιου βρέθηκαν κατά χώρα (in situ) για πρώτη φορά σε έναν οικισμό αυτής της εποχής στην Μακεδονία (αρ. ευρ.: TO KE 535).

Ο τεχνητός λόφος της Τούμπας, αποτέλεσμα των επάλληλων στρωμάτων κατοίκησης, δέσποζε στο ανοιχτό τοπίο της εποχής μεταξύ μιας σειράς χαμηλών λόφων και βαθειών ρεμάτων, τα οποία εξέβαλλαν από το όρος Χορτιάτη προς τον Κόλπο της Θεσσαλονίκης. Η δαντελωτή ακτογραμμή βρισκόταν σε απόσταση 1,5 περίπου χλμ. Σε αυτό το περιβάλλον με τις ποικίλες οικολογικές ζώνες οι κάτοικοι της Τούμπας ασχολούνταν, κυρίως, με τη γεωργία και την κτηνοτροφία. Η περισυλλογή μαλακίων και η αλίευση στα θαλάσσια και εκβολικά οικοσυστήματα υπήρξε, επίσης, σταθερή καθ' όλην την διάρκεια ζωής του οικισμού, ενώ εντατικοποιήθηκε κατά την ύστερη εποχή του χαλκού.

Τα τμήματα οστρέων του περιδεραίου, με ανοιχτό καστανό χρώμα και σκούρα καστανά στίγματα, περισυλλέχθηκαν από την ακτή. Eίναι διαβρωμένα και λειασμένα από την έκθεσή τους στο αμμώδες θαλάσσιο περιβάλλον. Πρόκειται για τοπικά είδη, τα οποία οι προϊστορικοί κάτοικοι γνώριζαν καλά: εννέα από αυτά είναι κεράτια (Cerithium vulgatum) και ένα πορφύρα (Hexaplex trunculus). Το πρώτο ήταν βρώσιμο, ενώ από το δεύτερο παρασκεύαζαν πορφυρή βαφή. Και από τα δύο έφτιαχναν και αντικείμενα κόσμησης.

Οι λίθινες χάντρες γκρίζου χρώματος είναι φτιαγμένες από ταλκικό σχιστόλιθο, ένα τοπικό πέτρωμα, κοινό στα ρέματα της περιοχής. Οι φυσικά επίπεδες επιφάνειές του και το γεγονός ότι είναι αρκετά μαλακό το έκαναν κατάλληλο για επεξεργασία και χρήση.

Πιθανοί λόγοι της επιλογής των δύο πρώτων υλών ήταν, πιθανόν, το χρώμα, η δυνατότητα κατεργασίας, η προέλευση, καθώς και η σχέση τους με άλλες κοινοτικές δραστηριότητες (π.χ. ο προσπορισμός λίθινων πρώτων υλών, η περισυλλογή-κατανάλωση τροφής, η παραγωγή πορφύρας και άλλων εργαλείων ή αντικειμένων). Ο συνδυασμός τους σε περιδέραιο, έγινε στο πλαίσιο των οικοτεχνικών δραστηριοτήτων που πραγματοποιούνταν στα νοικοκυριά του οικισμού. Τα φυσικά διάτρητα τμήματα οστρέων δεν χρειάστηκαν άλλη κατεργασία. Η ανάρτησή τους σε φυτικό ή δερμάτινο νήμα τεκμηριώνεται από σχετικά ίχνη φθοράς στις οπές, τα οποία είναι ορατά στο μικροσκόπιο. Αντίθετα, ο/η τεχνίτης/τρια έδωσε δισκοειδές σχήμα και γυαλιστερή υφή στις λίθινες χάντρες, μετά από την άσκηση τριβής και διάνοιξε οπή με μυτερό εργαλείο στο κέντρο της κάθε μιάς.

Τι αντιπροσώπευε το περιδέραιο σε συμβολικό επίπεδο; Οι ερευνητές πιστεύουν ότι ως προσωπικό αντικείμενο, είναι πιθανόν να διαπραγματευόταν:

        - ψυχολογικές (αντίληψη της ομορφιάς),

        - αισθητηριακές (αίσθηση της λειασμένης επιφάνειας, χρώματα),

        - κοινωνικές και οικονομικές ανάγκες (δήλωση του φύλου, της ηλικίας, της θέσης / ρόλου του ατόμου/ομάδας στην κοινότητα) και 

        - κοσμολογικές αντιλήψεις (πιθανές μεταφυσικές συνδέσεις γύρω από τις πρώτες ύλες) αλληλεπιδρώντας μεταξύ φυσικού και ανθρώπινου περιβάλλοντος.

Η συστηματική ανασκαφή στον οικισμό της Τούμπας Θεσσαλονίκης που ξεκίνησε το 1984, συνεχίζεται ως σήμερα από το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης συμπληρώνοντας το 2024, 40 χρόνια αδιάλειπτης έρευνας.

Μπορείτε να δείτε το περιδέραιο στην μόνιμη έκθεση του μουσείου «5.000, 15.000, 200.000 χρόνια πριν… Μια έκθεση για την ζωή στην Προϊστορική Μακεδονία», προθήκη 17Α.

ΠΗΓΗ: ΑΜΘ, 1.12.2024. ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 2.12.2024.

αρχαιο Περιδεραιο 3.200 χρονια πριν θαλασσια κογχυλια κοχυλια Τουμπα Θεσσαλονικης μοναδικο οικισμος εποχη Μακεδονια αρχαια Θεσσαλονικη, κτηριο υστερη Χαλκου 1220 1150 πΧ σπανιο ευρημα στοματικο ανοιγμα θαλασσιο οστρεο κογχυλι κοχυλι λιθινη χαντρα κατα χωρα in situ πρωτη φορα τεχνητος λοφος Τουμπας, επαλληλα στρωματα κατοικησης, λοφος ρεμα εκβολες ορος Χορτιατης Κολπο θερμαικος δαντελωτη ακτογραμμη περιβαλλον οικολογια αρχαιοι κατοικοι ελληνες ασχολια γεωργια κτηνοτροφια περισυλλογη μαλακιο αλιεια αλιευση θαλασσα εκβολικα οικοσυστηματα οστρεα καστανο χρωμα στιγμα ακτη διαβρωση εκθεση αμμωδες θαλασσιο τοπικο ειδος προιστορια κερατιο Cerithium vulgatum πορφυρα Hexaplex trunculus βρωσιμο, παρασκευη πορφυρη βαφη αντικειμενο κοσμηση λιθινες χαντρες γκρι ταλκικος σχιστολιθος, πετρωμα, μαλακο επεξεργασια χρηση κοσμημα επιλογη πρωτη υλη κατεργασια προελευση, κοινοτικη δραστηριοτητα προσπορισμος λιθος πρωτες υλες καταναλωση τροφη διατροφη εργαλειο οικοτεχνια νοικοκυριο διατρητο αναρτηση φυτικο δερματινο νημα οπη τεχνιτης τεχνιτρια δισκοειδες σχημα γυαλιστερη υφη τριβη μυτερο συμβολο προσωπικο στολιδι ψυχολογια αντιληψη ομορφια αισθητηριακη αισθηση λειασμενης επιφανεια, χρωματα, κοινωνια οικονομια φυλο, ηλικια θεση ρολος ατομο ομαδα κοσμολογια αντιληψη μεταφυσικη συστηματικη ανασκαφη 1984, απθ Αριστοτελειο Πανεπιστημιο εκθεση μουσειο 5.000, 15.000, 200.000 Προιστορικη Μακεδονιας

Share on Google Plus

About ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ