Πριν 14.000 χρόνια άνθρωποι έθαψαν ένα άρρωστο οικόσιτο κουταβάκι - του Γ. Λεκάκη

Πριν 14.000 χρόνια

άνθρωποι έθαψαν

ένα άρρωστο οικόσιτο κουταβάκι

Του Γιώργου Λεκάκη

Μια μεσολιθική διπλή ταφή με ζευγάρι ανθρώπων και εξημερωμένα σκυλιά κάνει τον χώρο ιδιαίτερα σημαντικό και συγκινητικό!

Το Oberkassel είναι ένα προάστιο στο δημοτικό διαμέρισμα Beuel της Βόννης Γερμανίας, στην δεξιά όχθη του Ρήνου στους πρόποδες των βουνών Siebengebirge[1].

Το 1914, εργάτες στο λατομείο βασάλτη «Am Stingenberg», εντόπισαν έναν τάφο με έναν άνδρα 50 ετών, μια γυναίκα 20-25 ετών και έναν σκύλο, ο οποίος ονομάσθηκε «Σκύλος Bonn-Oberkassel». Οι ανθρώπινοι μεσολιθικοί σκελετοί ονομάσθηκαν Oberkassel D999 και D998. Οι χρονολογήσεις με ραδιοάνθρακα-14 υπολόγισαν την ηλικία τους μεταξύ 13.300 - 14.000 χρόνων. Μια μελέτη των αλληλουχιών του μιτοχονδριακού γονιδιώματος το 2013 έδειξε ότι το ζώο είναι πράγματι Canis lupus familiaris.

Τα απολιθωμένα κρανία τους ομοιάζουν με του Cro-Magnon[2], του Vestonice, του Brno και του Predmosti. Μάλλον αποδίδονται στον Homo sapiens και «κοντά στους Νεάντερταλ». (Αν και οι Γερμανοί θέλουν να μιλάνε για τον "Homo obercasseliensis"). Του έχουν στήσει και άγαλμα, στην θέση του πέους του οποίου εικονίζεται κεφαλή αρκούδας(*):

Η αρχική αναφορά περιλαμβάνει την ταφή και τα αντικείμενα του τάφου, έναν κυνόδοντα, έναν τάρανδο και ένα βοοειδές, σε κοκκινωπό στρώμα με ίχνη κάρβουνου. Μελλοντικά ευρήματα από την τοποθεσία έδειξαν ότι ο χώρος ήταν τόπος ταφής και όχι αποθήκευσης και ότι οι κυνηγοί-τροφοσυλλέκτες ζούσαν εκεί κοντά, σε μια προεξοχή, κάτω από έναν τοίχο από βασάλτη. Η διπλή ταφή υποδηλώνει ότι δεν άρεσε στους κυνηγούς-τροφοσυλλέκτες να τοποθετούν τους νεκρούς τους στους οικισμούς τους. Πρώιμη ένδειξη νεκροταφείων εκτός οικισμών. Οι τάφοι ήταν διακοσμημένοι με μεγάλη ποσότητα κόκκινης χρωστικής και με προσεκτική διάταξη λίθων!

Οι άνθρωποι που ετάφησαν έκαναν μια διατροφή με κρέας, ψάρια γλυκού νερού, μύδια και φυτά. Και οι δύο άνθρωποι μεγάλωσαν σε διαφορετικές τοποθεσίες (με βάση τα ισότοπα του σμάλτου των δοντιών τους). Κατά την διάρκεια της παιδικής ηλικίας τους, έτρωγαν σπόρους από την βόρεια Σκανδιναβία! Άρα ο τόπος ήταν ένα καταφύγιο για κυνηγούς! Η γυναίκα είχε γεννήσει τουλάχιστον μία φορά. Ο άνδρας επέζησε από κάταγμα της δεξιάς ωλένης και τραυματισμό στο αριστερό βρεγματικό ίσως από ατύχημα ή βλήμα, όπως σφεντόνα. Ευρέθησαν επίσης και δύο έργα τέχνης από κόκκαλα και κέρατα.

Τα 14.000 χρόνων κρανία του Oberkassel.

Απολίθωμα (αριστ.) και ανακατασκευή (δεξιά)

της γυναίκας (επάνω) και του άνδρα (κάτω).

Το κρανίο της γυναίκας είναι αξιοσημείωτο διότι έχει αποσαθρωμένα ράμματα. Έχει μήκος 184 χλστ, πλάτος 129 και ύψος 135 χλστ. Η γνάθος είναι πολύ καλά αναπτυγμένη, το μέτωπο ευρύτερο, το πηγούνι δυνατό. Ο τρίτος άνω δεξιός γομφίος έλειπε όσο ζούσε. Οι γομφίοι φέρουν λιγότερη φθορά, υποδεικνύοντας έναν συντομότερο χρόνο οδοντοφυΐας. Κατά τα άλλα η οδοντοφυΐα ήταν πλήρης. Το σώμα της γυναίκας ήταν 1,55 – 1,63 μ. ύψος και ηλικίας 20 – 25 χρόνων.

Ο άνδρας θεωρήθηκε αρχικώς περίεργος, λόγω του πλάτους του προσώπου και της στιβαρότητος (χαρακτηριστικά μοναδικά, αλλά για τους Νεάντερταλ). Το αρσενικό κρανίο έχει μήκος 193, πλάτος 144 και ύψος 138 χλστ. Ήταν περίπου 40 - 50 ετών, διατηρώντας μόνο τους δύο τελευταίους γομφίους (σε κλίση) και έναν άνω κυνόδοντα. Η εκτεθειμένη οδοντίνη είναι μαύρη. Το σμάλτο είχε φθαρεί σε μεγάλο βαθμό σε όλα τα υπόλοιπα δόντια. Οι αρχικοί υπολογισμοί ύψους υποδηλώνουν μεγάλη φυσική δύναμη και ανάστημα 1,6 - 1,68 μ. με χαρακτηριστικά των ανθρώπων της ανώτερης παλαιολιθικής εποχής των Νεάντερταλ. Οι κρανιομετρικές συγκρίσεις έχουν «τυπική» ευρωπαϊκή μορφολογία.[3] Τα δύο δείγματα του Oberkassel αντιπροσωπεύουν τα πρώτα στοιχεία που έχουν βρεθεί για την καταγωγή των Δυτικών Κυνηγών-Τροφοσυλλεκτών (WHG). Η καταγωγή των ανθρώπων του Oberkassel βρέθηκε επίσης κοντά στο γονιδίωμα Gravettian Arene Candide 16. Οι παρατηρούμενες μητρικές απλοομάδες είναι U5. Το χρωμόσωμα Υ του αρσενικού δείγματος ανήκει σε μια υποκατηγορία του I-M170.

Ο F. Heiderich ανακάλυψε ένα τεχνούργημα σαν κεφάλι «ζώου» / «αλόγου». Το κεφάλι του ζώου είναι μια επίπεδη πλάκα μήκους 8,5 εκατ., πάχους 1 εκατ. και πλάτους 3,4 - 4 εκατ. και περιγράφει το σώμα, τα άκρα και το κεφάλι ενός ζώου. Το πίσω μέρος πιθανότατα έσπασε κατά την διάρκεια της ανασκαφής. Έκτοτε δεν έχει ανακτηθεί. Το κομμάτι ήταν πιθανόν σκαλισμένο από μεγαλύτερο υλικό και χαραγμένο και στις δύο πλευρές. Υποτίθεται ότι είναι μια άλκη, παρόμοια με εκείνα της Μαγδαληναίας Εποχής, που βρέθηκαν στην Γαλλία και την Αγγλία - πιθανόν μέρος του «Πολιτισμού Federmesser». Οι εργάτες του λατομείου παρατήρησαν ένα «βέλος για τρίχες» (αρχικώς θεωρήθηκε ότι ήταν φουρκέτα), κατασκευασμένη από κέρατο. Επίσης βρέθηκε ένα από τα αρχαιότερα πέη ζώων, γλυπτό «ακατέργαστο κόκκαλο ζώου σε σχήμα σουβλιού», το οποίο δημιουργήθηκε από το οστούν πέους / baculum μιας καφέ αρκούδας(*).

Η παρουσία οικόσιτου σκύλου στην περιοχή είναι η αρχαιότερη αδιαμφισβήτητη καταγραφή αυτού του σκύλου, στο επιστημονικό αρχείο απολιθωμάτων.[4] Επίσης στην αρχική πανίδα της περιοχής περιλαμβάνονται και κόκκινα ελάφια και βίσσωνες της στέπας (βοοειδή).

Ο κτηνίατρος L. Janssens (από το Πανεπιστήμιο του Leiden) εξέτασε προσφάτως τα λείψανα σκύλου, που ανακαλύφθηκαν στον παλαιολιθικό τάφο 14.000 χρόνων, του Oberkassel. Διεπίστωσε ότι το νεώτερο από τα δύο ζώα στον τάφο είχε υποφέρει από ασβέστωμα.

Η ανάλυση των δοντιών του κουταβιού αποκάλυψε ότι είχε υποφέρει από δύο ή τρεις περιόδους μιας σοβαρής ιογενούς ασθένειας, η οποία χαρακτηρίζεται από συμπτώματα όπως πυρετός, έλλειψη όρεξης, αφυδάτωση, κόπωση, διάρροια και έμετο στην πρώτη φάση, που θα ακολουθήσει βουλωμένη μύτη, λαρυγγίτιδα και πνευμονία. Εάν ένας σκύλος επιβιώσει από την δεύτερη φάση της νόσου, τότε μπορεί να παρουσιάσει νευρολογικά προβλήματα και επιληπτικές κρίσεις.

Ο κ. Janssens λέει ότι το ζώο θα χρειαζόταν εντατική φροντίδα από τους ιδιοκτήτες του και δεν θα είχε καμμία πρακτική χρήση ως ζώο εργασίας, ενώ ήταν άρρωστο.

Όταν συνδυάστηκε με το γεγονός ότι τα λείψανα των σκύλων είχαν συμπεριληφθεί σε έναν ανθρώπινο τάφο, ο οποίος περιείχε επίσης μια καρφίτσα από κόκκαλο, ένα γλυπτό μιας άλκης φτιαγμένο από κέρατα ελαφιού, ένα κόκκαλο πέους αρκούδας και ένα δόντι από κόκκινο ελάφι, η κατάσταση του κουταβιού υποδηλώνει ότι υπήρχε ένας συναισθηματικός δεσμός φροντίδας μεταξύ των ειδών.

ΠΗΓΗ: «Humans Cared for Sick Puppies Long Ago, Ancient Burial Shows - When you purchase through links on our site, we may earn an affiliate commission. Here’s how it works», Live Science, 10.2.2018. ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 11.2.2018.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ:

- Thalmann O. «Complete mitochondrial genomes of ancient canids suggest a European origin of domestic dogs», doi:10.1126/science.1243650, Science, 342 (6160), 871 – 4, 2013.

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:

---

[1] Αναφέρθηκε για πρώτη φορά ως Cassele (722 / 723 μ.Χ.) και ως Cassela (1144). Το όνομα Römerkastell αναφέρεται σε μια οχύρωση ρωμαϊκής εποχής που τελικώς εγινε Oberkassel (= Άνω Κάστρο). Το Oberkassel απορρόφησε τους προηγουμένως ξεχωριστούς οικισμούς Berghoven (αναφέρθηκε για πρώτη φορά το 873), Büchel (αναφέρθηκε για πρώτη φορά το 1202), Broich (αναφέρθηκε για πρώτη φορά το 1306) και Meerhausen (αναφέρθηκε για πρώτη φορά το 1442).

[2] Jelinek, κ.ά., 1969.

[3] Winfried Henke, 1986.

[4] Βλ. Günter Nobis (1986) και Steinmann (1919).

Πριν 14.000 χρονια ανθρωποι αρρωστο οικοσιτο κουταβακι κουταβι σκυλακι Λεκακης μεσολιθικη διπλη ταφη ζευγαρι ανθρωπων εξημερωμενο σκυλι ομπερκασελ Oberkassel προαστιο δημοτικο διαμερισμα μποιελ Beuel Βοννη Γερμανιας, οχθη ποταμος Ρηνος βουνο ζιμπενγκεμπιργκε Siebengebirge πρωτη φορα κασσελ κασελ κασελε κασσελε Cassele 8ος αιωνας μΧ 722 / 723 κασσελα κασελα Cassela 12ος 1144 Romerkastell ρωμαικο καστρο ρομερκαστελ οχυρωση ρωμαικη εποχη οικισμοος μπεργκχοβεν Berghoven 9ος 873 μπιχελ Buchel 13ος 1202 μπροιχ Broich 14ος 1306 μεερχαουζεν Meerhausen 15ος 1442 ανω Καστρο 1914, εργατες λατομειο βασαλτης αμ στινγκενμπεργκ Am Stingenberg ταφος ανδρα γυναικας σκυλος, ανθρωπινος μεσολιθικος σκελετος ραδιοανθρακας 13.300 αλληλουχια μιτοχονδριακο γονιδιωμα 2013 ζωο Canis lupus familiaris απολιθωμενο κρανιο κρο μανιον Cro Magnon βεστονιτσε Vestonice, μπρνο Brno πεντμοστι Predmosti χομο σαπιενς Homo sapiens Νεαντερταλ αρχαιοι Γερμανοι Homo obercasseliensis αγαλμα, πεος κεφαλη αρκουδας ταφη ταφικα αντικειμενα ταφος κυνοδοντας, ταρανδος βοοειδες, κοκκινο στρωμα καρβουνο ευρημα κυνηγοι τροφοσυλλεκτες κυνηγι νεκρος πρωιμη ενδειξη νεκροταφειο διακοσμηση κοκκινη χρωστικη προσεκτικη διαταξη λιθων ανθρωπος διατροφη κρεας, ψαρι γλυκου νερου μυδια μυδι φυτο ισοτοπο σμαλτο δοντι παιδικη σπορος βορεια Σκανδιναβια καταφυγιο κυνηγος γυναικα γεννα ανδρας επιβιωση καταγμα δεξια ωλενη τραυματισμος αριστερο βρεγματικο οστουν οστο ατυχημα βλημα, σφεντονα εργα τεχνης κοκκαλο κερατο αποσαθρωμενο ραμμα γναθος μετωπο πηγουνι ανω δεξιος γομφιος γομφιοι φθορα οδοντοφυια σωμα περιεργος, πλατος προσωπο στιβαροτητα χαρακτηριστικα μοναδικα αρσενικο οδοντινη μαυρη δοντια φυσικη δυναμη αναστημα χαρακτηριστικο ανωτερη παλαιολιθικη εποχη κρανιομετρικη συγκριση τυπικη ευρωπαικη μορφολογια πρωτα καταγωγη Δυτικοι καταγωγη γκραβεττια γκραβετια Gravettian Arene Candide 16 μητρικη απλοομαδα χρωμοσωμα Υ υποκατηγορια αρχαιο τεχνουργημα κεφαλι ζωου αλογου ζωο πλακα ακρα ανασκαφη χρωμα σκαλισμενο χαραγμενο αλκη, Μαγδαληναια Γαλλια Αγγιία Πολιτισμος φεντερμεσσερ φεντερμεσερ Federmesser βελος τριχες φουρκετα κατασκευη αρχαιοτερα πεη ζωων, γλυπτο ακατεργαστο κοκκαλο σχημα σουβλι οστα baculum μπακουλουμ βακουλουμ καφε αρκουδα οικοσιτα αρχαιοτερη αδιαμφισβητητη καταγραφη απολιθωμα πανιδα κοκκινο ελαφι βισσωνας βισσων στεπα βοοειδη κτηνιατρος λειψανα παλαιολιθικος ασβεστωμα σοβαρη ιογενης ασθενεια συμπτωμα πυρετος, ελλειψη ορεξης, ορεξη ανορεξια αφυδατωση, κοπωση, διαρροια εμετος βουλωμενη μυτη, λαρυγγιτιδα πνευμονια νοσος νευρολογικα προβληματα επιληψια επιληπτικη κριση κτηνιατρικη εντατικη φροντιδα ιδιοκτητες πρακτικη χρηση εργασια Αρρωστο ανθρωπινος καρφιτσα κερατα ελαφιου συναισθηματικος δεσμος

Share on Google Plus

About ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ