ΣΑΛΛΟΥΣΤΙΟΣ
ΠΕΡΙ ΘΕΩΝ και ΚΟΣΜΟΥ
 |
| Ο Σαλλούστιος, σε μετάλλιο 4ου-5ου αι μ.Χ. |
Ο Sallustius ή Sallust (εξελλη. Σαλλούστιος/Σαλούστιος) ήταν συγγραφέας του 4ου αιώνα, φίλος του Ρωμαίου αυτοκράτορος Ιουλιανού.
Έγραψε την πραγματεία «Περί θεών και Κόσμου».
Το έργο αυτό του Sallustius οφείλει πολλά σε αυτό του Ιάμβλιχου, ο οποίος
συνέθεσε πλατωνισμό με πυθαγόρεια φιλοσοφία, αλλά και στα φιλοσοφικά κείμενα
του Ιουλιανού.
Ιδού ένα απόσπασμα:
«Οι ουσίες των Θεών ποτέ δεν δημιουργήθησαν (διότι τα αιώνια όντα ποτέ δεν
δημιουργούνται. Και υπάρχει αιώνια ό,τι κατέχει την πρωταρχική δύναμη και από
την φύση του δεν παθαίνει τίποτε).
Ούτε συνίστανται οι ουσίες των Θεών από σώματα. Διότι πάντα οι δυνάμεις
μέσα στα σώματα είναι ασώματες.
Ούτε περιέχονται στον χώρο, διότι αυτή είναι ιδιότητα των σωμάτων.
Ούτε διαχωρίζονται από την Πρώτη Αιτία, ούτε και μεταξύ τους, όπως ακριβώς
και οι σκέψεις διαχωρίζονται από τον νου, ούτε οι πράξεις γνώσης από την ψυχή.
Ακολουθεί η γνώση για την Πρώτη Αιτία και οι συνακόλουθες προς αυτήν τάξεις
των Θεών, καθώς και η φύση του Κόσμου, η ουσία του νου και της ψυχής, έπειτα η
Πρόνοια, η Ειμαρμένη, και η Τύχη, μετά η Αρετή και η Κακία και οι διάφορες
μορφές κοινωνικής οργανώσεως, καλές και κακές, που προέρχονται από αυτές, και η
πιθανή προέλευση του Κακού στον Κόσμο.
Καθ’ ένα από αυτά τα θέματα απαιτεί πολλές και μεγάλες συζητήσεις. Δεν θα
έβλαπτε όμως, εάν τα εκθέταμε εν συντομία, ώστε ο ακροατής να μην τα αγνοεί
παντελώς.
Αρμόζει στην Πρώτη Αιτία να είναι Μία - διότι η μονάδα προηγείται κάθε
πλήθους - και να ξεπερνά τα πάντα σε δύναμη και αγαθότητα. Επομένως τα πάντα
μετέχουν αυτής. Διότι λόγω της δύναμής της, τίποτε δεν γίνεται να την παρακωλύσει
και λόγω της αγαθότητός της είναι αδύνατον να παραγκωνισθεί.
Εάν η Πρώτη Αιτία ήταν Ψυχή, τα πάντα θα ήσαν Έμψυχα.
Εάν ήταν Νους, τα πάντα θα είχαν Νόηση.
Εάν ήταν Ύπαρξη, τα πάντα θα αποτελούνταν από την Ύπαρξη.
Και βλέποντας αυτήν την ιδιότητα στα πάντα, μερικοί άνθρωποι νόμισαν ότι
ήταν η Πρώτη Αιτία η Ύπαρξη. Εάν τα πράγματα απλώς υπήρχαν, χωρίς να είναι
αγαθά, αυτό το επιχείρημα θα ήταν ορθόν, εάν όμως τα πράγματα που υπάρχουν,
υπάρχουν λόγω της αγαθότητός τους και μετέχουν του Αγαθού, η Πρώτη Αιτία πρέπει
απαραιτήτως να είναι πέρα από την Ύπαρξη και από το Αγαθό. Σημαντική απόδειξις
αυτού είναι ότι οι ευγενικές ψυχές περιφρονούν την Ύπαρξη προς χάριν του
Αγαθού, όταν κινδυνεύουν για την πατρίδα τους, ή τους φίλους τους, ή για την
αρετή.
Μετά από αυτή την άρρητη δύναμη έχουμε πάντως τις τάξεις των Θεών. «Οι
μύθοι παρουσιάζουν τους ίδιους τους Θεούς και την αγαθότητα τους - σύμφωνα
πάντα με τον διαχωρισμό ανάμεσα στο ρητό και το άρρητο, το αφανές και το
φανερό, το σαφές και το κρυφό. Εφ’ όσον, όπως ακριβώς οι Θεοί έχουν κάνει κοινά
για όλους τα αγαθά των αισθήσεων, τα αγαθά όμως της νόησης τα έχουν δώσει μόνο
στους σοφούς, έτσι και οι μύθοι λένε σε όλους ότι υπάρχουν οι Θεοί, αλλά ποιοί
είναι αυτοί και ποιές οι δυνάμεις τους το φανερώνουν μόνον σε εκείνους που
μπορούν να το κατανοήσουν. Παρουσιάζουν επίσης και τις ενέργειες των Θεών.
Διότι μπορούμε να ονομάσουμε και τον Κόσμο Μύθο, όπου σώματα και πράγματα είναι
ορατά, ΑΛΛΑ ΨΥΧΕΣ ΚΑΙ ΝΟΕΣ ΕΙΝΑΙ ΚΡΥΦΟΙ. Επί πλέον, εάν θέλεις να διδάξεις σε
όλους την αλήθεια για τους Θεούς, ΑΠΟ ΤΗΝ ΜΙΑ ΟΙ ΑΝΟΗΤΟΙ ΘΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΦΡΟΝΗΣΟΥΝ,
ΕΠΕΙΔΗ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΣΕ ΘΕΣΗ ΝΑ ΤΗΝ ΚΑΤΑΝΟΗΣΟΥΝ, από την άλλη οι καλοί θα την
βαρεθούν. ΕΝΩ ΕΝΝ ΚΡΥΨΕΙΣ ΤΗΝ ΑΛΗΘΕΙΑ ΜΕ ΤΟΥΣ ΜΥΘΟΥΣ, ΑΠΟΤΡΕΠΕΙΣ ΤΗΝ
ΠΕΡΙΦΡΟΝΗΣΗ ΤΩΝ ΑΝΟΗΤΩΝ ΚΑΙ ΑΝΑΓΚΑΖΕΙΣ ΤΟΥΣ ΚΑΛΟΥΣ ΝΑ ΑΣΚΗΣΟΥΝ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ»
ΠΗΓΕΣ:
Murray G. "On the Gods and the World," appended to Murray's
Five Stages of Greek Religion, α΄ έκδ. 1912 («Four Stages of Greek Religion»), και 1925.
Nock A. D. “Sallustius concerning the gods and the universe”, 1926.
Rochefort G. “Des dieux et du monde”, (με προλεγόμενα του Μ. Meunier), έκδ. Collection Budé, 1960.
Taylor Th. “Sallust, On the gods and the world; and the Pythagoric
sentences of Demophilus, and five hymns by Proclus”, 1793.
Για περισσότερα:
ΣΧΟΛΙΑ
ΣΧΟΛΙΑ ΜΕΣΩ Facebook