Του Γιώργου Λεκάκη
 |
| Το στέμμα-ηλιοστέφανο (> "φωτοστέφανο") παραπέμπει σε απολλώνεια ηλιολατρεία - και σε σχετικά έργα τέχνης των ιθαγενών (Ινδιάνων) της Αμερικής! |
Μερικοί ιστορικοί, όπως και ο μέγας Έλλην φιλόσοφος, Αριστοτέλης, συνέδεσαν τους κατοίκους της Ταρτησσού[5] με την μυθική χαμένη πόλη της Ατλαντίδος(***) και τους Άτλαντες(***).[1] Θεωρείται το ανατολικόν άκρον της. Ενώ άλλοι την συνδέουν με την επίσης μυθική Σχερία των Φαιάκων.[2] Και ο Ηρόδοτος, ιστορικός του 5ου αιώνα π.Χ., έγραψε για μια πόλη-λιμάνι, πέρα από τους Στύλους του Ηρακλή (σημερινό Γιβραλτάρ). Ο Έφορος την περιγράφει με θαυμασμό ως πλούσια και ευημερούσα πολιτεία, από την εκμετάλλευση σπουδαίων μεταλλείων της περιοχής της, και με εξαγωγή κασσίτερου, χαλκού και χρυσού… Τόσο που από πολλούς σήμερα αποκαλείται «το Eldorado της αρχαιότητας»… Παροιμιώδης ο "Ταρτησσοῦ βίος" - vida de Tarteso, vida de Jauja.
 |
| Στον χάρτη αυτόν φαίνεται γιατί η περιοχή της Ταρτησσού ήταν «το Eldorado της αρχαιότητας»... |
Ήταν «το πέρας του κόσμου», «η αρχή του απέραντου ωκεανού», όπου ζούσαν
γίγαντες, γοργόνες κ.ά. θαλάσσια τέρατα, όπως η «Ταρτησσία μύραινα» - προφανώς
προσωποποιήσεις φυσικών φαινομένων (του ωκεανού, των ανέμων, κ.ά.).
Ο Γερμανός αρχαιολόγος Adolf Schulten(*) ανέσκαψε για να βρει την Ταρτησσό
μεταξύ 1905 και 1911. Βρήκε τα ερείπια ενός «ανεξάρτητου πολιτισμού», που
άκμασε εκεί από την 3η χιλιετία π.Χ. (από τον 26ο έως τον 13ο αιώνα π.Χ.)... Οι αρχαιολογικές
έρευνες στην περιοχή ξανα-άρχισαν προπολεμικά(**). Ο José María Luzón Nogué ήταν ο
πρώτος που εντόπισε την Ταρτησσό, κοντά στην σημερινή Huelva (στις εκβολές του
Odiel / Río Tinto), με την ανακάλυψη ενός χρυσού θησαυρού - θησαυρός Aliseda - κοντά στο El
Carambolo τον Σεπτέμβριο του 1958 (3 χλμ. δυτικά της Σεβίλλης), και κοντά στη
La Joya της Huelva. Απεκαλύφθησαν σπουδαία τεχνουργήματα της πόλεως αυτής, που επιβεβαιώνουν
τις αρχαίες ελληνικές καταβολές της και δοξασίες. Πλούσια ζωγραφισμένα όστρακα
με ελληνικά μοτίβα, από το πρώτο μισό του 6ου αιώνα π.Χ. βρέθηκαν
κατά τη διάρκεια ανασκαφών στο κέντρο της Huelva, η οποία ήταν ένα σημαντικό ταρτησσιανό
κέντρο. Ενώ μια σημαντική νεκρόπολη ανακαλύφθηκε κοντά στο Μεντεγίν,
στον ποταμό Río Guadiana. Έκτοτε, η πόλις πέρασε από την σφαίρα του μύθου, στην
σφαίρα της ιστορίας…
Στην σύγχρονη ιστοριογραφία, ο πολιτισμός της Ύστερης Εποχής του Χαλκού
και της Πρώιμης Εποχής του Σιδήρου της νότιας Ισπανίας, μεταξύ του ποταμού
Γκουαντιάνα στα δυτικά, του Κάβου του Ναού (κάβο ντε λα Νάο) στα ανατολικά και
της Σιέρα Μορένα στα βόρεια, αναφέρεται ως ταρτεσσιανός / ταρτησσιανός
πολιτισμός.
Προσφάτως ανακαλυφθηκαν 5 πέτρινες ανάγλυφες εικόνες (και όχι… προτομές)
ηλικίας 2.400 χρόνων, που απεικονίζουν ανθρώπινα πρόσωπα. Μας παρέχουν νέες
γνώσεις για τους ελάχιστα γνωστούς κατοίκους της αρχαίας ελληνικής πόλεως της Ταρτησσού
της έκτασης της νυν Ισπανίας. Χάρη στους πλούσιους πόρους μετάλλου της, απέκτησε
γρήγορα μια ευημερούσα εμπορική οικονομία..
Οι λαξευμένες πέτρινες όψεις, που χρονολογούνται στον 5ο αιώνα
π.Χ., βρέθηκαν από αρχαιολόγους του Ισπανικού Εθνικού Ερευνητικού Συμβουλίου (CSIC) - που σκάβει εκει από το 2015 - μέσα σε έναν σφραγισμένο λάκκο, σε έναν πλίθινο ναό, στο Casas del Turuñuelo, μια ταρτησιανή τοποθεσία, στην νότια Ισπανία.
Ο πολιτισμός, που υπήρχε από τον 9ο έως τον 4ο αιώνα
π.Χ., πίστευαν οι επιστήμονες προηγουμένως, ότι αντιπροσώπευε την θεότητα μέσω
ζωικών ή φυτικών μοτίβων, ή μέσω βαιτύλων (ιερών λίθων) - όχι είδωλα / ειδώλια ανθρώπινων μορφών!
Δύο από τις νεοευρεθείσες προτομές είναι σχεδόν ολοκληρωμένες και
πιστεύεται ότι απεικονίζουν γυναικείες θεότητες, που φορούν ενώτια / σκουλαρίκια.
Βρέθηκαν και άλλες τρεις, αλλά μόνον θραύσματα. Η μία φαίνεται να
αντιπροσωπεύει έναν πολεμιστή με κράνος.
Τα κομμάτια ήταν διασκορπισμένα ανάμεσα σε οστά ζώων, κυρίως από άλογα,
που πιθανότατα προήλθαν από μαζική θυσία.
Ευρέθη επίσης ένα γλυπτό από πεντελικό μάρμαρο, του οποίου φαίνονται μόνον τα πόδια, ένα σύνολο υαλιών μακεδονικής προέλευσης, μια συλλογή ετρουσκικών έργων, ελεφαντόδοντο, κ.ά. που δείχνουν τον πολιτιστικό και υλικό πλούτο αυτού του μοναδικού χώρου!
Οι Ταρτήσσιοι είναι γνωστοί για την χρυσοχοΐα τους. Χρυσά αντικείμενα,
παρόμοια με αυτά τα σκουλαρίκια, έχουν ανακαλυφθεί σε δύο κοντινές τοποθεσίες
των Ταρτησίων, το Cancho Roano και το La Mata. Όπως
και το Casas del Turuñuelo, και οι άλλες δύο, εκάησαν ολοσχερώς σε πυρκαγιές,
των οποίων τα αίτια είναι άγνωστα.
TARTESSOS,
GUADIANA, CANCHO ROANO, SAN BARTOLOME, TEJADA, SETEFILLA, GUADALQUIVIR,
CARMONA, GENIL, EL CARAMBOLO, LOS ARCOLES, LACUS LIGUSTINUS, ASTA REGIA, LA
JOYA, MAINAKE, PORTUS MENESTHEI, GADIR, CARTEIA, MALACCA, SEXI, ABDERA
«Το εύρημα μας δείχνει την σημασία της τοποθεσίας όσο και την σημασία του Ταρτησιανού πολιτισμού, στην κοιλάδα της Γκουαντιάνα, κατά τις θεωρούμενες τελευταίες στιγμές του», είπε η κ. Λόπεζ.
Αρχικώς ελέγετο ότι ο πολιτισμός της επικράτειας
της Ταρτησσού εκτεινόταν μόνο γύρω από τον ποταμό Βεάτη[4] (στα αρχαία ελληνικά, νυν
Γκουανταλκιβίρ). Τώρα, είναι γνωστό, ότι εκτεινόταν τουλάχιστον έως και την κοιλάδα
της Γκουαντιάνα (las Vegas Altas(***) del Guadiana). Συνολικά, έως τώρα, περισσότερες
από 20 τοποθεσίες του κράτους της Ταρτησσού έχουν εντοπισθεί σε ολόκληρην την περιοχή
της Σεβίλλης Ανδαλουσίας, στον 37ο παράλληλο[3]…
- ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ ΠΡΟΣΕΧΩΣ…
ΠΗΓΗ: Er. López / CSIC Comunicación Andalucía y Extremadura«Investigadores del CSIC hallan las primeras representaciones humanas de Tarteso - Los trabajos del Instituto de Arqueología de Mérida (IAM-CSIC) en el yacimiento de Casas del Turuñuelo (Badajoz) sacan a la luz los restos de cinco relieves antropomorfos del siglo V a.C», CSIC, 18.3.2023. ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 19.3.2923. B. Ferreira «Archaeologists Uncover the Ancient Gods of a Lost Civilization in Stunning Find - The Tartessos peoples burned down their own temples and vanished 2,500 years ago», Vice, 21.4.2023. J. Nalewicki «2,600-year-old stone busts of 'lost' ancient Tartessos people discovered in sealed pit in Spain», Live Science, 26.4.2023. Γ. Λεκάκης "Σύγχρονης Ελλάδος περιήγησις".
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ:
Ἀριστ. π. Θαυμασ. 135. Στραβ. 148, Ἡρόδ. 1.163, 4.192, Ἀριστοφ. Βάτρ. 475.
- Blech M. «Tartessos», στο Michael Blech κ.ά. «Hispania antiqua. Denkmäler der Frühzeit», εκδ. Philipp von Zabern, Μάιντς, 2001.
- Blech Μ., Pedro Barceló «Tartessos» στο Der Neue Pauly (DNP), τ. 12/1, εκδ. Metzler, Στουρτγκάρδη, 2002.
- Bonsor G. «Tartesse», 2018.
- Chocomeli J. «En busca de Tartessos», Βαλέντσια, 1940(**).
- González de Canales Cerisola F.
«Tarshish-Tartessos, the Emporium Reached by Kolaios of Samos», CIPOA (Cahiers
de l'Institut du Proche-Orient Ancien du Collège de France) 2, 2014.
- Koch M. «Tarschisch und
Hispanien - Madrider Forschungen 14», Βερολίνο, 1984.
- Schulten Ad. «Tartessos», Αμβούργο, 1922.
- Κοσσυβάκης Γρ. «Οι πρωτοέλληνες μινύες».
[1] Βλ. και A. Lofthouse «The Iberian civilisation that vanished», BBC, 28.7.2022. Η σχέση της με την Τύρο της Φοινίκης, είναι… επινοημένη… Επίσης η Θαρσείς / Ταρσίς, που αναφέρεται σε αρκετά σημεία στην Παλαιά Διαθήκη, από πολλούς ταυτίζεται με την Ταρτησσό.
[2] βλ. ταινία Γ. Λεκάκη «MY.ST: Η τεχνολογία
των Φαιάκων», σε σκηνοθεσία Χρ. Πετρόπουλου.
[3] 37°0′0″N 6°12′0″W.
[4] Βαέτης, Βαίτιος > Βαιτία > Baetis, Bétis > Γουαδαλκιβίρ > Γουαδαλκουϊβέρος.
[5] Οι καταλήξεις τοπωνυμίων εις -σσός, -νθος, κλπ. προδίδουν πελασγική - δηλ. πρωτοελληνική - καταγωγή.
ΣΧΟΛΙΑ
ΣΧΟΛΙΑ ΜΕΣΩ Facebook