ΜΥΚΗΝΑΪΚΗ
ΛΑΚΩΝΙΑ
ΑΓΙΟΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ (ΞΕΡΟΚΑΜΠΙ) ΣΠΑΡΤΗΣ
TRACING THE RULERS
OF MYCENAEAN LACONIA:
NEW INSIGHTS
FROM EXCAVATIONS
AT AYIOS VASILEIOS (XEROKAMPI)
NEAR SPARTA
Της ΑΔΑΜΑΝΤΙΑΣ ΒΑΣΙΛΟΓΑΜΒΡΟΥ
Αυτή η διάλεξη παρουσίασε και
αξιολόγησε τα αποτελέσματα τριών συστηματικών ερευνητικών περιόδων στον Άγιο
Βασίλειο (Ξηροκάμπι) κοντά στην Σπάρτη.
Ο μυκηναϊκός οικισμός
καταλάμβανε μια χαμηλή αλυσίδα λόφων, στην δυτική όχθη του ποταμού Ευρώτα στην
πεδιάδα της Σπάρτης. Πρόσφατες ανακαλύψεις (μερικά δισκία αργίλου με Γραμμική
Β) επιβεβαιώνουν, για πρώτη φορά στην Λακωνία, την παρουσία ενός αρχείου
Γραμμικής Β. Τα δισκία παρουσίαζαν διάφορες μορφές και τα κείμενα έδειξαν
γραφειοκρατική εμπειρία και υπόβαθρο εξουσίας κατάλληλα για ένα διοικητικό
κέντρο.
Σύμφωνα με τα στοιχεία που
συλλέχθηκαν τόσο από την επιφανειακή έρευνα όσο και από τις δοκιμαστικές τομές,
το κέντρο του οικισμού φάνηκε να βρίσκεται στον λόφο που στέφεται από το
βυζαντινό παρεκκλήσι του Αγίου Βασιλείου. Η συστηματική αρχαιολογική έρευνα, η
οποία έχει επικεντρωθεί σε αυτό το τμήμα του χώρου από το 2010, οδήγησε σε μια
σειρά συνεκτικών συμπερασμάτων σχετικά με την τοπογραφία, τη διάρκεια ζωής και
τον χαρακτήρα του οικισμού.
Η χαρτογράφηση σε μια έκταση
περίπου 8,25 στρεμμάτων, έδειξε ένα πυκνό πρότυπο θαμμένων αρχιτεκτονικών
καταλοίπων, το οποίο κάλυπτε το μεγαλύτερο μέρος του λόφου. Υποδείχθηκε από ένα
νεκροταφείο περίτεχνων τάφων, το οποίο αναδύθηκε στον λόφο, και ένα σχετικό
στρώμα κατοίκησης που βρέθηκε σε μικρή απόσταση προς νότον. Οι κύριες φάσεις
κατασκευής τριών μυκηναϊκών συγκροτημάτων, που σήμερα βρίσκονται υπό ανασκαφή,
χρονολογούνται από τον 14ο αιώνα π.Χ., ενώ η ημερομηνία των εγγράφων
Γραμμικής Β παραμένει ένα ανοιχτό θέμα.
Στον Άγιο Βασίλειο, όπως και
σε πολλά άλλα μέρη της Πελοποννήσου, η μεταβατική αυτή φάση χαρακτηρίστηκε από
την συνύπαρξη χαρακτηριστικών διακοσμημένων αγγείων, με τοπικά κατασκευασμένη
και εισαγόμενη κεραμική. Σε αντίθεση με έναν μεγάλο αριθμό σημαντικών και
πολύτιμων ευρημάτων (χάλκινα όπλα, πολιτιστικά αντικείμενα και διάφορα είδη
πολυτελείας σε χρυσό και ελεφαντόδοντο)…
Κατά την διάρκεια αυτής της
περιόδου, παρατηρείται κρητική επιρροή, για παράδειγμα στην εισαγωγή ενός
ιδιαίτερου αρχιτεκτονικού χαρακτηριστικού, ενός μεγάλου μινωικού τύπου, που
βρέθηκε σε σχέση με ένα μεγάλο, πιθανότατα τριμερές οικοδόμημα, το αποκαλούμενο
κτήριο Δ. Αποτελείτο από έναν ενοποιημένο υπαίθριο χώρο με πήλινη επένδυση, που
περιβάλλεται (τουλάχιστον σε δύο πλευρές) από μια στοά, υποστηριζόμενη από μια
κιονοστοιχία πυλώνων, που εναλλάσσεται με κολώνες. Στην δυτική πλευρά του
κτηρίου Δ έχουν εντοπιστεί τρία επίπεδα κατασκευής, τα οποία θα μπορούσαν να
ανήκουν στον 14ο αιώνα π.Χ. Το Μέγαρο και το κτήριο καταστράφηκαν από πυρκαϊα…
Ένας ασυνήθιστα μεγάλος αριθμός όπλων βρέθηκαν σε ένα πυκνό καμένο στρώμα σε
ένα από τα δωμάτια, επίσης… Τα πολιτισμικά αντικείμενα υποδεικνύουν μια
λειτουργία που σχετίζεται με την θρησκεία.
Οι τοιχογραφίες του Αγίου
Βασιλείου ακολούθησαν τις ίδιες τεχνικές, στυλ και εικονογραφικές επιλογές με
εκείνες των ανακτορικών οικισμών της ηπειρωτικής Ελλάδας και του Αιγαίου.
Αναλυτικώτερα:
This lecture presented and evaluated the results of three systematic
research seasons at Ayios Vasileios (Xerocambi) near Sparta.
The Mycenaean settlement occupied a low hill chain, on the west bank of
the Eurotas river in the plain of Sparta. Recent discoveries (a few fragmentary
clay tablets inscribed in Linear B) attested to the presence of an archive of
Linear B texts for the first time in Laconia. The tablets displayed a variety
of forms, and the texts indicated bureaucratic experience and a power
background suitable for an administrative centre.
According to the evidence collected both by surface survey and trial
trenches, the centre of the settlement seemed to be situated on the hill
crowned by the Byzantine chapel of Ayios Vasileios. Systematic archaeological
research, which has concentrated on this part of the site since 2010, led to a
number of coherent conclusions concerning the topography, lifespan, and
character of the settlement.
Electrical resistance mapping, applied over an area of approximately
8.25 acres, showed a dense pattern of buried architectural remains trending
WSW-ENE, which covered the largest part of the hill. The occupation of the site
since the Transitional MH/LH phase was indicated by a cemetery of elaborate
cist graves, which came to light on the flat hilltop, and a related habitation
layer found at a small distance to the south. The main construction phases of
three Mycenaean complexes currently under excavation dated to the fourteenth
century BC, while the date of the inscribed Linear B tablets remains an open
issue, since all of them were found out of context.
At Ayios Vasileios, as in many other sites in the Peloponnese, the
Transitional MH/LH phase was marked by the co-existence of characteristic LH
I–II decorated vases with locally manufactured and imported MH pottery. In
contrast to a great number of significant and precious finds (bronze weapons,
cultic objects, and various luxury goods in gold and ivory), the bulk of the
fourteenth century pottery consisted of plain wares. During this period, Cretan
influence is observed, for instance in the introduction of a specific architectural
feature, a Great Court of Minoan type, found in connection with a large, most
probably tripartite edifice, so-called Building Δ. It consisted of a unified hypaethral space with a clay-plastered floor
bordered (at least on two sides) by a stoa, supported by a colonnade of pillars
alternating with columns. On the west side of Building Δ, three construction levels have been detected, which
could belong to the fourteenth century BC. By the early LH IIIB, the Court and
the building were destroyed by fire.
To the same cause can be attributed the destruction of Building A, a
relatively large building situated at a small distance northeast of Building Δ. The fire had a positive effect in that it resulted
in the preservation of the partition walls that divided the building into at
least ten rooms. On the basis of the current evidence, it may be suggested that
the northern excavated part of the building consisted of two rows of rooms
separated by corridors. An unusually great number of weapons found in a thick burnt
layer in one of its rooms, as well as many other precious finds, pointed to a
high status for this building’s owner, while cultic items suggested a function
related to religion.
A large quantity of decorated plaster fragments was recovered from all over
the excavated area of the settlement. The preliminary study of a significant
proportion showed that the wall-paintings of Ayios Vasileios followed the same
techniques, style, and icono-graphical choices as those of the palatial
settlements of the Greek mainland and the Aegean.
ΠΗΓΗ: THE MYCENAEAN SEMINAR
2012–13 133
© 2014 Institute of Classical Studies University of London
Institute of Classical Studies – British School at Athens Spring
Lecture, 6 March 2013.
ΛΕΞΕΙΣ-ΚΛΕΙΔΙΑ: ΛΑΚΩΝΙΑ, ΛΑΚΕΔΑΙΜΩΝ, ΣΠΑΡΤΗ, ΞΗΡΟΚΑΜΠΙ, ΑΓΙΟΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ, ΓΡΑΦΗ ΓΡΑΜΜΙΚΗ Β, ΜΙΝΩΙΚΗ ΚΡΗΤΗ, ΒΑΣΙΛΟΓΑΜΒΡΟΥ
ΣΧΟΛΙΑ
ΣΧΟΛΙΑ ΜΕΣΩ Facebook